به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن زمانی معاون بین الملل حوزه های علمیه در سفر به کشور اندونزی، با تنی چند از شخصیت های دینی و فرهنگی آن دیار، دیدار و گفت و گو کرد. مهمترین برنامه معاون بین الملل حوزه به اندونزی، ابلاغ پیام حضرت آیت الله مکارم شیرازی از مراجع قم به مجلس العلماء اندونزی بود.
حجت الاسلام والمسلمین زمانی در مصاحبه با خبرگزاری «حوزه» به تشریح ابعاد و زوایای این سفر پرداخت که ماحصل این پرسش و پاسخ تقدیم خوانندگان ارجمند می شود:
4 خصلت در مردم اندونزی
کشور اندونزی به عنوان پرجمعیت ترین کشور مسلمان با 230 میلیون مسلمان و 260 میلیون جمعیت و داشتن ظرفیت بسیار خوبی برای همکاری فرهنگی باید مورد توجه نهادهای فرهنگی قرار می گرفت. مردم اندونزی چند خصلت مثبت دارند؛یکی آنکه معمولا لبخند و تبسم بر لب دارند و هنگام گفتکو، شاداب برخورد می کنند. البته مشکلاتی دارند اما بروز نمی کند و این رفتار، یادآور روایتی از پیامبر گرامی اسلام است که المومن بشره فی وجهه حزنه فی قلبه. خلاصه آنکه به سختی می توان افراد عبوس را در اندونزی پیدا کرد.
خصلت دوم، بخشندگی نسبت به خطاهای یکدیگر و نبود جنگ و دعوا و بداخلاقی است.
خبری از این رفتارهایی که گاهی ما در رانندگی و مانند آن از خود بروز می دهیم، در آنجا دیده نمی شود. مثلا اگر تصادف کنند نمی آیند پایین دعوا کنند بلکه همان روند قانونی و اداری را با خوشخویی و نرمخویی دنبال می کنند. در حقیقت، نرمخویی که در احادیث و آیات قرآن توصیه شده، در مردم اندونزی نهادینه شده است.
سومین خصلت، روحیه قناعت و نبود حرص است. هر کسی به آنچه دارد قانع است و حرص برای ثروت اندوزی دیده نمی شود لذا خیلی راحتند. اتفاقا حدیثی از امام معصوم نقل شده که مردم چند چیز را در چند جا می جویند ولی نمی یابند؛ یکی از آنها جستجوی "آرامش" در "ثروت" است و حال آنکه خداوند آن را در قناعت قرار داده است.
ویژگی چهارم مردم اندونزی شکرگزاری به جای نق زدن است. متوسط درآمد مردم اندونزی نصف درآمد یک ایرانی است، اما همه شاکرند.
نام امام خمینی(ره) و مسئولان جمهوری اسلامی ایران در ثبت احوال اندونزی!
از نظر مذهبی، شافعی اند و به همین دلیل، محبتشان به اهل بیت(ع) زیاد است و غالبا رویکرد مثبت به وحدت اسلامی دارند.
بعد از انقلاب اسلامی ایران، به دلیل آشنایی با اندیشه ها و سیره عملی امام خمینی(ره) و مواضع اسلامی و انقلابی ایران علاقه مند به امام و انقلاب اسلامی شده اند؛ لذا تعدادی از آنها نام فرزندانشان را به نام امام و مسئولان نظام گذاشته اند. حتی گاه دیده می شود نام فرزندشان به نام شهرهای ایران مانند شیراز گذاشته اند. نام هایی چون خمینی، مطهری، بهشتی و... در بین آنها متعدد است.
علت سفر هیئت ایرانی به اندونزی
انگیزه سفر ما خبرهایی بود که در این چند ساله اخیر به دست ما می رسید و آن، حضور وهابیت و اندیشه های تکفیری در اندونزی و منحرف کردن جمعی از جوانان و روحانیون به طرف تفکر وهابیت و داعش بود.
