خبرگزاری «حوزه» ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات مومنین، شرح دعای روز پنجم ماه مبارک رمضان را در بیان حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن زمانی، مسئول دفتر سیاسی اجتماعی حوزه علمیه منتشر می کند.

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِى فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ وَ اجْعَلْنِى فِیهِ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ وَ اجْعَلْنِى فِیهِ مِنْ أَوْلِیَائِکَ الْمُقَرَّبِینَ، بِرَأْفَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ/ خدایا در این روز مرا از آمرزش جویان درگاهت قرار ده و مرا در این روز از بندگان شایسته و فرمانبردارتو و از دوستان نزدیکت قرار ده؛ به حق مهربانى ات، اى مهربان‌ترین مهربانان».

«توفیق استغفار»، «تبدیل انسان به بنده صالح و عابد» و «رسیدن انسان به مقام اولیاء مقربین»، سه درخواستی است که انسان روزه دار در این دعا از خداوند متعال دارد.

*چه مقدار استغفار کنیم؟

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِى فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ/ خدایا در این روز مرا از آمرزش جویان درگاهت قرار ده»

چه تعداد استغفار در طول شبانه روز برای انسان ها شایسته است؟ پاسخ این سوال آن است اگر ما به تعداد گناهان و لغزش های خود نگاه کنیم، شاید بتوانیم حدس بزنیم که چه تعداد باید استغفار داشته باشیم.

پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند: «انّی لأستغفر الله في کُلّ یومٍ سبعین مرّة/ من در هر روز هفتاد مرتبه استغفار می کنم».

ما معتقدیم که نبی مکرم اسلام(ص) معصوم بوده اند؛ اما با این حال روزانه 70 بار استغفار می کردند؛ حال ما که معصوم نیستیم چند بار باید استغفار کنیم؟

ما در طول زندگی چند دروغ گفته ایم؟؛ چه مقدار غیبت کرده ایم؟؛ چه تعداد مسخره کرده ایم؟؛ چه مقدار سوء ظن به دیگران داشته ایم؟؛ چند بار به نامحرم نگاه کرده ایم؟ و ...؛ برای همه این موضوعات باید به درگاه حضرت حق استغفار کرد.

نکته دیگری که می توان از این بند از دعا برداشت کرد، توجه به سختی عذابی است که در انتظار گنهکاران می باشد.

خوب است انسان روزه دار هم در ماه مبارک رمضان و هم در غیر رمضان این توجه را داشته باشد که هر یک از گناهان چه عذابی را در پی دارد؟

*آیا وصف عذاب های خداوند را می دانیم

اگر کسی  عذاب ها را می داند، مناسب است که دوباره بشنود و اگر کسی نمی داند، خوب است مطالعه کند.

خداوند متعال در سوره حاقه می فرماید: «خُذُوهُ فَغُلُّوهُ﴿٣٠﴾ ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ﴿٣١﴾ ثُمَّ فِی سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعًا فَاسْلُکُوهُ(32)/ بگیریدش، زنجیرش کنید(30) و به جهنمش بکشید(31) و او را با زنجیری به درازای هفتاد ذراع بکشید(32)».

انسان باید این نوع از آیات را مطالعه کند و یا به آیاتی که از ریخته شدن مواد مذاب در حلقوم انسان ها گزارش می دهد، دقت کند؛ همانند آیه 48 سوره دخان که خداوند متعال می فرماید: «ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذابِ الْحَميمِ/ سپس از فرق سرش آب جوشانی که سراپا عذاب و شکنجه است بریزید».

همچنین مطالعه کتاب گناهان کبیره مرحوم آیت الله دستغیب یا کتاب هایی با موضوعات فضائل و رذائل اعمال از ضروریات است.

اگر در حدیثی مشاهده کردیم برخی از شما مسلمانان را به خاطر برخی از گناهان 300 هزار سال در آتش جهنم می سوزانیم و سپس به دلیل مؤمن بودن نجات می دهیم، مقایسه کنیم که برای هر دروغ یا هر نگاه به نامحرم و یا ... چند سال در نظر گرفته شده است.

*چگونه می توان استغفار کرد؟

امام باقر(ع) فرموده است: «التائب من الذنب كمن لا ذنب له/ توبه كننده از گناه مانند آن است كه گناهى نكرده است».

*ارکان استغفار واقعی

«پشیمانی از گناه»، «تصمیم جدی به ترک گناه در آینده»، «طلب مغفرت و بخشش از خداوند»، «جبران خسارت در تضییع حق الله و حق الناس» و «جاری شدن اشک از استغفار که مهر قبولی بر توبه است» از ارکان استغفار واقعی می باشد.

در روایات آمده خداوند متعال در ماه مبارک رمضان منتظر استغفار بندگان خود است و در شب های قدر 70 هزار فرشته را به همراه جبرئیل به زمین می فرستد.

