خبرگزاری «حوزه» ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات مومنین، شرح دعاهای هر روز ماه مبارک رمضان در بیان حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن زمانی مسئول دفتر سیاسی اجتماعی حوزه علمیه را منتشر می کند.

«اللَّهُمَّ قَرِّبْنِي فِيهِ إِلَى مَرْضَاتِكَ وَ جَنِّبْنِي فِيهِ مِنْ سَخَطِكَ وَ نَقِمَاتِكَ وَ وَفِّقْنِي فِيهِ لِقِرَاءَةِ آيَاتِكَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ/ خدایا در این روز مرا به خشنودیت نزدیک ساز و از خشم و غضبت دور فرما و مرا به قرائت آیات قرآنت موفق بدار، به حق رحمتت، ای مهربانترین مهربانان!»

*مواردی از متن این دعای شریف قابل توجه است.

در بخش اول این دعا، به چند نکته می توان توجه داشت. «اللَّهُمَّ قَرِّبْنِي فِيهِ إِلَى مَرْضَاتِكَ/ خدایا در این روز مرا به خشنودیت نزدیک ساز».

نکته اول آن است که مفهوم و معنای رضایت چیست؟ که باید گفت: رضایت دارای دو بعد «رضایت انسان از خدا و رضایت خدا از انسان» می باشد.

«رضایت انسان از خدا» یکی از مقامات بالای عرفانی در سیر و سلوک است، هنگامی که انسان به این مقام برسد، از تمام حوادث رضایت داشته و هیچگاه به دلیل ناگواری ها و کاستی ها از خداوند دلگیر نشده و گلایه نمی کند.

عالی ترین مرحله این مقام رضا را می توان در لحظه های پایانی عمر مبارک امام حسین(ع) مشاهده که کرد که فرمودند: «إلهِى رِضًى بِقَضائِکَ، تَسلِیمًا لأمْرِکَ».

جلوه دوم رضا، «رضایت خداوند متعال از انسان» است که ظاهرا مراد از کلمه «مَرْضَاتِكَ» در بند اول این دعا، این نوع از رضایت می باشد.

خداوند متعال زمانی از انسان راضی است که همه اعمال او مورد رضایت باشد؛ گرچه مراد از این دعا فقط «رضایت خدا از انسان» است؛ اما مطابق با احادیث، پیوندی میان این دو رضایت وجود دارد.

*نشانه رضایت خداوند از بنده

امام علی(ع) فرمودند: «نشانه رضایت خداوند از بنده، رضایت بنده به تمام مقدرات خداوند است؛ چه آن مقدرات خوشایند باشد، یا خوشایند نباشد»؛ بنابراین اگر کسی بخواهد به رضایت الهی دست یابد، باید خود را به مقام رضا برساند.

نکته دومی که باید به آن توجه کرد، آن است انسان باید بتواند به جایگاهی برسد که واجد هر دو مقام باشد؛ به این معنا هم خداوند متعال از او راضی باشد؛ هم او از خدا راضی باشد.

حال سئوال اینجاست آیا رضایت در آیات و روایات هم وجود دارد؟ که باید پاسخ داد هم در آیات و هم در روایات به این مسئله اشاره شده است.

خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «رَّضِيَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُواْ عَنْهُ/ خداوند از آن‌ها راضی است و آن‌ها از خدا راضی هستند»؛ همچنین نبی مکرم اسلام نیز در جنگ خیبر فرمودند: «لَأُعْطِيَنَّ الرَّايَةَ غَداً رَجُلًا يُحِبُّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ، (وَ يُحِبُّهُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ) یَفَتَحَ اللَّهُ عَلَى‏ یدیه لیس بفَرَّار/ همانا فردا این رایت را به مردی خواهم داد که خدا و رسول، را دوست دارد (و خدا و رسول هم، او را دوست دارند)، خدا خیبر را به دست او می‏‌گشاید. او هرگز نمی‌گریزد».

*رضوان الهی کجاست

نکته قابل توجه دیگر آن است رضوان، یکی از مقامات و درجات عالی بهشت است؛ خداوند متعال در بهشت نعمت های زیادی را برای بهشتیان قرار داده؛ اما این نعمت ها دارای درجاتی هستند؛ برخی از نعمت های بهشتی، انواع میوه هاست؛ نوع دوم، همنشینی با انبیاء و اولیاء است و نوع سوم و عالی آن، رضوان الهی است.

