حجت الاسلام و المسلمین سید حمید جزایری در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، اظهار داشت: دفتر تدوین متون درسی از واحد هایی است که مستقیما زیر نظر مدیر حوزه های علمیه اداره می شود و مهم ترین رسالت این دفتر پشتیبانی و تولید متون و منابع آموزشی حوزه های علمیه اعم از متون درسی، کمک درسی، روش تدریس و دروس اقتضایی با رعایت تمام ضوابط و معیار های لازم است.

تولید محتوا برای 48 عنوان درسی

مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه تصریح کرد: به لطف الهی در دو سه سال اخیر دفتر تدوین متون با یک جهش در فعالیت های خود مواجه بوده و با استفاده از جمع قابل توجهی از اساتید صاحب نظر و خبره و مشورت فراوان با یک جمع گسترده از اساتید سراسر کشور موفق به تولید محتوا برای 48 عنوان درسی گردیده و آن ها را به چاپ رسانده و هم اکنون برای 40 عنوان درسی دیگر تولید محتوا در حال انجام است.

حجت الاسلام والمسلمین جزایری با اشاره به تنوع منابع تولید شده، توضیح داد: یک دسته از منابع آموزشی بازسازی و تکمیل شده منابع موجود است به عنوان مثال یکی از منابع درسی قدیمی در حوزه، درس «سیوطی» بود که نیاز به تکمیل و تهذیب داشت چراکه فاقد تمرین و پژوهش بود و علاوه برآن در برخی موارد مطالبی ذکر شده بود که هیچ گونه مصداق و نمونه عملی در متون دینی ما نداشت ولی در مواردی نیز اساسا کتاب جدید با امتیازات محتوایی و روشی تولید شده است مانند کتاب دانش صرف یا دوره کتاب های اخلاق و عقاید.

وی با بیان اینکه برخی منابع تولید شده منابعی است که مسبوق به سابقه نبوده ابراز داشت: یکی از نیاز های جدی حوزه های علمیه این است که بتواند مطالب فرا آموخته را در متون دینی تطبیق دهد که در این راستا کتبی مانند منطق کاربردی و صرف کاربردی تولید شد و نیز روش تدریس از  منابعی است که مسبوق به سابقه نبوده است مانند روش تدریس علم خاصی چون تجوید.

تطبیق متون جدید متناسب با شرایط و نیاز جامعه

مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه گفت: یکی از ضوابط و سیاست های کلان حاکم بر تدوین متون این است که متون تولید شده در عین وزانت، اتقان، دقت و رعایت تراث گذشته باید با نیاز های روز طلاب و شرایط روز جامعه کاملا تطبیق کند لذا در این جهت هم گروه های علمی و هم اداره استاندارد سازی دفتر متون تمام تلاش خود را به کار گرفته است.

توجه ویژه به آیات و روایات در متون جدید حوزه/استفاده بیش از 13 هزار آیه و روایت

وی با اشاره به اینکه یکی از امتیاز های قابل توجه در متون جدید، توجه ویژه و خاص به آیات قرآن و روایات است، خاطرنشان کرد: هدف اصلی ما طلاب این است که با قرآن و روایات آشنا شویم و توان بهره مندی از این دو ثقل ارزشمند را داشته باشیم که بر این اساس در کتب تولید شده تا کنون بیش از 13 هزار آیه و روایت استفاه شده که یک گنجینه غنی و ارزشمند معرفتی و تربیتی برای طلاب است.

همراه شدن کتاب های درسی با تحقیق و پژوهش

حجت الاسلام والمسلمین جزایری با بیان اینکه نگاه پژوهشی و تحقیقی از نخستین روز های طلبگی در منابع آموزشی به طور خاص و جدی دیده شده و تلاش شده است تمام کتاب های درسی همراه با تحقیق و پژوهش باشند گفت: متن درسی در حوزه های علمیه از جایگاه خاصی برخوردار است و در نظام آموزشی حوزه متون، تأثیر شگرفی در رشد طلاب دارند که به این جهت بزرگان حوزه هم حساسیت ویژه  ای روی متون آموزشی داشته اند.

وی اظهار کرد: سازنده فکر، روح و تفکر طلبه ها تا حد زیادی همین متون آموزشی هستند و لذا اساتید و گروه های علمی دفتر تدوین به این نکته توجه کامل داشته و دارند و همواره تلاش می کنند که به متون درسی درعین داشتن امتیازات تراث گذشته یکسری امتیازات جدید و قابل توجهی اضافه گردد که از جمله آن می توان به تطبیقات عملی و کاربردی،   مرحله ای بودن آموزش در دوره های آشنایی، شناخت و تسلط، توجه به آیات و روایات، توجه خاص به مسئله پژوهش و تحقیق و نوآوری، توجه خاص به شرایط فرا روی حوزه های علمیه و طلاب اشاره کرد.