در همین راستا، اخیرا چند پدیده منفی رخ داد؛ یکی جذب تعدادی از جوانان و نوجوانان مومن و ساده اندیش اندونزی توسط داعش بود که در سوریه و عراق حاضر شدند و حتی برخی از آنها بعنوان فرمانده داعش انتخاب شدند.
دو: بعد از دوره توجیهی داعشی و تکفیری برای نوجوانان، جشن سوزاندن پاسپورت های شان را برگزار کردند و با شعار لا اله الا الله، اعلام کردند که خدایا در خدمت داعشیم! و تا آخر به داعش خدمت می کنیم و به اندونزی بر نمی گردیم و لذا پاسپورت های شان را آتش زدند.
سه: انفجارهایی در اندونزی ایجاد کردند که در چند ماه قبل هم انفجارهایی در یک قهوه خانه رخ داد که تعدادی کشته شدند.
چهار: چند سال قبل عده ای از متاثران از تکفیر به مراسم مذهبی شیعیان در منطقه ای حمله کردند و درگیری رخ داد که دولت ناچار به هجرت اجباری شیعیان به جای دیگر شد.
پنج: دو سال قبل کتابی با نام انحرافات شیعه در اندونزی نوشته شد و در تیراژ 5 میلیون نسخه در کشور توزیع کردند.
شش: مجلس العلماء که بلندپایه ترین نهاد دینی و علمایی کشور اندونزی است و همیشه پایگاه تفکر اعتدالی شافعیان بوده، در معرض نفوذ وهابیت قرار گرفت و با یک کودتای خزنده و جذب افراد تندرو و تزریق پول عربستان سعودی، فردی تندرو را به عنوان رئیس مجلس العلما انتخاب کردند که متاسفانه فاقد نگاه وحدتی به جهان اسلام و تقریب مذاهب است و تاکنون روی خوش به پیشنهادی تقریبی نشان نداده است.
در سالهای گذشته نمایندگی مجلس العلما در سه استان بیانیه ای را علیه شیعه صادر کردند و شعبه مرکزی مجلس العلما و شورای مرکزی هم بیانیه ای ده ماده ای علیه شیعه آماده کرد. حدود 2 ماه قبل رئیس مجلس العلماء در مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد سه مورد از انحرافات مهم شیعه را آماده کرده ایم تا فتوای رسمی مجلس العلما را برای ضلالت شیعه اعلام نماییم. و اینها غافل بودند که صدور چنین فتوایی منجر به اختلاف و احیانا درگیری خواهد شد و کشور آرام اندونزی را دچار جنگ درونی می کند. رئیس جمهور اندونزی به رئیس مجلس العلماء هشدار داد که این فتوا خلاف امنیت ملی است، لذا متوقف شد.
همچنین حضور آقای سدیس از مبلغان وهابی و امام جمعه مسجد الحرام در کشور اندونزی و سخنرانی های متعددش در محافل علمایی، زمینه های تشدید تفکر وهابی گری و تندروی را بیشتر فراهم کرد.
اما حضور شیخ الازهر احمد الطیب در اندونزی و موضع شجاعانه او در محکوم کردن اندیشه تکفیری و اعلان رسمی شعار "الشیعه و السنة جناحا الامة الاسلامیة" عامل عقب نشینی جریان وهابی شد. گرچه تعدادی از علمای تندرو از مواضع شیخ الازهر ناراحت شدند و برچسب تشیع را سعی کردند به وی بزنند اما با صراحت واکنش نشان داد که موضع الازهر، تقریب شیعه و سنی است و در جلسه ای تصریح کرد که اتهامات مطرح شده، نه مبنای تاریخی دارد نه عقیدتی.
مشاهده این شرایط ملتهب دینی و فرهنگی اندونزی ما را بر این داشت که قدمی برای تلطیف این فضا و تقویت روحیه وحدت برداریم.
