به گزارش خبرگزاری «حوزه»، پاسخ به سؤالات و شبهات موجود در جامعه از وظایف مراکز حوزوی و دینی است که این خبرگزاری در شماره های گوناگون به ارائه برخی از پرسش ها و شبهات و پاسخ های آن، برگرفته از «مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم» خواهد پرداخت.

- سؤال

آیا می شود آنهایی که در این دنیا زن و شوهر بوده اند در آن دنیا هم زوج همدیگر باشند و آیا این یک قانون کلی است که مردان و زنان صالحة این دنیا، در آن دنیا هم زوج همدیگر باشند یا اینکه اختیار به دست زن می باشد و او می تواند دیگری را انتخاب کند؟

- پاسخ

پاسخ در چند محور ارائه می شود:

۱. قبل از هر چیز باید خاطر نشان سازیم که جزئیات نحوة زندگی انسان در آخرت از نظر بسیاری از مسایل به طور کامل و صددرصد با تمام امور جزئی برای کسی جز حضرات معصومین ـ علیهم السّلام ـ روشن نیست و ما تنها بر اساس برخی آیات و روایات به مواردی بسیار اندک از نحوة زندگی در آخرت آگاه هستیم.

۲. نکته دیگر آن است که جریان پیوند زناشویی که از طریق ازدواج بین یک مرد و زن پدید می آید تنها مربوط به عالم دنیا است و زنانی که در دنیا همسری داشته اند ملزم نیستند که در آخرت هم با همان شخص زندگی کنند. چون عقد زناشویی که بین آن دو خوانده شده مربوط به زندگی دنیایی آنهاست و در آخرت هر کسی مهمان عمل خود است و اختیار خود را دارند.

لکن در برخی روایات اشاره شده که در آخرت خداوند زنان مؤمنه را به صورت حورالعین در می آورد و با همسران صالح خود در بهشت نیز زندگی می کنند. [۱] اما این گونه روایات به مفهوم آن نخواهد بود که زنان مجبور باشند که در آخرت نیز با همسران دنیایی خود زندگی کنند. اما اگر خود بخواهند می توانند [۲] و هم چنین در تفسیر مجمع البیان آمده که مراد از زنانی که در بهشت نصیب انسان می شوند همین زنانی هستند که مؤمنین در دنیا دارند ولی در آخرت به صورت حورالعین در می آیند و با همسران خود در بهشت زندگی می کنند. [۳] از این مطلب معلوم می شود که در بهشت نیز زنان می توانند با همسران دنیایی خود زندگی کنند.

۳. درباره این مسئله که سرانجام زنان بی شوهر و یا زنانی که شوهرشان اهل جهنم است نظیر آسیه زن فرعون، در بهشت چه خواهد شد؟ باید گفت: چون در بهشت برای بهشتیان همه چیز فراهم است و هرگونه لذت در اختیار آنان قرار می گیرد، [۴] طبق این اصل کلی برای آن دسته از زنان در بهشت همسران صالح بهشتی فراهم خواهد شد. تا آن دسته از زنان مؤمنه در کنار آن همسران خود زندگی خوب و شیرین داشته باشد. (توضیح این مسئله در بند بعدی خواهد آمد) مثلاً در قرآن کریم آمده: (و فیها ما تشتهیه الانفس و تلذ الاعین) [۵] یعنی در بهشت آنچه دل می خواهد و چشم از آن لذت می برد موجود است. و از آن جا که جمله (ما تشتهیه الا نفس) همه نوع لذت ها را شامل می شود. [۶] می توان گفت که زنان بهشتی از داشتن همسران صالح بهشتی بهره مند خواهد بود. و در آیة دیگر نیز به همین مسئله که هر چه مورد آرزوی بهشتیان باشد تأکید شده و فرمود: (و لکم فیها ما تشتهی انفسکم و لکم فیها ما تدّعون) [۷] یعنی برای شما هر چه بخواهید در بهشت فراهم است و هر چه طلب کنید به شما می دهند. و روشن تر از همه، این آیة مبارکه است که می فرماید: (و لهم فیها ازواج مطهره) [۸] یعنی برای بهشتیان در آن جا همسران پاک و پاکیزه است. از مجموع این آیات بخوبی به دست می آید که زنان بهشتی همانند مردان بهشتی از هرگونه لذت دل خواه بهره مند خواهند بود و از جمله لذت ها، زندگی با همسر دل خواه است. [۹] و هم چنین در برخی روایات آمده که پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:‌در بهشت بازاری است که در آن جا هیچ خرید و فروشی نیست مگر صورت هایی از مردان و زنان، هر کس میل و اشتهای صورتی را داشته باشد در آن بازار داخل می شود و آن جا مجتمع حورالعین است. [۱۰] از این روایت نیز بخوبی بدست می آید که زنان مثل مردان می توانند مردی مورد علاقه خود را در بازار بهشتی بیابند و با آن زندگی کنند.

