به گزارش خبرگزاری حوزه، کتاب "حیات پس از مرگ" به قلم علامه سید محمدحسین طباطبایی (ره) به ارائه داستان های حیات انسان ها پس از مرگ پرداخته که در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما خوبان خواهد شد.

فصل ششم: صراط

خداوند سبحان فرموده است: اِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا وَ ظَلَمُوا لَمْ یَکُنِ‏اللَّهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَلا لِیَهْدِیهُمْ طَریقاً * اِلاَّ طَریقَ جَهَنَّمَ(۱۹۸).

اُحْشُرُوا الَّذینَ ظَلمُوا وَاَزْواجَهُمْ وَما کانُوا یَعْبُدُونَ * مِنْ دوُنِ‏اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ اِلی‏ صِراطِ الْجَحیمِ وَقِفُوهُمْ اِنَّهُمْ مَّسْؤُلُونَ * ما لَکُمْ لا تَناصَرُونَ(۱۹۹).

طی این آیات، خداوند خبر داده است که جهنم را راهی است که ظالمین و زوج هاشان را که همان شیاطین باشند، بدان هدایت خواهد کرد.

اینکه مراد از «زوج» همان شیطان است، از این سخن الهی فهمیده می ‏شود: فَوَرَبِّکَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّیاطِینَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِیّاً تا آنجا که: اِنْ مِنْکُمْ اِلاَّ وارِدُها کانَ عَلی‏ رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیّاً * ثُمَّ نُنَجِّی الَّذینَ اتَّقْوا وَنَذَرُ الظَّالِمینَ فیها جِثِیّاً (۲۰۰).

بنابراین، همان‏طور که این آیات دلالت می‏ کنند، منظور از «صراط» راهی است که بر روی جهنم و یا در داخل آن کشیده شده است؛ زیرا در این آیات خداوند به «ورود» بدان و «ترک» و «نجات» خبر داده است.

و نیز در جای دیگر خبر از «پر شدن حتمی» جهنم داده است: وَلَوْ شِئْنا لَاتینا کُلَّ نَفْسٍ هُدیها وَلکِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنیّ لأَمْلئَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ اَجْمَینَ(۲۰۱) .

این راهی که بر سرتاسر جهنم کشیده شده است، مَمرِّ همه خلایق از بد و خوب بوده که البته خداوند کسانی را که پرهیزکارند نجات می‏دهد و ظالمین را در آن رها می‏سازد. باید توجه داشت که در این آیات، لفظ ظلم چندبار و همین‏طور در الَّذینَ طَغَوْا فِی الْبِلادِ(۲۰۲)طغیان یعنی افراط در ظلم و استکبار. فَاَکْثَرُوا فیهَا الْفِسادَ * فَصَبَّ عَلَیْهِمْ رَبُّکَ سَوْطَ عَذابٍ * اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ(۲۰۳).

و: اِنَّ جَهَنَّمَ کانَتْ مِرْصاداً(۲۰۴).

«ظلم» یا تفریط در حق مردم است یا تفریط در حق نفس و یا تفریط در حق خداوند که البته این همان ولایت اولیای خداوند است. همه اینها در اثر پیروی از شیطان و هوا. حس نفسانی حاصل می ‏گردد و ریشه آن فریفتگی انسان به زینت حیات دنیا و دلبستن به اوهامی است که مجموعاً نظام تمدّن نامیده می‏ شود؛ یعنی همیاری (تناصر) با اوهامی که رنگی از حقیقت به خود ندارند و شاید هم مطلب مورد سؤال در عبارت وَقِفُوهُمْ اِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ * ما لَکُمْ لا تناصَرُونَ * بَلْ هُمُ الْیَوْمَ مُسْتَسْلِمُونَ(۲۰۵) همین باشد.

در «علل» از امام صادق (علیه السلام) در مورد تفسیر: اِنَّهُمْ مَسْئوُلُونَّ روایت شده است که: « (در روز قیامت) هیچ عبدی گام از گام برنمی‏دارد مگر اینکه در مورد چهار مطلب مؤاخذه گردد:

در مورد جوانیش که چگونه آن را کهنه ساخته، در مورد عمرش که چگونه آن را گذرانده، در مورد مالش که چگونه جمع و چگونه صرف نموده، در مورد دوستی ما اهل ‏بیت».

«قمی» در تفسیرش از امام صادق (علیه السلام) و صدوق در «امالی» و «عیون» از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) روایت کرده‏ اند که: «مَسْئول عنه، همانا ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است».

در مجمع از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) نقل شده است که: «مردم همگی وارد آتش می‏ گردند سپس به نسبت اعمالشان از آن خارج می‏ گردند، نخستین‏شان همچون درخشیدن برق، بعدی همچون وزیدن باد و بعدی همچون دویدن اسب و بالأخره آخری همچون راه رفتن پیاده».

همچنین از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) نقل شده است که: «آتش در روز قیامت به مؤمن می‏ گوید: زودتر بگذر که نورت لهیب های مرا فرو خوابانده است».

هنگامی که از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) راجع به آیه: اِنْ مِنْکُمْ اِلاَّ وارِدُها ... سؤال شد، فرمود: «وقتی بهشتیان به بهشت وارد می‏ شوند، گروهی از گروه دیگر می‏ پرسند، مگر پروردگارمان به ما وعده نداده بود که همگی وارد آتش شویم؟ گروه دیگر پاسخ دهند که شما وارد شده ‏اید لیکن آتش سرد شده بود».

با تأمّل در آنچه گذشت و آنچه بزودی در فصل شفاعت خواهد آمد، معانی این احادیث آشکار می ‏گردد، وَاللَّهُ ‏الْهادی.

پی نوشت ها:

(۱۹۸) - سوره نساء، آیه ۱۶۸ و ۱۶۹.

(۱۹۹) - سوره صافات، آیه ۲۲ و ۲۵.

(۲۰۰) - سور مریم، آیه ۶۸ - ۷۲.

(۲۰۱) - سوره سجده، آیه ۱۳.

(۲۰۲) - سوره فجر، آیه ۱۲ - ۱۴.

(۲۰۳) - سوره فجر، آیه ۱۲ - ۱۴.

(۲۰۴) - سوره نبأ، آیه ۲۱.

(۲۰۵) - سوره صافات، آیه ۲۵.