امسال سیما با دو سریال تلویزیونی میزبان روزه داران ایرانی است. دو کاری که یکی در ژانر طنز و دیگر در قالب خانوادگی تولید شده است. «پادری»  محمد حسین لطیفی و«برادر» به کارگردانی جواد افشار عنوان این دو کار هستند که به اختصار درباره «برادر» که یک سریال خانوادگی اجتماعی است سخن خواهیم گفت.

سرمایه گذاری سریال «برادر» را «برنج محسن» بر عهده داشته، مساله ای که این روزها در سیما رایج شده و می تواند همانند شمشیر دو لبه عمل کند. از یک سو به دلیل کمبود بودجه سیما این رویکرد به نوعی کمک به برنامه سازی است و از سوی دیگر ممکن است، آثار هنری در دام سفارش سازی گرفتار آیند، اتفاقی که تا حدی در «برادر» رخ داده، هرچند این اتفاق به اندازه سریال «پایتخت» پررنگ نیست، اما برنامه سازان هنوز تا رسیدن به استفاده مطلوب از اسپانسر فاصله دارند.

* اما داستان سریال

اتفاقی تکراری است که بارها در تلویزیون روایت شده است. یک پهلوان خوشنام (حسن پورشیرازی) که اتفاقا فردی مذهبی است دو پسر (حسین یاری و پوریا پورسرخ) داردٰ یکی نیکوکار و دیگری سهل انگار. در این میان یک شخص منفی (کاظم بلوچی) نیز وجود دارد که دخترش (گلاره عباسی) سعی در فریب پسر سهل انگار پهلوان را دارد. با چنین داستانی از همین الان مشخص است در پایان چه اتفاقی می خواهد رخ دهد.

این داستان به هیچ وجه در شرایط فعلی جوابگوی نیازهای تماشاگر امروزی نیست؛ مخاطبی که با کنترل دستی خود می تواند کانالهای متعددی را انتخاب کند.

البته ممکن است، برخی مواقع فیلمسازان چنین کارهایی (سریال هایی نظیر برادر) ادعا کنند که فیلمشان در جذب مخاطب موفق است و همین عامل را چماقی بر سر منتقدان کنند. این گفته به هیچ وجه درباره سریال های ماه رمضان صحیح نیست، چون سریال هایی که در ماه رمضان تولید می شود، عموما تماشاگر دارد، مردم روزه دار بعد از افطار انتخاب دیگری ندارند، بخواهند اوقات فراغت خود را با آن بگذرانند!

 درباره بحث اسپانسر این کار هم باید گفت، در «برادر» تا به آنجا سرمایه گذار در مجموعه دخیل شده که به روی فیلمنامه هم تاثیرگذار بوده، این بدترین شکل سفارش سازی است. برای همین داستان، دلچسبی خود را از دست می دهد و شکلی لوس به خود می گیرد. این اتفاق به طور شدیدتری در «پایتخت» نیز روی داد. موضوع دیگر به دکوپاژهای تکراری این کار بر می گردد، در سریال های ایرانی بارها آن را شاهد بوده ایم. این مسئله را به خوبی در گریم بازیگران هم می شود مشاهده کرد.

* نیم نگاهی به نقش آفرینی ها

نکته دیگر به بازیگران بر می گردد، باید اذعان کرد در بیشتر موارد انتخاب ها خوب نبوده، حسن پورشیرازی به هیچ وجه مناسب چنین نقشی نیست، چون سابقه حضور وی در نقش های منفی ذهنیتی در ذهن تماشاگر ایجاد کرده که نمی تواند وی در چنین نقش هایی قابل قبول باشد.

پوریا پور سرخ هم که هر روز پله های افول را یکی بعد از دیگر طی می کند؛ بازیگری که این روزها تنها فیگور گرفتن را جلوی دوربین تمرین می کند. درباره گلاره عباسی هم بهتر است، چیزی نگویم، چون بازی بسیار بد، چیزی برای دفاع از وی باقی نمی گذارد. درباره دیگر نقش ها هم عموما چنین ضعف های وجود دارد، تنها حسین یاری است که به واسطه داشته های خود توانسته تا حدی کارکتری واقعی برای خود ترسیم کند.

* شعار تولید ملی

این فیلم با دو شعار روزی حلال و حمایت از سرمایه ایرانی تولید شده است. نگاهی که اگر ریشه ای بخواهیم به آن بنگریم به آموزه های دینی و اسلامی ما پیوند خورده است، اما آیا این نزدیکی به گونه ای است که تماشاگر را تحت تاثیر خود قرار دهد؟ مسلما جواب خیر است، زیرا باید روایت قصه به گونه ای باشد که روح و احساس لازم در کار وجود داشته باشد، والا تنها به این بهانه که داستان در ماه رمضان می گذرد نمی توان به این سریال عنوان مناسبتی داد.

* تناسب سریال ماه مبارک چیست؟

برای توضیح بهتر موضوع چند مثال می زنیم. «صاحبدلان»، «میوه ممنوعه» یا «اغما» کارهایی بودند که هم روایتگر موضوعات اجتماعی بودند هم قصه شان با ماه مبارک همخوانی داشت، اما در «برادر» چنین ویژگی دیده نمی شود. این اتفاق نیز دور از ذهن نیست، چون کارگردانی که بعد از ساخت یک سریال 100 قسمتی (کیمیا) پشت دوربین، کاری 30 قسمتی قرار می گیرد، طبیعی است انرژی لازم را برای در آوردن سریال ندارد، اما متاسفانه این نکته را مسئولان سیما غفلت کرده اند.

* «برادر» را تحمیل می کنیم

در کنار توضیحات مطرح شده درباره سریال «برادر» باید به این نکته معترف بود همیشه داستان‌هایی با این جنس برای تماشاگر لذتبخش است. برای همین با تمام ضعف های موجود، کار را می توان تحمل کرد، اتفاقی که برای شخص من روی داده و آن را تماشا می کنم!!!

درباره مخاطب مردمی «برادر» هم باید گفت؛ این سریال بهترین زمان پخش را به خود اختصاص داده،  چون هنوز روزه دار از پای سفر بلند نشده شروع می شود و به نوعی تماشاگر را پای گیرنده نگاه می دارد، البته مطمئناً پخش همزمان مسابقات فوتبال جام ملت‌های اروپا به روی تماشاگران این کار تاثیرگذاشته است، ولی به هر حال باز هم کلیت مردم بیننده این مجموعه هستند.

درباره کارگردانی «برادر» هم حرف خاصی نمی توان زد، جز اینکه بهتر بود افشار بعد از ساخت سریال «کیمیا» به خود استراحتی بیشتری می داد تا با انگیزه بیشتر اقدام به ساخت مجموعه ای تلویزیونی برای ماه رمضان کند.