نامه محبت آمیز آیت الله العظمی مکارم به مجلس العلماء اندونزی
حضرت آیت الله مکارم شیرازی نامه ای محبت آمیز به رئیس مجلس العلما نوشتند و ضمن تبیین مواضع اصیل مذهب تشیع و تبری از رفتارهای تند و غیرمنطقی برخی کانالهای ماهواره ای مدعیان تشیع، سیمای عقلانی و قرآنی اهل بیت را توضیح دادند و در پایان ایشان و دیگر علمای اندونزی را برای سفر به ایران و مشاهده واقعیت اندیشه تشیع و تعامل مثبت شیعه و اهل سنت در ایران دعوت کردند.
ما هیئت دو نفره حامل پیام نامه شدیم؛ بنده به همراه آقای سید عبدالباعث القتالی عالم شافعی و امام جمعه بندرعباس به اندونزی رفتیم و این نامه به طور رسمی به مجلس العلماء تقدیم شد و گفتگوی علمی با یکدیگر داشتیم.
اطلاع بزرگان دینی اندونزی از این کار عالمانه و حکیمانه ایشان برای ارتباط علمایی و حل تنشهای مذهبی در سطح بالا موجب تقدیر آنها از این اقدام شد به ویژه که اطلاعات بیشتری درباره ابعاد شخصیتی ایشان پیدا کردند مانند اینکه ایشان مولف بیش از 200 عنوان کتاب دینی در زمینه های مختلف همچون تفسیر ۲۷جلدی نمونه و موسوعه فقه مقارن هستند و همچنین نامه نگاری حضرت آیت الله مکارم شیرازی به سران دینی دنیا مانند شیخ الازهر و پاپ فرانسیس برایشان جالب توجه بود.
علاوه بر اینکه برخی از علمای بزرگ اندونزی که پیش از این برای شرکت در همایشهای بین المللی به ایران آمده بودند و در سفر به قم، خدمت ایشان و دیگر مراجع و متفکران حوزه رسیده بودند و با عظمت علمی مرجعیت شیعه آشنا شده بودند، همراهی بیشتری با برنامه های ما داشتند.
دیدار با علما و متفکران طراز اول اندونزی
ما علاوه بر تقدیم نامه حضرت آیت الله مکارم شیرازی به مجلس العلماء، دیدارهایی با عالمان بزرگ و درجه یک کشور برقرار کردیم؛ که از جمله آنها با وزیر دین اندونزی، رئیس نهضت العلماء(این سازمان حدود 80 میلیون نفر پیرو دارد)، مسئولان جمعیت محمدیه( که حدود 50 میلیون پیرو دارد)، پرفسور دین شمس الدین رئیس سابق مجلس العلماء، امام جمعه مسجد استقلال جاکارتا که نمازجمعه اصلی اندونزی آنجا برگزار می شود، پرفسور قریش شهاب پدر تفسیر اندونزی و بزرگترین نویسنده کتب دینی این کشور با 80 تالیف دیدار و گفت و گو کردیم.
حضور در جلسه وزارت دین و پاسخ به شبهات مربوط به تشیع
علاوه براین دیدارهای علمی، در جلسه وزارت دین، برخی معاونان وزیر اظهار کردند که حقیقتا دچار ابهام نسبت به عقاید شیعه هستیم و اطلاعات ضد و نقیضی داریم؛ یک معاونت در اندونزی متکفل بررسی مذاهب و ادیان و به طور خاص، اخیرا مسئول بررسی شیعه است؛ اگر آمادگی داشته باشید نشست تخصصی با محققان معاونت مربوطه برگزار کنید. ما استقبال کردیم و روز بعد، در وازرت دین حاضر شدیم و ۱۵ تن از محققان شیعه شناسی آمدند. تعدادی از شبهات و سوالات را مطرح کردند و نشست مزبور، بسیار مفصل، عالمانه و دوستانه بود. موضوعاتی مانند عقیده شیعه نسبت به صحابه و عایشه و همسران پیامبر سب و لعن، علت نپذیرفتن خلافت خلفا، اختلافات فقهی بین شیعه و سنی، وضعیت اهل سنت در ایران، نگاه علمای شیعه به احادیث نبوی و جوامع حدیثی اهل سنت، جریان تکفیر و تندروی، نظر شیعه نسبت به شبکه های ماهوراه ایِ یاسر الحبیب، اللهیاری و...