از نبی مکرم اسلام(ص) روایت شده خداوند متعال می فرماید: «هل من مستغفر فاغفر له؟ هل من تائب فاتوب علیه؟/ آیا آمرزش خواهی هست تا او را بیامرزم؟ آیا بنده توبه کاری هست تا توبه اش را بپذیریم؟».

در بند دوم از این دعا آمده است: «وَ اجْعَلْنِى فِیهِ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ/ و مرا در این روز از بندگان شایسته و فرمانبردار تو قرار ده».

به هر شخصی که عمل صالح انجام داده باشد، عبد صالح گفته نمی شود؛ صالح وصف است و این وصف، احتیاج به ملکه دارد؛ به این معنا که انسان صالح کسی است که ملکه عمل صالح در او انجام گرفته باشد.

میان کسی که «من عمل صالحا» است و «العبد الصالح» می باشد، تفاوت است.

باید تلاش کنیم انسان و عبد صالح شویم؛ به این معنا که صلاحیت، از تمام زندگی ما باریده و اعمال صالحه مقتضای ذات و رفتار ما قرار بگیرد.

*چه کسی دوست نزدیک خداوند است؟

در بند سوم از این دعا آمده است: «وَ اجْعَلْنِى فِیهِ مِنْ أَوْلِیَائِکَ الْمُقَرَّبِینَ/ و مرا از دوستان نزدیکت قرار ده».

رسیدن به این مقام اولیاء مقربین، افتخار بزرگی است؛ ما طلاب، روحانیون و بقیه مردم جزو بندگان خدا بوده و صداقت هم داریم؛ اما به مقام اولیاء خدا نرسیده ایم.

*اولیاء چه کسانی هستند؟

اولیاء کسانی هستند که در ابتدا ولایت الهیه را بپذیرند؛ کسی ولایت الهیه را پذیرفته که مصداق «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَي النُّورِ/ خداوند دوست و سرپرست کسانی است که ایمان آورده اند، آنها را از تاریکی ها (ی جهل و کفر و فسق) به سوی نور (علم و ایمان و تقوا) بیرون می برد»، باشد.

*نمادهای ظلمات

ظلمات یعنی گناهان؛ یعنی از همه گناهان رخت بربسته و به سمت نور آمده است.

نشانه و نماد دوم ظلمت، تعلقات دنیوی است؛ کسی که وابسته به تعلقات دنیوی است، نمی تواند از اولیاء خدا باشد.

مال، ثروت، آبرو، شهرت، مقام، مسئولیت، مدرک و ... از ظلمات است؛ اکر کسی وابسته به آن بود، غرق در ظلمات است و گر کسی رها شد و به طرف خدا آمد به سمت نور آمده است.

رسیدن به مقام اولیاء الهی، ثمراتی دارد ، نخستین ثمره، آنکه از هیچ کس و هیچ چیزی در عالم جز خداوند متعال نمی ترسد.

همچنین اولیاء الهی هیچ حزن و اندوهی ندارند؛ چراکه از چیزی محزون نیستند؛ حضرت زینب پس از واقعه کربلا فرمود «ما رأیت الا جمیلا/ جز زیبایی چیزی ندیدم»؛ و یا وقتی شمشیر به فرق امام علی(ع) فرود آمد، فرمود: «فزت و رب الکعبه/ به خدای کعبه رستگار شدم».

خداوند متعال در آیه 62 سوره یونس فرموده است: «أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ/ آگاه باشید که به یقین دوستان و نزدیکان خدا نه بیمی (در عالم آخرت) بر آنان می رود و نه اندوهی خواهند داشت».

اگر بخواهیم صفات اولیاء را بشناسیم می توان به ده ها و صدها آیه و روایت رجوع و جمع آوری کرد.

همچنین کلمه مقربین که در این بند از دعا آمده، اوصاف جداگانه ای دارد و باید از واژه قرب در روایات و آیات استفاده کرد.

«بِرَأْفَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ/ به حق مهربانى ات، اى مهربانترین مهربانان»

خدایا این همه درخواستی که از تو دارم به دلیل عدالتت نیست؛ چون عدالت آن است که به اندازه زحمتم به من مزد دهی؛ اما من این همه زحمت نکشیده ام و تو از باب رأفت و لطفت به من عنایت کن.

ما راحمین متعددی همچون انبیاء الهی، پیامبر گرامی اسلام(ص)، والدین و ... داریم؛ اما حضرت حق، ارحم الراحمین است.

*انواع رحمت

رحمت خداوند بر دو نوع رحمانیه و رحیمیه تقسیم می شود، رحمت رحمانیه، رحمت گسترده ای است که تمام موجودات عالم را در بر گرفته است ، حیوانات، جانواران، گل ها، گیاهان، میوه ها و ... همه از رحمت الهی فیض می برند.

اما رحمت رحیمیه نسبت به بندگان صالح و مؤمنی است که در مسیر سعادت بوده و خداوند نسبت به آنان عنایت و توفیق خاص دارد.