مقام رضوان، مقامی است بنده با خدایش عشق بازی کرده و اولیاء الهی آرزوی آن را داشته اند و برکات فراوانی برای این مقام ذکر شده «داشتن مقام شفاعت» و «بهره مندی از علم غیب الهی» از جمله این برکات می باشد.

* قرب به چه معناست.

قرب دارای دو نوع مادی و معنوی است؛ قرب مادی همین اجسامی است که در دنیا به یکدیگر نزدیک هستند؛ اما مقصود از قرب در دعا قرب معنوی است و این نوع از قرب نیز دارای انواع و درجاتی است.

*انواع قرابت ها

گاه میان دو نفر قرب اخلاقی وجود دارد؛ یکی متدین و دیگری متدین تر و این دو به هم نزدیک هستند و یا یکی عالم و دیگری عالم تر این دو هم به یکدیگر نزدیک می باشند؛ اما آنچه برای قرب خدایی مدنظر است، قربی بالاتر از این مسائل است که نزدیک شدن به خداست.

راه هایی برای نزدیکی به خدا و رضوان او وجود دارد که از جمله آن: «نماز»، «قصد قربت در عبادات و اعمال»، «اطاعت از والدین»، «اطاعت از امام معصوم(ع)» و «دعا» می باشد.

*چگونه از خشم خدا دور باشیم

در بند دوم از این دعا آمده است: «وَ جَنِّبْنِي فِيهِ مِنْ سَخَطِكَ وَ نَقِمَاتِكَ/ خدایا مرا از خشم و غضب خود دور گردان».

سخط به معنای خشم و نقمت به معنای عذاب، مجازات و انتقام است؛ حال چگونه می توانیم از خشم و سخط خدای متعال دور شویم راه هایی همچون: «عزم بر ترک گناه»، «توبه از گناهان گذشته و اشک و گریه»، «استمداد از خداوند برای ترک گناه در آینده»، «پرهیز از همنشینی با دوستان بد» و «پرهیز از ورود به محیط های بد و لغزنده» برای آن ذکر شده است.

*تاملی در آیات قرآن

در بند سوم و پایانی دعا آمده است: «وَ وَفِّقْنِي فِيهِ لِقِرَاءَةِ آيَاتِكَ/ مرا به قرائت آیات قرآنت موفق بدار».

آیات خداوند بر دو نوع تشریعی و تکوینی تقسیم می شود، آیات تشریعی همین قرآن کریم است که یک کتاب کامل بوده و دارای چندین سوره، چندین آیه، چندین کلمه و چندین حرف است؛ اما نوع دوم کتاب خدا، کتاب تکوینی است که کل جهان آفرینش می باشد.

مراد از آیه، هم آیات قرآن کریم است؛ هم آیات تکوینی و ما همچنان که موظفیم آیات تشریعی را تلاوت کرده و در آن تدبر داشته باشیم؛ موظفیم به آیات تکوینی خدای متعال و شکفتی های خلقت نیز دقت و توجه کنیم.

خداوند متعال به دو نوع از آیات دستور مطالعه می دهد؛ دسته اول أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ است که آیات تشریعی خدای متعال است و دسته دوم أَفَلَا يَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ است که از آیات تکوینی حضرت حق می باشد.

ما موظفیم که مطالعه در هر دو نوع از آیات تکوینی و تشریعی داشته باشیم؛ چراکه هر دو نوع برای شناخت خداوند متعال بوده و دارای ثواب است.

*چگونه قرآن بخوانیم

در پایان به آداب قرائت قرآن نیز اشاره خواهیم کرد که از جمله آن: «با وضو و طاهربودن»، «قرائت با ترتیل، آرامش و بدون شتاب زدگی»، «مطالعه ترجمه قرآن همراه با تلاوت متن عربی»، «تدبر و دقت در معانی قرآن کریم همراه با مطالعه ترجمه» و «تصمیم بر عمل به دستورات و رهنمودهای آیات» می باشد.