به لطف خدا در آن جلسه با کمال صراحت اما دوستانه و با ادبیات وحدتی، مواضع حقیقی مکتب اهل بیت تببین شد. همه مطالب ثبت و ضبط شد و به عنوان یک سند برای داوری وزارت دین در خصوص مباحث مربوط به تشیع شد.
شرکت در نشست ها و همایش های تخصصی
علاوه بر دیدارهایی که با آن اشاره شد، در چند نشست و همایش نیز حضور و سخنرانی داشتیم. از جمله یک همایش ویژه شیعیان اندونزی و با محوریت تبیین ابعاد شخصیتی امام خمینی برگزار شد که در آن همایش من و آقای سید عبدالباعث القتالی سخنرانی کردیم.
همایش دوم مربوط به دانشگاه شریف هدایت الله در جاکارتا به عنوان بزرگترین دانشگاه دینی با 30 هزار دانشجو بود که همایشی را با عنوان معرفی ابعاد شخصیتی امام خمینی و سوکارنو برگزار کرد که در آنجا نیز سخنرانی انجام گرفت.
همایش دیگری را دانشگاه شریف هدایت الله با عنوان قرآن و حدیث از نگاه مستشرقان و نقد آراء آنها برگزار کرد که من سخنرانی کردم و دانشگاه، تندیس و تقدیر نامه ای را به پاس این گام علمی تقدیم هیئت ایرانی کرد.
مصاحبه با پرتیراژترین روزنامه اندونزی
همچنین در مدت حضور در اندونزی، چند رسانه مهم اندونزی با ما مصاحبه کردند که انعکاس این مصاحبه ها، بازتاب خوبی در فضای آن کشور داشت.
اولین مصاحبه مربوط به نهاد رسانه ای کومپس بود که این شرکت رسانه ای، دارای پرتیراژترین روزنامه اندونزی با 500 هزار شمارگان، 30 روزنامه محلی و استانی در استان‌ها، 28 شبکه رادیویی، دو شبکه تلویزیونی، وب سایت فعال پرمراجعه در کشور، انتشارات و نشر دهها کتاب، دانشگاه هنر چند رسانه ای با 4000 دانشجو و تعداد 22 هزار کارمند است.
مصاحبه بعدی با روزنامه رپابلیکا بود که پرتیراژترین روزنامه دینی اندونزی محسوب می شود.
روزنامه های کمپس و رپابلیکا به صورت جداگانه مصاحبه های مفصل و مصوری انجام دادند و محتواهایی که در مصاحبه مطرح شد و به خصوص در کنار هم قرار گرفتن یه روحانی شیعه با یک روحانی اهل سنت از جمهوری اسلامی ایران، فضای تفکر وحدتی به مخاطبان و فضای عمومی اندونزی بخشید.
همچنین مصاحبه تلویزیونی هم صورت گرفت که در این مصاحبه ها مباحث مربوط به پرچمداری ایران در زمینه وحدت اسلامی، پیشرفتهای چشمگیر ایران در عرصه های علوم دینی، علوم انسانی و تکنولوژی های نوین مانند نانولوژی، انرژی صلح آمیز هسته ای و...، وضعیت اهل سنت در ایران و خطرات گسترش اندیشه تکفیر در جوامع اسلامی به ویژه اندونزی مطرح شد و توضیح دادیم که جریان تکفیر و داعش فقط به کشتار شیعه نمی پردازد بلکه اکثریت اهل سنت به ویژه شافعیان را واجب القتل می داند. به عنوان مثال توضیح دادیم که تکفیری ها در اولین گام های ورودشان به ایران و جذب تعدادی از جوانان خام، مفتی بزرگ شافعیان ایران را به شهادت رساندند که شهادت شهید ماموستا سید محمد شیخ الاسلام رئیس شورای فتوای کردستان سند مهمی بر این پدیده تلخ است.
