خبرگزاری«حوزه» بخش شانزدهم سلسله یادداشت های روند تحصیلی در حوزه به قلم حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مروجی طبسی را منتشر می کند.

* منابع و شروح سطح دو کدام اند؟

دروس اصلی

مکاسب: بالغ بر سی (30) شرح و حاشیه بر کتاب مکاسب گزارش شده است که برخی از آنان عبارت از: حاشیه میرزا حبیب الله رشتی، حاشیه آقا رضا همدانی، حاشیه آخوند خراسانی، حاشیه سید یزدی، هدایۀ الطالب شهیدی، غایۀ الآمال مامقانی، حاشیۀ المکاسب میرزا محمدتقی شیرازی، حاشیه محمدحسین اصفهانی و مصباح الفقاهه محقق خویی است.

رسائل: آقا بزرگ تهرانی، 65 شرح و حاشیه بر این کتاب گزارش نموده است که برخی از آنان عبارت از: الفوائد الرضویۀ آقارضا همدانی، بحرالفوائد آشتیانی، دُرر الفوائد آخوند خراسانی، اوثق الوسائل موسی تبریزی، قلائد الفرائد غلام رضا قمی، حاشیه سید یزدی و... می باشد.

دروس عمومی

تفسیر: منابع تفسیری را می توان در چهار دسته قرار داد:

مکاتب تفسیری؛ تفاسیر شیعی اثناعشری مانند: مجمع البیان.

تفاسیر سنّی اشاعره مانند: تفسیر فخر رازی؛ معتزله: تفسیر کشاف زمخشری؛ سلفیه: تفسیر ابن قیم جوزی.

روش تفسیری مانند: روش تفسیر قرآن به قرآن آالمیزان علامه طباطبایی)؛ روش اثری یا نقلی (نورالثقلین حویزی، البرهان بحرانی)؛ روش عقلی (تفسیر ملاصدرا)؛ روش عرفانی (کشف الاسرار میبدی)؛ روش علمی (الجواهر شیخ طنطاوی).

رویکردهای تفسیری مانند: تفسیر اجتماعی (فی ظلال القرآن سید قطب)؛ تفسیر اخلاقی و تربیتی (خلاصۀ البیان میردامادی)؛ تفسیر ادبی (کشاف زمخشری)؛ تفسیر فقهی (زبدۀ البیان مقدس اردبیلی)؛ تفسیر کلامی تأویلات القرآن ماتریدی (اشاعره)؛ متشابه القرآن قاضی عبدالجبار (معتزله)؛ متشابه القرآن ابن شهر آشوب (شیعه امامیه)؛ فتح القدیر شوکانی (زیدیه).

سبک های تفسیری مانند: تفسیر ترتیبی (التبیان شیخ طوسی)؛ تفسیر موضوعی (مقاصد القرآن و اهدافه عبدالله شحاته، هدایت در قرآن حضرت آیت الله جوادی آملی، مفاهیم القرآن حضرت آیت الله سبحانی، پیام قرآن حضرت آیت الله مکارم شیرازی)؛ تفسیر تنزیلی (التفسیر الحدیث محمد دروزه)؛ تفسیر مزجی (انوار التنزیل بیضاوی)؛ تفسیر منظوم (صفی علیشاه).

رجال: منابع رجالی شیعه را می توان به سه دسته تقسیم نمود.

الف) منابع اولیه (سده های 5-3 ق) مانند: رجال نجاشی، رجال کشّی و رجال برقی.

ب) منابع ثانویه (سده های 8-6 ق) مانند: خلاصۀ الاقوال علامه حلی و رجال ابن داوود.

ج) مصادر متأخر (سده 10 تا معاصر) مانند: مجمع الرجال قهپایی، جامع الرواۀ اردبیلی، تنقیح المقال مامقانی و معجم رجال الحدیث خویی.

* نکات تکمیلی

در پایان این مقطع، ظرافت های فن اجتهاد و استنباط را آموخته و ضوابط و مراحل استخراج احکام از منابعش را تمرین کرده ایم.

مطابق با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مدرک سطح دو حوزوی با مدرک دانشگاهی کارشناسی برابری می کند. طلابی که دوره «سطح دو» را طبق برنامه حوزه گذرانده اند از کلیه مزایای علمی و استخدامی فارغ التحصیلان دوره «کارشناسی» دانشگاه ها برخوردار خواهند بود.

فارغ التحصیلان دوره سطح دو می توانند با شرکت در آزمون ورودی کارشناسی ارشد دانشگاه ها در گرایش های پنج گانه رشته الهیات و معارف اسلامی (علوم قرآن و حدیث، تاریخ تمدن و ملل اسلامی، ادیان و عرفان، فقه و مبانی حقوق اسلامی، فلسفه و حکمت اسلامی) و رشته زبان و ادبیات عرب ادامه تحصیل دهند.

دارندگان مدرک سطح دو (کارشناسی) مجاز به شرکت در آزمون کارشناسی ارشد در هر یک از کدرشته های علوم انسانی هستند و مشروط به گذراندن دروس پیش نیاز، می توانند در رشته های مربوطه ادامه تحصیل دهند.

برخی مراکز تخصصی حوزوی آماده پذیرش طلاب فارغ التحصیل سطح دو در رشته های تخصصی ذیل هستند؛

تفسیر و علوم قرآن، نهج البلاغه، مذاهب اسلامی، مهدویت، علوم حدیث، اخلاق اسلامی، امامت، تاریخ اهل بیت (ع)، تاریخ تشیع، تبلیغ، تبلیغ (گرایش حج)، حقوق و قضای اسلامی (با دو گرایش حقوق جزا و جرم شناسی و حقوق خصوصی)، شیعه شناسی، فلسفه اسلامی، مدرسی رشته های: ادبیات عرب، علوم عقلی و فقه و اصول؛ کلام اسلامی با گرایش های تطبیقی و وهابیت؛ نقد فِرَق و ادیان با گرایش های تصوف، نقد فِرَق انحرافی، نقد مسیحیت؛ مشاوره اسلامی، مطالعات اسلامی به زبان انگلیسی و اسپانیایی.