به گزارش خبرگزاری حوزه، «آئین کشورداری از دیدگاه امام علی (علیه السلام) » کتابی است به قلم مرحوم آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره) که حوزه نیوز در شماره های مختلف، مباحث خواندنی این کتاب را تقدیم نگاه شما علاقمندان خواهد کرد.

* عوامل سقوط و انحطاط حکومت

در دیدگاه علی (علیه السلام) سه عامل موجب انحطاط و سقوط حکومت است:

۱. روحیه تکاثر و مال اندوزی در دولتمردان

۲. سوءظن و بدبینی برای بقا و استمرار دولت

۳. پندناپذیری از رخدادها و پیشامدها

اگر دولتمردان از بقا و استمرار حکومت مطمئن نباشند و حکومت را متزلزل و در حال رفتن تصور کنند و به دنبال تکاثر و مال اندوزی باشند و از رخدادها و پیشامدها عبرت نگیرند، زمینه سقوط و انحطاط دولت و حکومت را فراهم کرده اند و چنین دولتی قابل ماندن و حکومت کردن نیست و خواه و ناخواه روزی، بساط آن برچیده خواهد شد.

وَ إِنَّمَا یُؤْتَی خَرَابُ الاَْرْضِ مِنْ إِعْوَازِ أَهْلِهَا وَ إِنَّمَا یُعْوِزُ أَهْلُهَا لاِِشْرَافِ أَنْفُسِ الْوُلاةِ عَلَی الْجَمْعِ وَ سُوءِ ظَنِّهِمْ بِالْبَقَاءِ وَ قِلَّةِ انْتِفَاعِهِمْ بِالْعِبَرِ.

خرابی زمین ناشی از تنگدستی کسانی است که بر روی آن کار می کنند. اهل زمین هنگامی وضعشان بد می شود که دولت مردان روحیه تکاثر داشته باشند و و از رخدادها عبرت نیاموزند.

معیارهای گزینش معاون

یکی از اهداف اساسی و عالیه اسلام برقرار کردن عدل و قسط در جامعه و به وجود آوردن اعتدال کامل در امت و جامعه اسلامی است.

اگر فرمانداری بخواهد (که بایستی بر این اساس رفتار نماید) عدالت را در انتخاب معاون رعایت کند، لازم است بهترین معاون را شایسته ترین فرد از لحاظ اخلاق حسنه قرار دهد و کسی را که خُلق و خویش خداگونه است، انتخاب نماید.

روشن است شخصی که «تخلّقوا باخلاق الله»را آویزه گوش قرار داده باشد، صفات زیر را نیز دارا خواهد بود:

* دانا و اندیشمند است

* امین است

* تواناست

* کاردان است

* کارش روی حساب است

* از دقت و ابتکار برخوردار است

* از ادب و ظرفیت کامل بهره مند است

* نیکان را دوست دارد و از بدان و ستمگران بیزار است

* متواضع است

و در یک کلام، دارای تمام فضایل و کمالات انسانی است که برخی از آنها در کلمات امام (علیه السلام) تبلور یافته است:

ثُمَّ انْظُرْ فِی حَالِ کُتَّابِکَ فَوَلِّ عَلَی أُمُورِکَ خَیْرَهُمْ وَ اخْصُصْ رَسَائِلَکَ الَّتِی تُدْخِلُ فِیهَا مَکَائِدَکَ وَ أَسْرَارَکَ بِأَجْمَعِهِمْ لِوُجُوهِ صَالِحِ الاَْخْلاقِ مِمَّنْ لا تُبْطِرُهُ الْکَرَامَةُ فَیَجْتَرِئَ بِهَا عَلَیْکَ فِی خِلاف لَکَ بِحَضْرَةِ مَلاَ وَ لا تَقْصُرُ بِهِ الْغَفْلَةُ عَنْ إِیرَادِ مُکَاتَبَاتِ عُمِّالِکَ عَلَیْکَ وَ إِصْدَارِ جَوَابَاتِهَا عَلَی الصَّوَابِ عَنْکَ فِیمَا یَأْخُذُ لَکَ وَ یُعْطِی مِنْکَ وَ لا یُضْعِفُ عَقْداً اعْتَقَدَهُ لَکَ وَلایَعْجِزُ عَنْ إِطْلاقِ مَا عُقِدَ عَلَیْکَ وَ لا یَجْهَلُ مَبْلَغَ قَدْرِ نَفْسِهِ فِی الاُْمُورِ فَإِنَّ الْجَاهِلَ بِقَدْرِ نَفْسِهِ یَکُونُ بِقَدْرِ غَیْرِهِ أَجْهَلَ.

سپس در وضع معاونانت دقت کن و شایسته ترین ایشان را بر امور خود بگمار. نامه های محرمانه ات را که متضمّن سیاست ها و اسرار تو است به صالح ترین آنان از نظر اخلاق اختصاص ده! و او کسی باشد که بعدها موقعیتش او را به خودپسندی نکشاند و هرگز در حضور مردم به مخالفت با تو نپردازد؛ در ارائه نامه های فرمانداران به تو و صدور پاسخ آنها بر اساس مصلحت تو غفلت نکند؛ چگونگی تنظیم پیمان ها را بداند [و سستی به خرج ندهد] و اگر پیمانی به زیان تو بسته شده باشد، در بر هم زدن آن عاجز نباشد و نیز ارزش و موقعیت خویشتن را خوب بشناسد؛ زیرا هر کس ارزش خود را نشناسد، نمی تواند به ارزش دیگران پی ببرد، و به ناچار از برخورد با آنان می هراسد.