«ای کسانی که ایمان آورده اید روزه بر شما واجب شده است چنان که بر قبل از شما (امتهای پیشین) واجب شده بود شاید که باتقوا شوید.»

از این آیه شریفه فهمیده می شود که روزه در امتهای پیشین نیز بوده امّا کیفیّت و نحوه آن متفاوت بوده است همچنانکه پیامبر وقتی وارد مدینه شد یهودیان را دید که در روز عاشورا روزه می گیرند وقتی سبب آن را پرسید در پاسخ به پیامبر گفتند این روز (عاشورا) روزی است که آل فرعون غرق شدند و موسای کلیم با یارانش از شرّ فرعون نجات یافتند.
وجوب روزه بر مسلمانان طبق کتب تاریخی معتبر در ماه شعبان سال دوّم هجرت بر پیامبر(صلی الله علیه وآله) از طریق امین وحی جبرئیل ابلاغ گردید و مسلمانان به امر پیامبر اسلام شروع به گرفتن روزه نمودند ؛ بر اساس روایات اسلامی پیامبراکرم تمام ماه شعبان به عبادت و روزه و اعتکاف اهتمام داشت و برخی از اصحاب خاص مثل علی علیه السلام چندین ماه از سال به روزه اهتمام می دادند.

درسالی که روزه بعنوان تکلیف برمسلمانان اعلام شد آن حضرت ابتدا درباره اهمیت روزه فرهنگ سازی فرمود وخودش در ماه شعبان روزه بود از این روی اثر کاربردی رفتار و سیره ی حضرت درمیان مسلمانان فوری بود ؛ پیامبر قوانین و ضوابط و مقررات هر حکمی که از سوی خدا اعلام می شد به مسلمانان ابلاغ می کرد ؛ برای روزه نیز ضوابط خاص اعلام شد : کسانی که نتوانند به هر عذری در ماه رمضان بگیرند باید در ایام دیگر قضای آن و یا کفاره که عبارت از اطعام فقرا وآزاد کردن بردگان و...بود انجام بدهند که در مورد فضیلت ماه رمضان پیامبر(صلی الله علیه وآله) مفصلا در خطبه ای که مشهور است به خطبه شعبانیه که در آخرین جمعه ماه شعبان ایراد فرموده نکاتی را ذکر فرموده است که اهمیت آن ماه را می رساند و در تواریخ مذکور همچنین آمده است که امر به وجوب روزه سیزده روز پس از تغییر قبله مسلمین از بیت المقدس به سوی کعبه بوده است.

با نگاهی کوتاه به فرازی از خطبه شعبانیه که در هفته ی آخر ماه شعبان برای ورود به ماه رمضان ایراد فرمود می توان دریافت که چگونه مسلمانان را با مهربانی و زیبایی به انجام روزه تشویق می کرد : پیامبر فرمود: (قَدْ اَقْبلَ اِلَیکُم شهرُ اللّهِ بِالبَرَکَةِ وَ الرَّحمةِ وَ الْمَغفِرَة...) «ماه خدا بر شما واجب گردید ماهی که در آن برکت و رحمت و مغفرت الهی می باشد ماهی که قرآن در آن نازل گشته...»« ...دعیتم فیه الی ضیافت الله... » به ضیافت الهی دعوت هستید سعی کنید در این ماه آداب ضیافت را نگهدارید و مراقب باشید که در حضور میزبانی هستید که غیر از بخشش وعفو و پذیرایی به احسن وجه در او گمانی نیست .....یکی دیگر از قرائنی که دلالت بر وجوب روزه بر مسلمین در ماه شعبان سال دوم هجرت دارد این است که: آیاتی که در مورد روزه آمده و همچنین سایر آیات در سوره بقره به غیر از یک آیه آن که در اواخر سوره می باشد همه در مدینه پس از هجرت پیامبر نازل گشته که این نکته حتمی بودن نزول وحی در مورد وجوب روزه را بعد از هجرت می رساند.

نتیجه: حکم روزه در اواخر ماه شعبان سال دوّم هجرت بر پیامبر(صلی الله علیه وآله) نازل شده است.

منبع : مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات (حوزه‌های علمیه)