به گزارش خبرگزاری «حوزه» دقیقاً چهارده سال از چهاردهمین روز تیرماه می گذرد که به پیشنهاد انجمن قلم ایران و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی ، چنین روزی در تقویم ها به عنوان روز قلم نام گذاری شده تا بدین وسیله بهانه ای باشد برای این که از قلم و به ویژه صاحبان آن که پدیدآورندگان یکی از مهم ترین کالاهای فرهنگی جامعه هستند به نوعی تجلیل به عمل آید و بیش از پیش درباره بایسته ها و الزامات آن بحث و نظر صورت گیرد.

قلم که در قرآن کریم بدان سوگند یاد شده از چنان اهمیتی برخوردار است که به تعبیر بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی یک اسلحه است که باید در دست اشخاص صالح باشد.

مرحوم علامه طبرسی (ره) ، در تفسیر مجمع البیان خویش در این باره می نویسد: "پایه امور دین و دنیا بر دو چیز استوار است: قلم و شمشیر و شمشیر زیر پوشش قلم قرار دارد"

به بهانه فرارسیدن ۱۴ تیرماه ، روز قلم با تنی چند از اساتید و صاحب قلمان حوزوی در خصوص چرایی قداست قلم در دین مبین اسلام و به خصوص تبیین راهکارهای تقویت قلم و به خدمت درآوردن آن در مسیر ترویج اهداف مقدس اسلام و شیعه گفتگوهایی انجام داده ایم که مشروح آن در ادامه می آید؛

چرا قلم در اسلام مقدس است؟!

حجت الاسلام و المسلمین  رضا برنجکار، نویسنده و اهل قلم حوزوی با اشاره به اهمیت و جایگاه ویژه قلم و نویسندگی در اسلام اظهار داشت: اساساً قلم دارای قداست خاصی در آموزه های دینی ماست کما این که مشاهده می کنیم در قرآن کریم نیز یک سوره اختصاص به آن پیدا کرده است.

وی همچنین گفت: قلم نماد علم و دانش است و علم بیش از همه توسط قلم و نوشتن و کتاب و مقاله به نسل های آینده انتقال پیدا می کند و از سوی دیگر ما اهمیت علم در اسلام چنان است که نخستین آیاتی که بر قلب نازنین پیامبر اکرم(ص) نازل شده مربوط به سوره علق درباره قلم و علم می باشد.

رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم با بیان این که قلم نماد علم است و خودش به عنوان وسیله موضوعیت ندارد بلکه وسیله انتقال علم است، افزود: خود قرآن کریم به عنوان برترین کتاب الهی به وسیله نوشتن و قلم به ما رسیده و لذا ما باید از طریق همین ابزار نسل های آینده را با معارف الهی به خوبی آشنا کرده و به شبهات امروزین آن ها در حد توان خود پاسخ دهیم.

وی یادآور شد: مقوله قلم و نوشتن به ویژه در بین علوم انسانی و اسلامی اهمیت ویژه تری دارد نسبت به علوم دیگر چه آن که ما برای تبیین معارف نیاز جدی به آن داریم .

لزوم حمایت از صاحب قلمان در خدمت ترویج دین

دکتر محمد رضا موحدی، عضو هیئت مدیره انجمن قلم حوزه علمیه قم نیز با بیان این که کسانی که صاحب ذوق و سلیقه و مهارت در عرصه های قلمی هستند باید شناسایی و مورد حمایت قرار گیرند، ابراز داشت: البته قبل از هر چیز باید افراد با آیین نگارش به خوبی آشنا شده و با روش های زیبا و جذاب نوشتن آشنا شد ، ضمن آن که در مرتبه بعد لازم است که بدانیم مخاطبان ما چه کسانی هستند تا با نیازشناسی و مخاطب شناسی ، گام های جدی تر و به روزتری در عرصه قلم و نگارش برداریم.

وی افزود: با توجه به این که معمولاً انتقادی به حوزویان صورت می گیرد مبنی بر این که برای مخاطب جوان و دبیرستانی و دانشگاهی مطلب ندارند و اگر دارند بیان آن ها در بُعد نگارش و گفتار ثقیل و سنگین است ، لذا چه خوب و بجاست که ما در حوزه های علمیه یک سرمایه گذاری داشته باشیم برای تربیت نویسندگانی که با ادبیات روز جامعه آشنا بوده و بتوانند با نسل جوان ارتباط خوبی برقرار کنند.

پرهیز از کلیشه نویسی و ثقیل نویسی

عضو هیئت علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه قم همچنین بیان داشت: البته در عرصه نویسندگی ابتدا به دست آوردن محتوا و معارف مهم است و این که فرد خود به چیزی رسیده و در آن فاضل شده باشد و در مرحله دوم این که بتواند این مطلب را به بیان خوب ارایه دهد که موثر واقع شود.

وی اضافه کرد: هنگام عرضه و ارایه باید به نحو مطلوب این کار صورت بگیرد و گرنه بعضاً دچار کلیشه نویسی می شویم که چه بسا مخاطب مطالب و قلم ما را پس بزند.

این محقق و پژوهشگر حوزوی همچنین با اشاره به قداست قلم و به تبع آن ، رسالت سنگین صاحبان قلم در جامعه اسلامی گفت: همین که قرآن کریم به این ابزار قسم یاده کرده نشانه مقدس آن است و اساساً باید توجه داشت که قلم ، کلمه را پدید می آورد و کلمه، کلام را شکل می دهد، ضمن آن که به تعبیر فنی اساتید، کلمه خود نوعی از وجود دارد به این معنا که وجود انسان مترادف با کلمه و کلام تلقی شده است.

