محمد تقی فهیم، منتقد و کارشناس سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری «حوزه» درباره حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی گفت: حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی به ذاته یک فرصت است که می‌توان از آن برای ارائه تصویری زیبا و سربلند از کشورمان در سراسر دنیا استفاده کرد، اما متاسفانه این فرصت در سینمای ما تبدیل به تهدید شده است، حتی درباره وخیم بودن وضعیت به وجود آمده می‌توان گفت؛ حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های بین‌المللی، به دلیل استفاده نادرست از آن، تبدیل به غده‌ای شده که برای آن راه‌حلی نمی‌توان اندیشید!

* جشنواره های دنیا رویکرد سیاسی دارند

وی افزود: این که جشنواره‌های مهم دنیا، رویکردی سیاسی دارند، نکته‌ای نیست که کسی بخواهد آن را کتمان کند، چون حتی برگزار کنندگان آن رویدادها، خود نیز در پی انکار آن بر نمی‌آیند. لذا تعجب آور است، برخی دوستان و فیلمسازان از خود سوال نمی‌کنند این سیاست‌گذاری به نفع چه کسانی پایه ریزی شده؟ آنها (جشنواره‌های غربی) از حضور فیلم‌های ایرانی چه نتیجه‌ای را طلب می‌کنند؟ آیا آنها می‌خواهند به هنر کشور ما امیتاز دهند، یا اینکه می‌خواهند از آثاری حمایت کنند که در آنها تنها چهره‌ای سیاه از کشورمان تصویر شده است؟

* جشنواره های غربی سفارش دهنده شده اند

این منتقد اظهار کرد: حمایت جشنواره‌های غربی از فیلم‌هایی ایرانی به گونه‌ای شده که باید گفت، آنها حکم سفارش دهنده را ایفا می‌کنند، چون فیلمسازانی که دلبسته این دست فستیوال‌ها هستند، وقتی فیلم‌هایی که در غرب مورد توجه است را می بینند، آنها هم به سمت تولیدات دلخواه روی می‌آورند تا در ادامه راه سیاست‌های کسانی که سرمایه برگزاری این قبیل جشنواره‌ها را تامین می‌کنند برآورده شود، البته از آنها برای این که چنین روشی را پیش گرفته‌اند، نمی‌توان انتقاد کرد، زیرا سینمای غرب در پی سودآوری برای خود هستند، اما این که چرا ما بخواهیم با تخریب چهره کشورمان، به موفقیت‌شان کمک کنیم، جای سوال دارد؟!

* غرب به دنبال سیاه نمایی است

فهیم با بیان این‌که تمامی فیلم‌های موفق در جشنواره‌های خارجی پیرامون چند موضوع حرکت می‌کنند، اظهار کرد: اگر نظر دقیقی به فیلم‌هایی که در جشنواره های خارجی موفق بوده‌اند، بیندازیم متوجه خواهیم شد تمامی آنها چند موضوع را دنبال می‌کنند. نقض حقوق بشر، خشونت، ناامنی، قصاص از جمله این موضوعات است. با توجه به این شاخصه، کسانی که می‌خواهند در فستیوال‌های خارجی موفق باشند، عمدتاً پیرامون این موضوعات حرکت می‌کنند! این نوع تصویرسازی از جامعه ما در شرایطی است که ایران اسلامی به لحاظ امنیت و ثبات در دنیا یکی از الگوهای موفق است، اما چیزی که در فیلم‌های جشنواره پسند می‌بینیم، تنها تصویرگر وجود بحران در ایران است؟!

* موضوعات ضد استعماری هیچ گاه مورد توجه قرار نمی گیرند

این داور جشنواره‌های مختلف سینمایی تاکید کرد: برای درک بهتر موضوع بحث دیگری را مطرح می‌کنم. ما فیلم‌های بسیار خوبی در کشورمان داریم که به لحاظ ساختار، از آثار برتر سینمای کشورمان هستند. در این فیلم‌ها موضوعات یا در جهت سربلندی کشور است یا این‌که سیاست‌های ضد استعماری وجود دارد. کدامیک از این فیلم‌ها تا به امروز توانسته در جشنواره‌های خارجی بدرخشد؟ این برخوردها بسیار روشن است. پس اگر کسی بخواهد منکر آن شود، دیگر نمی‌توان وی را قانع کرد، چون آن فرد خود خواسته می‌خواهد که قانع نشود!

فهمیم ادامه داد: نکته جالب اینجاست برخی نمایندگان جشنواره‌های خارجی قبل از برگزاری جشنواره‌های خود نمایندگانی به ایران می‌فرستند تا فیلم‌ها را دیده و نکاتی که مورد نظرشان است را برای لحاظ کردن متذکر شوند! این اتفاق بسیار تأسف بار است که هیچ گونه نمی‌توان آن را توجیح کرد، فیلم‌های موفق در جشنواره‌های خارجی جدا از پیام‌شان، عموماً کارهای خوش ساخت به لحاظ سینمایی هستند، چون فستیوال‌های مورد نظر برای دفاع از جوایزی که می‌دهند باید ظاهر سازی هم داشته باشند.

این کارشناس ادامه داد: با توجه به توضیح فوق می‌بینیم فیلم‌های فیلمسازانی چون اصغر فرهادی که به لحاظ درماتیک و قصه‌پردازی کارهایی خوب هستند، در جشنواره‌های غربی به موفقیت دست پیدا می‌کنند. من تمام سخنانی که درباره جشنواره‌های خارجی ذکر کردم، نقاط قوت آنها می‌دانم، زیرا توانسته‌اند سیاست‌های آنها را تامین کنند. برای همین توصیه می‌کنم ما نیز جشنواره فجر خود را به گونه‌ای برگزار کنیم که فیلمسازان خارجی در آن چهره واقعی غرب را تصویر کنند، اتفاقی که می‌توان به آن دست یافت، به شرطی که حمایت‌های لازم پیرامون آن وجود داشته باشد.

وی در پاسخ به سوال پایانی مبنی بر این‌که جشنواره فرهنگی و مذهبی خارجی را چگونه ارزیابی می‌کند، تصریح کرد: مسلماً رویدادهایی چون جشنواره فیلم ادیان ایتالیا یا اتفاقات مشابه رویدادهای فرهنگی هستند که عموماً رویکرد سیاسی ندارند، اما این جشنواره‌ها معمولاً بازخورد لازم فرهنگی را ندارند، هرچند معتقدم ما در این حوزه باید حضوری قوی داشته باشیم، چون هر حرکت مستقلی که در جهان انجام می‌شود، نباید از چشم فیلمسازان و سیاست‌گذاران فرهنگی دور ماند.