استقبال اساتید از تالار های گفتگو

مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه افزود: یکی از کار هایی که در دوره اخیر انجام شد و مورد استقبال هم قرار گرفت ایجاد تالار گفتگو بود که اساتید می توانند از طریق مدارس و مراکز حوزوی رمز ورود به این تالار را دریافت کنند.

وی توضیح داد:  در این تالار ها مباحث علمی، برخی نظریه پردازی ها و برخی تحقیقات علمی میان اساتید به چالش و گفتگو گذاشته می شود و این باعث می گردد اساتید در هنگام تدریس هم با یک رشد علمی مواجه شوند و هم باعث بالندگی متون و تقویت مستمر متون شوند.

حجت الاسلام والمسلمین جزایری با اشاره به اینکه در متون آموزشی در کنار محتوا به ساختار و  ویرایش کتاب ها نیز توجه داریم، گفت: برخی کتب با توجه به شرایط مخاطب، ویژه مقاطع خاصی از طلاب است به عنوان مثال کتابی که برای فارغ التحصیلان  دوره اول متوسطه در نحو داریم با متن آموزشی برای طلاب دیپلم و دانشجو از نظر شکل و ادبیات متفاوت است البته محتوای آن ها در نهایت نزدیک به  هم خواهد بود و تفاوت، عمدتا در نحوه بیان مطالب است.

کارکرد کتاب های کمک آموزشی در حوزه

وی در خصوص کتاب های کمک آموزشی این چنین بیان کرد: کتاب کمک آموزشی دو تعریف دارد که یکی به عنوان خودآموز یا شرح فارسی است که بنده هم با این نوع به شخصه موافق نیستم ولی مقصود ما از کتاب های کمک آموزشی یعنی کتاب هایی که در عین اتقان علمی یکسری نکات تکمیلی را در اختیار طلبه قرار می دهد یا در دروسی که احیانا استاد مجاز است از متون مختلف بهره مند شود مانند تفسیر قران یک متن به عنوان متن راهنما در اختیار طلاب و اساتید گذاشته می شود.

مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه تأکید نمود: منظور از کتاب کمک آموزشی این نیست که یک متن عربی را به فارسی ترجمه کنیم؛ بلکه کتاب کمک آموزشی کتابی است که به دلیل محدودیت های زمانی، امکان آموزش رسمی آن نیست و طلاب می توانند با مدیریت زمان از آن بهره مند شوند و اساتید نیز با استفاه از نکات آن غنای علمی درس های خود را بیشتر کنند.

پرهیز از حصر متن آموزشی در یک متن خاص

وی گفت: یکی از سیاست های مرکز مدیریت حوزه این است که به سمت انتخاب آزاد مدیریت شده متون پیش برود و از حصر متن آموزشی در یک متن معین و خاص برای طلاب تا حد ممکن پرهیز شود البته کتاب هایی که در عرض هم برای یک عنوان درسی انتخاب می شوند باید دارای یکسری شرایط علمی و ساختاری باشند و در کمیته های مربوطه به تصویب برسند.

حجت الاسلام والمسلمین جزایری با تأکید بر اینکه سیاست مدیریت حوزه الزامی شدن متون و حصر در یک متن خاص نیست خاطرنشان کرد: این اساتید هستند که مخیراند با توجه به متون مختلفی که در اختیار آن ها است متنی که مناسب تر ترجیح می دهند را انتخاب کنند؛ متون  تولید شده دفتر تدوین در واقع به مدارس و اساتید پیشنهادی است و امتیاز دفتر هم این بوده است که در عین عدم اجبار به متن توانسته با  استقبال  خوبی در سطح مدارس کشور و حوزه علمیه قم مواجه شود.

کتاب های بدیل احیای یکی از سنت های حسنه حوزوی است

وی با اشاره به اینکه یکی از امتیازات حوزه از گذشته آزادی طلبه و استاد در انتخاب متن آموزشی بود تصریح کرد: مجددا این سنت حسنه حوزوی در حال احیا شدن است مثلا در صرف در کنار کتاب وزین «صرف ساده» منابع صرفی دیگری از جمله دانش صرف را به عنوان متن آموزشی قرار دادیم یا در اصول در کنار کتاب وزین «الموجز» از آثار مرحوم شهید صدر و حتی «معالم» به عنوان کتاب بدیل استفاده می شود؛ قرار دادن کتاب های بدیل احیای یکی از سنت های حسنه حوزوی است و باعث پویایی و رقابت سالم در فضای علمی خواهد شد.