وی با بیان این که قدرت تفکر با قدرت قلم ارتباط نزدیکی دارد، افزود: اگر ما دقت کنیم معجزه ختمیه پیامبر اکرم(ص) نیز قرآن کریم است که خود از نوع قلم و نوشتن است و همچنین خود قرآن با اقرا شروع می شود و به قلم و آنچه می نویسند سوگند یاد شده است.

قلم ، زبان عقل و معرفت آدمی است

حجت الاسلام و المسلمین غلامرضا حیدری ابهری ، نویسنده و پژوهشگر حوزوی نیز با تاکید بر این که از منظر و نگاه بسیاری از اندیشمندان علوم انسانی قلم، زبان دوم انسان هاست ، گفت: این مساله نشانگر این است که قلم، زبان عقل و معرفت و در عین حال احساس و شخصیت صاحب آن به شمار می رود.

وی با بیان این که نویسندگان و صاحبان قلم نقش بسیار مهمی در شکل گیری تمدن و فرهنگ بشری از دیرباز تاکنون برعهده داشته اند، افزود: به ما در زمانه حساس کنونی ، هر چقدر که می توانیم باید از نوقلمان و کسانی که علاقه مند به فعالیت در عرصه های قلمی هستند و البته استعداد و قریحه ای هم در این باره دارند ، هوشمندانه حمایت کنیم.

یک توصیه کاربردی به نسل جوان حوزه

این نویسنده خاطرنشان کرد: توصیه بنده به عنوان کسی که بیش از 60 عنوان کتاب در موضوعات دینی و اجتماعی و به خصوص کودک و نوجوان نگاشته به نسل جوان علاقه مند به فعالیت در این عرصه این است که در درجه نخست تا می توانند دانش و مهارت خود را در زمینه قلم زدن افزایش دهند و البته این را هم بدانند که شتاب زدگی بی جهت برای مطرح کردن خود می تواند یک آفت جدی در عرصه نویسندگی باشد.

وی بیان داشت: جوانان عزیز چنانچه انرژی و توان خود را به جای مطرح کردن و پرداختن به برخی حواشی مصروف به رشد علمی و مهارتی خود کنند، قطعاً در عرصه قلم توفیقات بسیاری خواهند یافت و به راحتی می توانند در این میدان فراخ فرهنگی، جای مناسب خود را پیدا کنند.

وی افزود: البته طبعاً عرصه قلم و نویسندگی همچون دیگر عرصه ها ، سختی ها و مشکلات خاص خود را به همراه دارد اما اگر کسی واقعاً ذوق و استعداد نوشتن داشته باشد و از آن سو بر دانش و مهارت خود بیفزاید و در برابر سختی های کار دست از مقاومت نکشد، قطع به یقین به اهداف موفقیت آمیز خود دست خواهد یافت.

قلم متعهدانه در خدمت به حل مشکلات مردم

حجت الاسلام و المسلمین بهاءالدین اسکندری ، عضو انجمن قلم حوزه علمیه قم که تاکنون کتب متعدد علمی و فرهنگی و اخلاقی از وی به زیور طبع آراسته شده، معتقد است : حوزویان باید با زمان شناسی و درک اقتضائات زمانه، بلندگوی دردها و مشکلات مردم و انعکاس دهنده کاستی ها باشند البته با قلم و زبان متعهدانه ای که در خدمت اسلام و انقلاب می باشد.

وی افزود: به ویژه در عرصه قلم و کتاب که با وجود ظهور و بروز انواع و اقسام رسانه های مدرن و شبکه های اجتماعی در فضای مجازی، هنوز از اهمیت و تاثیرگذاری کتاب و قلم کاسته نشده است، منتهای مراتب ما باید بکوشیم که قلم متعهدانه و در عین حال حرفه ای و جذاب داشته باشیم که بشود با آن نسل جوان را به معارف و آموزه های ناب اسلامی جذب کرد.

نبض مخاطب را با قلم فاخر و جذاب در دست بگیریم

عضو هیئت علمی دانشگاه قم همچنین گفت: طلاب و فضلای حوزه که علاقه مند به فعالیت در عرصه نویسندگی هستند باید ضمن آن که دارای تعهد دینی و انقلابی هستند، تخصص لازم را نیز پیدا کنند و بتوانند با آثار پرمحتوا، نبض مخاطب را در اختیار بگیرند ، ضمن آن که با کتاب و آثار برتر دنیا ارتباط داشته و آن ها را بخوانند.

وی یادآور شد: اساساً در عرصه قلم و نویسندگی ، هنر در استفاده از قالب های جذاب یک بحث است و توجه کافی به محتوای اثر بحث دیگر که در صورت وجود تعهد و تخصص در کنار هم این دو عرصه تحقق می یابد

وی خاطرنشان کرد: نکته حایز اهمیت دیگر این که در زمینه محتوا ما نیاز به یک بازبینی در عرصه تبلیغ و ارایه معارف دینی داریم؛ به این معنا که کسی که اصول و فقه می خواند و این ها هم بسیار واجب و لازم است، اما مهارت نوشتن نیز باید داشته باشد. به عبارت دیگر، برای تاثیرگذاری بر نسل امروز نیاز است که قلم هنرمندانه باشد و بتواند با مخاطب خود ارتباط لازم را برقرار کند.

گزارش از: سید محمد مهدی موسوی