به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین رضا رمضانی در خطبه های نماز جمعه هامبورگ به ادامه بحث درس هایی از قرآن پرداخت. در این مراسم خطیب جمعه هامبورگ بحث غفلت در قرآن را مورد بررسی قرار داد.

متن خطبه های نماز جمعه هامبورگ به این شرح است:

در قرآن کریم آیات فراوانی دربارۀ غفلت، آمده که هر کدام به نوعی، به غفلت و بی خبری انسان اشاره دارد. در برخی آیات غفلت به معنای محرومیت از بهره مندی و استفاده صحیح از ظرفیت ها می باشد، مانند آیه 179 سوره اعراف که می فرماید: «وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَايَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَايُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَايَسْمَعُونَ بِهَا أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ » این آیه اشاره دارد به این نکته مهم که گاه انسان در عین حالی که مجهز به عقل، چشم و گوش برای کسب معرفت و درک جزئیات و کلیات است؛ امّا خود را محروم ساخته است.

«غفلت» ریشه اصلی انکار معاد و اعتماد به دنیا و فراموشی آخرت است

خدای متعال در سوره یونس آیه 7 می فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ لَايَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَرَضُوا بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاطْمَأَنُّوا بِهَا وَالَّذِينَ هُمْ عَنْ آيَاتِنَا غَافِلُونَ أُولَٰئِكَ مَأْوَاهُمُ النَّارُ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ ؛ كسانى كه اميد به ديدار ما ندارند، و به زندگى دنيا دل خوش كرده و بدان اطمينان يافته اند و كسانى كه از آيات ما غافلند، آنان به [كيفر] آنچه به دست مى آوردند، جايگاهشان آتش است» این آیه شریفه به خوبی بیانگر این است که «غفلت» ریشه اصلی انکار معاد و اعتماد به دنیا و فراموشی آخرت است، چه اینکه در آیات بعدی؛ آگاهی، بیداری، ذکر و یاد خدا باعث سعادت و خوشبختی انسان دانسته شده است.

در تفسیر روح البیان در ذیل این آیه شریفه یک حدیث قدسی ذکر شده که خدای متعال می فرماید: از سه گروه در شگفتم، از کسانی که ایمان به آتش دوزخ دارند و می دانند عذاب الهی در پیش روی آنهاست و با این حال می خندند و از کسانی که به دنیا دل بسته اند، در حالی که می دانند به زودی از آن جدا می شود و از کسانی که غافلند و می دانند فرشتگان الهی از آنها غافل نیستند، چگونه اینها مشغول لهو و لعب هستند.

انسان غافل بعد از مرگ بیدار می شود و حسرت می خورد

قرآن کریم در سوره قاف آیه 22 ، از غافلانی یاد می کند که در طول عمر در جهل و نادانی و غفلت به سر می برند و زمانی که مرگ را با چشم خود مشاهده کرده و وحشت و اضطراب شدید را با تمام وجود احساس کردند، به آنها گفته می شود که: این همان چیزی بود که از آن فرار می کردید « لَقَدْ كُنتَ فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَٰذَا فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ ؛ یعنی به او خطاب می شود: تو از این صحنه و دادگاه بزرگ غافل بودی و ما پرده را از چشم تو کنار زدیم و امروز چشمت کاملاً تیزبین شده است» این آیه شریفه به این نکته مهم اشاره دارد که حادثه جدیدی به وجود نیامده است؛ بلکه انسان تازه بینائی خود را به دست می آورد و گذشته تلخ خود را مشاهده می کند و حسرت می خورد و در این موقعیت مأموران الهی او را به دادگاه عدل خدای متعال فرا می خوانند و خود نیز بر علیه ایشان گواهی می دهند. در اینجاست که پرده های غفلت کنار زده می شود و چشم آنها بینا می شود و باطن شخصیت خود را مشاهده می کنند. چه اینکه بر اساس غفلت نگاه ظاهر بینانه آنها نسبت به دنیا هم برای آنها مشکل آفرین خواهد بود و باعث می شود از خدا و خود و قیامت و اسرار جهان هستی غافل باشد و همه چیز را جزء نظام مادّی بدانند و به واسطۀ مکر الهی از توحید و حیات مؤمنانه غافل باشند چه اینکه آیه می فرماید: « يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ ».

انسان های قانع به ظاهر دنیا، در آخرت آرزوی خاک بودن می کنند

متأسفانه گروهی از انسانها هستند که از زندگی دنیا فقط به ظاهر آن می نگرند و به آن قانع می شوند ولی همین ها زمانی آرزوی خاک بودن می کنند و می گویند: ای کاش به این دنیا نمی آمدیم « یا لَیْتَنِی کُنْتُ تُراباً » و کار به جائی می رسد که آلوده به تکبّر و لجاجت شدید می شوند و هر حقیقتی و از جمله آیات الهی را انکار و تکذیب می کنند و خود را غوطه ور در غفلت و بی خبری می نمایند آیه در این زمینه می فرماید: «سَأَصْرِفُ عَنْ آيَاتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَإِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لَا يُؤْمِنُوا بِهَا وَإِنْ يَرَوْا سَبِيلَ الرُّشْدِ لَايَتَّخِذُوهُ سَبِيلًا وَإِنْ يَرَوْا سَبِيلَ الْغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلًا ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَكَانُوا عَنْهَا غَافِلِينَ؛ به زودى كسانى را كه در زمين، بناحق تكبّر مى ورزند، از آياتم رويگردان سازم [به طورى كه ] اگر هر نشانه اى را [از قدرت من ] بنگرند، بدان ايمان نياورند، و اگر راه صواب را ببينند آن را برنگزينند، و اگر راه گمراهى را ببينند آن را راه خود قرار دهند. اين بدان سبب است كه آنان آيات ما را دروغ انگاشته و غفلت ورزيدند».

سرچشمه بدبختی و هلاکت قوم فرعون، تکذیب آیات الهی و «غفلت» بوده است

آنگاه به دنبال این لجاجت سخت و سنگین؛ خدای تبارک و تعالی بلای خود را برای بیدارباش انسان­ ها نازل می کنند و عدّه ای غرق می شوند و البته بسیاری هم از این صحنه عبرت می گیرند. «فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَكَانُوا عَنْهَا غَافِلِينَ ؛ ما هم از آنان انتقام کشیدیم و آنها را به دریا غرق کردیم به کیفر آنکه آیات ما را تکذیب کرده و از آن غفلت نمودند».

همانگونه که از این آیه شریفه استفاده می شود سرچشمه بدبختی و هلاکت قوم فرعون، تکذیب آیات الهی و «غفلت» بوده است و بسیار روشن است که گاهی غفلت منشأ تردید و تکذیب می شود و همه چیز به فراموشی سپرده می شود و انسان با اختیار خود به مرحلۀ هلاکت و نابودی می رسد و از حقیقت دور می شود و خود را در سرگردانی و تحیّر غوطه ور می سازد.