به گزارش خبرنگار خبرگزاری«حوزه»، در این نشست علمی که با دبیری حجت الاسلام علی امینی نژاد و ارایه بحث حجت‎الاسلام والمسلمین ابوالفضل کیاشمشکی برگزار شد، نظریات علمی علامه در باب امتداد اعتباریات مورد بحث قرار گرفت.

در ابتدای این نشست حجت‎الاسلام امینی نژاد دبیر علمی نشست، با ذکر این مطلب که علامه طباطبایی لطف بزرگ خدا به زمانه ما بودند گفت: مرحوم علامه در همه امور نگاهی نافذ و عمیق داشت و به شدت تکلیف محور بود.

وی تصریح کرد: در زمان انقلاب نیز بیان کردند که دلایل عدم حضور من در مباحث سیاسی آن است که بلاد اسلام دروازه های متعددی دارد و من از دروازه قرآن و مباحث علمی دفاع می‎کنم و کار دفاع از امور دیگر، باید توسط دیگران انجام شود.
این محقق افزود: علامه صبر بسیاری داشتند و بسیاری از افزاد نسبت به ایشان جسارت می کردند ولی ایشان با صبوری برخورد می کردند ولی روی اعتقادات مبنایی خود اصرار داشتند و زمان ثابت کرد که هر کسی چه راهی رفت و ایشان چه خدمتی به قرآن و ولایت کردند.
حجت الاسلام امینی نژاد بیان کرد: تمام شئون حیات بشری در دنیای غرب ناشی از نقاط بنیادین فلسفی است؛ در دنیای اسلام با مشاهده پیشین کار مساله به همین شکل بسته شده بود.
وی گفت: پس از دورانی که حکمت عملی مورد بحث حکما قرار گرفت این بحث یعنی حکمت عملی مورد توجه قرار نگرفت و مسایلی چون حکمت تدبیر و سیاست مدن کمتر مورد توجه قرار گرفت.
حجت الاسلام امینی نژاد تصریح کرد: از نکات تاسف بار آن است که در مراکز آموزشی نیز توجه کاملی به بحث حکمت عملی و مباحثی چون سیاست مدن نمی شود؛ حکمت اسلامی بسیار عمیق و ریشه دار است و نباید با سبک اندیشی در باب مطالعات فلسفی از عمق بخشی به این حوزه غافل بود.
وی گفت: علامه طباطبایی نقش مهمی در توسعه علم فلسفه در روزگار ما داشتند و مباحث حکمت و فلسفه عملی را نیز به خوبی دنبال کردند و باید این مسیر ادامه یابد.
دبیر این نشست بیان کرد: مباحث امتداد حکمت اسلامی از مباحث بسیار مهمی است که اگر به دنبال توسعه حکمت اسلامی هستیم باید به این روش دست یازیم.
وی اظهارکرد: خوشبختانه با تیزبینی مقام معظم رهبری و تاکیدات بسیار عمیق ایشان روی بحث توسعه حکمت اسلامی روی این اصل تاکید داشتند که امتدادات حکمت اسلامی به خوبی و با عمق باید مورد بحث قرار گیرد.
حجت الاسلام امینی نژاد گفت: اگر به دنبال توسعه تمدن اسلامی و رسیدن به این حوزه تمدن اسلامی و جدایی از تمدن علوم انسانی غربی هستیم باید به این امتدادات اقدام کنیم که علامه از پیشرانان این عرصه بود.
در ادامه حجت‎الاسلام والمسلمین کیاشمشکی به ارایه بحث پرداخت و گفت: فلسفه علمی است که اگر کسی با قدرت و توان اندک وارد عرصه فلسفه شود قطعا جذب مباحث فلسفی دیگر خواهد شد.

وی افزود: اگر یک محقق به دنبال فلسفه خاصی برود به آن جهت نیز متمایل می‏شود و می‎تواند توان متقاعد کردن دیگران را نیز داشته باشد.
این محقق حوزوی افزود: استحکام مبانی فلسفی از مهمترین جهاتی است که باید در جهت حفظ حکم اسلامی اقدام کرد؛ یکی از نقدهای جدی پرفسور لگن هاوزن آن است که برخی از فضلای حوزوی که به شکل عمیق فلسفه اسلامی نخوانده اند در عرصه شناخت فلسفه غرب وارد می شوند و اگر این فهم حکمت اسلامی خود را ارتقا نبخشند دچار تشکیکات عمیق خواهند شد.
حجت‎الاسلام والمسلمین کیاشمشکی تصریح کرد: فلسفه اسلامی با یک بدایه و نهایه خواندن وآموزش فلسفه دیدن نباید تصور کنیم که فلسفه دان شدیم؛ علامه طباطبایی لایه‎های عمیقی از فلسفه اسلامی بروز داده است.
وی گفت: در بدایه مباحث وجود شناسی و وجودشناسی و مباحث مرتبط به وجود ایشان در آثار ملاصدرا نیز دیده می‎شود ولی در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم امتداد حکمت اسلامی و صدرایی در این اثر به خوبی روشن است.
استاد حوزه بیان کرد: در این کتاب در مقابل ماتریالیسم دیالکتیک قرار می گیرند و ادبیات جدیدی در عرصه فلسفه پدید می آورند و شکل کار فلسفی به شکل کار فلسفه تطبیقی تبدیل می‎شود.
حجت‎الاسلام والمسلمین کیاشمشکی اظهارکرد: متاسفانه بسیاری از طلابی که فلسفه می‎خوانند ممکن است اصول فلسفه را مطالعه نکنند، ولی این کتاب بسیار مهم است زیرا به بحث اعتباریات اشاره شده است.
عضو هیئت علمی جامعه‎المصطفی(ص) تصریح کرد: رسائل مستقلی از علامه در دو مجموعه منتشر شد که یکی از آنها رسائل توحیدی است و دیگری رسائل سبعه است؛ ایشان حلقه های علمی دقیقی را مرتبط به مباحث صدرایی بیان می‎کند که دو مقاله ایشان در باب اعتباریات است.
وی گفت: ایشان در رساله اعتباریات نظریه خود را بیان می‎کند و با تمام تواضع خود بیان می‏ کند که اگر چه دیگران مطالبی دارند ولی مطالب ما در این رساله بی ‏سابقه است؛ توجه مستقل به بحث اعتباریات و ساختار دادن به بحث اعتباریات، مختص به علامه است.