فعالیت دفتر فقه معاصر بسیار مؤثر و کمک کننده است

مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه در خصوص فعالیت دفتر فقه معاصر نیز توضیح داد: مجموعه دفتر فقه معاصر نیز با حضور جمعی از اساتید دروس خارج و فضلای صاحب نام حوزه و زیر نظر مستقیم مدیر حوزه اداره می شود که فعالیت هایی را در مورد کتاب ها و منابع مورد نیاز سطوح عالی حوزوی انجام می دهند و تا کنون دو کتاب در بخش سیره تدوین و منتشر کردند.

حجت الاسلام و المسلمین جزایری بیان کرد: در متون تولید شده آن سنت های حسنه حوزه و حفظ تراث حوزه و امتیازات و نقاط قوت متون درسی مورد تأکید بوده و بخشی از متون، بازسازی، تکمیل و غنی سازی منابع موجود است لذا این متون مورد وفاق و پذیرش دلسوزان حوزه و اساتید قرار گرفته و تا کنون با استقبال خوبی مواجه شده به گونه ای که در همین سال جاری تیراژ کتاب های ما تا کنون به 150 هزار رسیده است.

وسواس در انتخاب اساتید مؤلف

وی اظهار کرد: هم مؤلفان و ارزیابان و هم اعضای گروه های علمی که در تولید یک متن نقش مستقیم دارند باید دارای یک سری شرایط باشند که این شرایط نیز سخت گیرانه تعیین شده است از جمله اینکه باید از فضلای صاحب نام حوزه و شناخته شده باشند، دارای سابقه تألیف و تدیون بوده و حداقل سابقه  20 سال کار علمی در حوزه مربوطه که قرار است دست به تألیف بزنند و نیز سابقه تحقیق و پژوهش باشند لذا انتخاب اساتید مؤلف با وسواس انتخاب می شوند.

مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه داشتن روحیه جمعی، توجه به سنت های حسنه حوزوی، توجه به نیاز های واقعی طلاب، رعایت ضوابط و معیار های مورد نظر دفتر تدوین را از دیگر معیار هایی برشمرد که در مؤلفین، ارزیابان و اعضای گروه های علمی باید وجود داشته باشد.

هرگونه سهل انگاری نسبت به متون آموزشی آسیب جدی به  همراه دارد

وی گفت: دفتر تدوین متون درسی حوزه در عین حال که نسبت به سی سال گذشته با جهش مواجه بوده است ولی کماکان اعتقاد داریم که در آغاز راه هستیم و بحث متون آموزشی در نظام حوزه بسیار جایگاه مهم و تأثیر گذاری دارد و هرگونه غفلت و تسامح و سهل  انگاری در این زمینه آسیب های جدی به همراه خواهد داشت.

مأموریت های دفتر تدوین متون آموزشی حوزه علمیه

حجت الاسلام و المسلمین جزایری افزود: متون تولید شده باید از متون سابق قوی تر و کار آمد تر باشند و نگاه به عملیاتی شدن و  کاربردی کردن کتاب ها، احیای روحیه تحقیق و پژوهش، توجه دادن طلاب به سنت های حسنه، کار جمعی و ایجاد یک مقبولیت علمی در میان جامعه علمی اساتید از وظایف و مأموریت ها حاکم بر دفتر تدوین است.

وی ادامه داد: با این حال معتقدیم کار ما از نقض خالی نیست و صمیمانه از تمام اساتید، فضلا و صاحب نظران حوزوی با هر سلیقه و گرایشی در خواست می کنیم ما را در  تحقق آرمان های بزرگی که زعمای حوزه و مقام معظم رهبری در خصوص متون آموزشی دارند کمک نمایند.

ب

رگزاری جلسات توجیهی متون جدید برای بیش از 1000 استاد

مدیر دفتر تدوین متون درسی حوزه های علمیه با بیان اینکه برای اساتید جلسات توجیحی متون تولید شده را برگزار نمودیم و بیش از یک هزار استاد در این جلسات شرکت کرده اند خاطر نشان کرد: همچنان از هرگونه نقد و نقطه نظر اصلاحی راجع به متون آموزشی استقبال می کنیم و اساتید نیز بدانند هرگونه تذکر آن ها در کارگروه های علمی مورد گفت وگو قرار می گیرد و در ارتقاء کار تدوین متون مؤثر خواهد بود.

وی در پایان گفت: در سایت دفتر تدوین به نشانی www.tmd.ir تمام کتاب ها بارگزاری شده و ارتباط با دفتر نیز از طریق این سایت ممکن خواهد بود.