به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام رسول جعفریان در صفحه مجازی‌اش بخشی از گفت‌وگویش با روزنامه همشهری را بازنشر کرده و نوشته است:
گفتگویی است با روزنامه همشهری در باره دشواری های کتابخانه های دیجیتال در ایران و نیازی که ما به انقلاب دیجیتالی در حوزه کتاب و مسأله ترویج علم داریم. در این زمینه بسیار کند، نامنظم، بدون امکانات و مهم تر از آن بدون برنامه و تنها مطابق با الزامات جاری فعالیت می کنیم. مهم ترین مشکل آن، مشکل ذهنی است، و لذا باید اول از همه آن را حل کرد.
(بخش اول)
دشواری های کتابخانه‌های دیجیتال در ایران
شما چه وقتی که رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی بودید و چه حالا که در کتابخانه دانشگاه تهران هستید، برای انتشار دیجیتالی منابع آرشیوی کارهای مهمی انجام دادید. ابتدا بفرمایید اصلا کِی و چطور به ضرورت این امر واقف شدید. این را به این دلیل می پرسم چرا که کمتر دیده شده که مسئولانی که درگیر امور کلان سیاست‌گذاری هستند، و خصوصا روحانیون که غالبا نگاه خوش‌بینانه‌ای به امور تکنولوژیک ندارند، دغدغه هایی از این جنس داشته باشند.
بنده در سال ۱۳۷۴ کتابخانه تخصصی تاریخ قم را تأسیس کردم و از همان زمان، کار کتابداری حرفه ای را شروع کردم. پیش از آن، از سال ۱۳۶۸ با کامپیوتر کار می کردم و کتابها و مقالاتی را که می نوشتم، خودم تایپ می کردم. بنابر این از همان وقت، مفهوم سرچ لفظی را در فایل های زرنگار به طور کامل دریافتم. این که چه قدر کار را آسان می کند. اما مهم تر از اینها، از سال ۱۳۷۰ یا ۱۳۷۱ در مرکز علوم اسلامی نور بودم و بخش تاریخ آنجا را تاسیس و اداره می کردم. اولین برنامه مرکز، انتشار بحار روی دیسکت های کوچک بود. این نخستین تجربه ما بود.
در حوزه تاریخ، اولین بار، چندین کتاب تاریخی قدیمی را با عنوان نور السیره (یک) عرضه کردیم. سرچ لفظی در این کتابها، کار را بسیار آسان کرد. کنار آن نوعی خاص از کار فهرست نویسی کامپیوتری را هم انجام دادیم. نور السیره (دو) مشتمل بر کتابهای بیشتری، نزدیک به چهارصد مجلد بود. در مرکز نور، بعدها، سی دی «تراجم و کتب شرح حال»، سی دی «جغرافی» و «تراث» هم آماده شد. بنابرین از نزدیک به سی سال پیش با این مفاهیم آشنا بودم. وقتی در سال ۱۳۸۷ به کتابخانه مجلس آمدم، نخستین برنامه کتابخانه دیجیتالی را، ابتدا به صورت ساده ای راه انداختیم. کار را رها نکردم و دنبال آن، نسخ خطی و چاپ سنگی را در زمان کوتاهی کمتر از یک سال اسکن کردیم. البته بخش اندکی از قبل اسکن شده بود، اما اسکن مجموع نسخ خطی به صورت سه شیفت، شامل ۲۳ هزار مجلد طی نه ماه تمام شد. در نهایت، با موافقت هیئت امنا، این کتابها شامل بیش از ۲۰ هزار خطی و بالغ بر ده هزار کتاب چاپ سنگی و سربی روی وبسایت کتابخانه مجلس قرار گرفت. آن زمان، این قبیل کارها در دنیا کم و بیش آغاز شده بود، اما در ایران خیلی تازگی داشت. درباره این که سیاست‌گذاران ما خیلی به این قبیل مسائل اهمیت نمی دهند، با شما موافقم. تاکنون نیز نوعی محافظه کاری شدید در این زمینه هست. روحانیون که به جای خود، بقیه هم افکارشان متاثر از همانهاست؛ چپ و راست هم ندارد. تفهیم این مسائل، نیاز به تغییر ذهن آنها دارد که به سادگی هم ممکن نیست. هر وقت در کتابخانه مرعشی قم، و مهم تر، کتابخانه آستانه قدس تغییری دیدید، آن وقت احتمال بدهید که امیدی برای تغییر وجود دارد
آماری دارید که تاکنون چه تعداد سند، نسخه خطی و منابع آرشیوی در دوران شما در نهادهای مختلف دیجیتالی شده؟ و آیا بعد از شما، این کار در آن نهادها ادامه پیدا کرده یا متوقف شده؟
نسخه های خطی کتابخانه مجلس و نیز سنگی ـ سربی های همان اولین مجموعه ای است که بنده روی نت گذاشتم. نمی دانم بعد از بنده، چه مقدار کتاب اسکن شده، و آیا آنها هم روی وبسایت کتابخانه مجلس هست یا نیست. گزارش هایی که نزدیک عید امسال از مدیریت قبلی داشتم ناامیدکننده بود. بنده به واسطه مجلس، از کتابخانه خواستم کتابهایی را که در سالهای اخیر اسکن شده تصویرش را به بنده بدهند. گفته شد جمعا از سال ۹۵ تا آغاز ۹۹ حدود ۴۰۰ اسکن شده است. و اما در دانشگاه تهران هم تا این لحظه که خدمت شما هستم، ۵۷ هزار پایان نامه ارشد و رساله دکتری، و ۱۵ هزار و ۴۶۵ نسخه خطی روی وبسایت کتابخانه مرکزی است. چهارهزار عکس نیز قابل دسترسی است. نشریات و اسناد هم این روزها بارگذاری خواهد شد. در وبسایت کتابخانه تاریخ قم (sohalibrary) نزدیک به چهل هزار کتاب در حوزه تاریخ قابل دسترسی است. می دانید که در ایران، نسخ خطی بسیار زیاد است، و اگر تصویر همه آنها در اختیار پژوهشگران باشد بسیار عالی خواهد بود. کتابخانه ملی تنها کتابخانه ای است (بجز مجلس و دانشگاه) که شماری از نسخ خطی خود را با تصاویر نسبتا ضعیف عرضه کرده است. این بخش، امروز هم در کنار کارهای دیگری که در این کتابخانه شد، مجددا رونمایی شد. بنده عدد دقیق را نمی دانم.