استاد فلسفه اظهارکرد: رساله المنامات و نبوات از دیگر رسالات مرحوم علامه است؛ بوعلی سینا در نمت‎های هشتم تا دهم به این بحث می پردازد؛ علامه رساله مستقلی در باب المنامات و نبوات دارد؛ ایشان فلسفه این موضوعات را در آن رساله بیان می‎کند.
وی گفت: ایشان در این رساله به تشریح سیستم شناختی انسان می پردازد که چگونه به این شناخت دست پیدا می‏ کند؛ مناسب ترین عنوانی که به این بحث می پردازد فلسفه عمل است که اصولا انسان برای انجام کارهای خود روی چه اصولی استوار است؛ علامه در این رساله به این بحث می پردازد.
وی افزود: اعتبار به معنی عبور است؛ معادل فارسی اعتبار، گذار است و این مفهوم شکل پیچیده و فلسفی و دقیق به خود می‎گیرد که می‎توانیم با این رویکرد پدیده هایی را معبر پدیده‎های دیگر قرار دهیم.
اعتباریات را با آیینه مثال می زنند و مباحثی چون عبرت گیری را نیز در این خصوص مطرح می‎کنند؛ علامه بیان می‎کنند که ذهن ما این توانایی را دارد که چیزی را چیز دیگری ببیند زیرا همه موجودات چنین توانایی را ندارند؛ شاید وجه تمایز اصلی ما با حیوانات به همین وجه اعتبارگری بازگردد و زبان از نمونه‎های مهم بحث اعتبار است.
این استاد حوزه تصریح کرد: به عنوان مثال نام علامه روی تابلو نوشته شده است در حالی که علامه در این دنیا نیست ولی مفاهیم اعتباری و معنایی را بااین کلمه در می‎یابیم.
وی گفت: در ادبیات این نظریه را به بحث مجاز در نظریه سکاکی ارجاع می‌دهند؛ نخست اینکه اگر کلمه ای را مجازا به کار می بریم، صرفا یک جابجایی لفظی است؛ نظریه سکاکی، حقیقت ادعایی است؛ این بحث سرآغاز خوبی برای رسیدن به این بحث است.
حجت‎الاسلام والمسلمین کیاشمشکی یادآورشد: در فلسفه و خصوصا در نظریه علامه بحث نظریه ملاصدرا در عرصه وجود ذهنی بسیار مهم است؛ ملاصدرا در بحث وجود ذهنی به دنبال بیان دو وجود خارجی و ذهنی نیست، بلکه یک تبیین پیچیده ای در این زمینه بیان می‎‌کند.
این استاد فلسفه گفت: ملاصدرا بیان می کند که فضای ذهنی ما شبیه فضای عینی با خدا است و همانگونه که خدا موجوداتی رادر فضای عینی خلق می کند این توانایی را به انسان داده که در ذهن خود موجوداتی را خلق کند.
وی یادآورشد: در نظریه اعتباریات عنصر خلاقیت ذهن بسیار مهم است و اعتبارات محصول کنش خلاقانه ذهن هستند؛ اگر خلاقیت ذهنی نبود نمی توانستیم عینیات را معنی به زبان بیاوریم.
حجت‎الاسلام والمسلمین کیاشمشکی گفت: حالت انیماتوری و زنده انگاری حاصل خلاقیت انسان است و عنصر دیگری دخیل نیست؛ در زمانی که یک فیلم تماشا می کنیم گویا محتوای فیلم زنده است؛ درحالی که می دانیم آن محتوا زنده نیست ولی گاهی اوقات زندگی ما در آن فیلم رقم می خورد و با شخصیت های فیلم همزاد پنداری می کنیم.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) تصرحی کرد: این همان انگاری بهترین لغتی است که می‎توان در باب اعتباریات بیان کرد؛ کتاب نهایه علامه یک سری رنگ روی کاغذ سفید است، ولی وقتی آن را مطالعه می کنیم وارد فضاهای خاصی می شویم که در آن حقایقی را می‎بایم؛ این فضا، فضای فیزیکال نیست بلکه فضای اعتباری است.
وی گفت: علامه طباطبایی در نهایه پس از تقسیم علم به حضوری و حصولی بیان می کند که علوم حصولی به علوم حضوری برگشت پیدا می کند؛ ملاصدرا علم را حضور می‎داند؛ علم حصولی یک نوع انگارش در معلوم حضوری است.