همچنین توضیح داده شد که طبق آمار وزیر امور خارجه عراق، 75 درصد از شهدای عراق که توسط داعش به شهادت رسیده اند، از اهل سنت بوده اند.
استقبال علمای اندونزی از کتابهای مربوط به مکتب اهل بیت(ع)
در حاشیه دیدارها و برنامه های مان در اندونزی، برای معرفی عقاید واقعی شیعه و تبری ما از نسبتهای ناروای شبکه های استعماری، تعدادی از کتابهای بزرگان شیعه را به شخصیت های دینی اندونزی تقدیم کردیم: مانند العقائد الاسلامیة حضرت آیت الله سبحانی، صیانة القرآن عن التحریف آیت الله معرفت، سخنرانی حضرت آیت الله مکارم شیرازی در افتتاحیه کنفرانس خطر جریان های افراطی و تکفیری در قم، کتابچه فتاوای مراجع شیعه در تحریم سب و لزوم احترام به مقدسات اهل سنت و چند کتاب دیگر تقدیم شد که از کتابهای استقبال کردند و خواستار ترجمه اش به زبان های مختلف بودند.
البته ما به جهت محدودیت در حمل بار، کتابهای زیادی نبردیم اما بزرگان آنجا انتقاد داشتند که چرا کتابهای معرفی اندیشه شیعه را به تعداد لازم برای آنها نبرده ایم.
حضور حوزه علمیه قم در اندونزی نزدیک به صفر است
در خصوص حضور و فعالیت های فرهنگیِ ما در آن دیار، علیرغم فضای بسیار مناسب اندونزی برای فعالیت فرهنگی متاسفانه حضور حوزه قم در اندونزی نزدیک به صفر است و ما برنامه های فرهنگی و تبلیغی متناسب با 230 میلیون مسلمان اندونزی و بودجه مصوبی برای این کار نداریم.
تمامی رقبای بین المللی ما هزینه های هنگفت برای فعالیت دینی و فرهنگی در آن کشور دارند. به عنوان نمونه، سفارت عربستان در یک قلم اخیر، هدیه ای معادل یک و نیم میلیارد تومان را به تعدادی از علمای اندونزی همراه با فعالیت تبلیغی تقدیم کرد. و مسیحیت با تلاش گسترده موفق شده است در سالهای اخیر طبق برخی گزارش ها سالی یک ملیون مسلمان را مسیحی کند. اما حوزه علمیه نه تنها برای مسلمان کردنِ مسیحیان برنامه مصوبی ندارد بلکه برای نگهداری مسلمانان از رها کردن دینشان در آن کشور هیچ برنامه مصوبی نیز ندارد.
همه اینها در حالی است که برای تقویت اندیشه اسلامی در اندونزی راهکارهای زیاد و تکلیف تردیدناپذیری داریم مانند اعزام مبلغ، ترجمه کتاب به زبان اندونزیایی برای سنین و صنف های گوناگون، دوره های دانش افزایی، همکاریهای علمی با دانشگاه های اسلامی اندونزی در عرصه های تفسیر، حدیث، فلسفه، عرفان اقتصاد و مدیریت اسلامی.
این عرصه ها با توجه به ظرفیت 18 انجمن علمی در حوزه، مراکز تخصصی، وجود 140 رشته و گزایش علوم دینی در المصطفی، بیش از 300 مرکز پژوهشی علوم اسلامی در قم قابل پیگیری و توجه است اما با کمال تاسف به عنوان یک مسئول مربوطه اعتراف می کنیم که از این همه ظرفیتها هیچ گونه بهره برداری در جهت خدمت به دیانت این ملت بزرگ مسلمان انجام نداده ایم و برنامه های مصوبی نداریم. البته نمایندگی برخی نهادهای ایرانی در اندونزی فعالیت های قابل تقدیری دارند.
معاونت بین الملل حوزه علاقه مند است که رهنمودها و دستورات مراجع بزرگوار، جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه را در این زمینه ها استفاده کرده و در دستور کار خودش قرار دهد.
گفت و گو: حسن صدرایی عارف