۴. قرآن کریم جریان همسران بهشتی را برای بهشتیان در چند جا مطرح کرده از جمله می فرماید: (وزوّجناهم بحورٍ عین) [۱۱] یعنی ما آنها را با حورالعین تزویج می کنیم. اما این که آیا این تزویج با حوریان بهشتی اختصاص به مردان دارد و یا نصیب زنان هم می شود؟ پاسخ آن است که هیچ دلیلی وجود ندارد که این وعده های الهی اختصاص به مردان داشته باشد. بخصوص آن که اگر در واژة (حور) و واژة (عین) دقت شود و از نظر مفهوم لغوی بخوبی مشخص گردد معلوم خواهد شد که نعمت حورالعین اختصاص به مردان ندارد. از تحلیل استاد علامه حسن زاده آملی «توضیح واژة (حورالعین) [۱۲] بدست می آید که اگر در متون دینی (آیات و روایات و دعاها) سخن از ازدواج با حورالعین به میان آمده اختصاص به مردان ندارد بلکه زنان بهشتی نیز با مردی که به اصطلاح (احور) و (اعین) است یعنی چشم های درشت همچون چشم آهویی دارد و زیباست ازدواج می کند پس این نعمت بهشتی یعنی همسر (حورالعین) داشتن اختصاص به مردها نخواهد داشت و زنان بهشتی نیز از آن بی نصیب نخواهند بود.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. ناصر مکارم پیام قرآن، ج ۶، ص ۲۶۱ نشر مدرسة امیرالمؤمنین، قم ۱۳۷۰ ش

۲. دائرة المعارف، تشیع، ج ۶، ص ۵۴۷، نشر شهید سعید محبی، تهران، ۱۳۷۶ ش

۳. محمد حسین طهرانی، معادشناسی، ج ۱۰، مجلس، ۷۰، ص ۱۷۷ تا ۱۸۲، نشر حکمت، ۱۴۰۷ ق

پی نوشت ها:

[۱] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، نشر مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ ق، ج ۸، ص ۲۱۳

[۲] . همان

[۳] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، نشر دارالاحیاء لتراث العربی، ۱۴۱۲ ق، ج ۱ ـ ۲، ص ۸۱، ذیل آیه ۲۵، سورة بقره

[۴] . واقعه/ ۲۱

[۵] . زخرف/ ۷

[۶] . مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، نشر مدرسة امیرالمؤمنین، ۱۳۷۰ ش، ج ۶، ص ۲۷۳

[۷] . فصلت/ ۳۱

[۸] . بقره/ ۲۵

[۹] . مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، نشر پیشین، ج ۶، ص ۲۶۰

[۱۰] . جامع الاخبار، چاپ سنگی قدیم، ‌ بی تا، فصل ۱۳۷، ص۲۰۲

[۱۱] . دخان/ ۵۴

[۱۲] . آغاز و انجام خواجه، با شرح و تعلیقه حسن زاده آملی، تهران، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۶ ش، ص ۲۲۵