به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، استاد علی اکبر رشاد روز دوشنبه در درس خارج اصول با تسلیت سالروز شهادت امام جعفر صادق(ع) اظهار داشت: وجود مبارک و نورانی امام صادق(ع) در عرصه معرفت و علم همان نقشی را ایفا کرد که وجود نورانی سید الشهدا(ع) از طریق حماسه و شهادت به ایفای آن پرداخت.

رئیس شورای حوزه علمیه استان تهران افزود: اگر نبود شهادت حضرت سیدالشهدا(ع) چیزی از اسلام باقی نمی ماند و اگر چیزی مانده بود فقط نام بود؛ شهادت آن بزرگوار نه تنها اکثر اهل بیت را تحکیم و تداوم بخشید بلکه حتی نسبت به سایر مذاهب که بسا در مکتب خلفا زیست می کردند و تنفس می نمودند حتی در آن مذاهب نیز حقایقی که هست ممکن بود از دست برود.

وی تصریح کرد: در واقع اثر شهادت سید الشهدا(ع) محدود به پیروان و مکتب اهل بیت(ع) نبود. گاه این چنین است که یک حرکت حتی در رفتار دشمن نیز تاثیر می‌گذارد و رفتار دشمن را هم اصلاح می کند و بقای اسلام ناب و خالص به خون مطهر و پاک سید الشهدا بود.

استاد رشاد عنوان کرد: امام صادق(ع) نیز چنین نقشی را به شیوه ای دیگری ایفا فرمودند. ایشان نه تنها مکتب اهل بیت(ع) را احیا کردند بلکه بعد از سیطره بنی امیه و در نزاع میان بنی امیه و بنی عباس از این فرصت استفاده کردند و مکتب اهل بیت را تقویت فرمودند و تعالیمی که دادند روی مذاهب دیگر تاثیر گذاشت و برای سران سایر مذاهب تاثیرگذار بود و مستقیم و غیر مستقیم شاگردان آن بزرگوار بودند و تعالیمی که ایشان ارائه فرمودند لاجرم در طرز تفکر و رفتار آنها تاثیر گذاشت.

وی بیان کرد: این که تعبیر می شود امام صادق(ع) رئیس مذهب شیعه هستند گر چه تعبیر مناسب و دقیقی از یک جهت نیست چرا که شیعه را رسول خدا شیعه نامیده است و روایات متعددی داریم که به لسان حضرت محمد(ص) خطاب به امیرالمومنین(ع) فرمودند که هم شیعتک یا علی. روایتی است که سه خلیفه و امیرالمومنین دم در منزل پیامبر روی سکو نشستند و وقتی حضرت از منزل خارج شدند روی سکوی مقابل امیرالمومنین(ع) نشستند و آن جا بحث از قومی یا جماعتی شد با ویژگی های خاص و یکی از سه نفر پرسیدند این ها چه کسانی هستند و حضرت پاسخ نفرمودند تا اینکه امیرالمومنین سوال کردند و ایشان در مورد ویژگی‌های آنان فرمودند و گفتند هُمْ أَنْتَ وَ شِیْعَتُکَ یا عَلِیُّ؛ پیامبر(ص) فرمود این ها شیعیان تو هستند.

استاد رشاد ادامه داد: از امام علی(ع) پرسیده شد شیعه کیست و حضرت حرکت کردند از نقطه ای و به سلمان گفتند پشت سر من بیا و سلمان پا جای پای امیرالمومنین قرار میداد و برگشتند گفتند تشیع این است یعنی جا پای ما بگذارید.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: اصطلاح شیعه و تشیع اصطلاح کمابیش متعارفی در عهد رسول خدا بوده و این گونه نیست تشیع را امام صادق(ع) بنا نهاده باشد یا فرقه ای شکل گرفته باشد و یک انشعابی از اسلام ایجاد شده باشد، بلکه تشیع، اسلام ناب و اسلام اصیل است و باقی مذاهب و فرق انشعاب از متن صراط اسلام اند و این گونه معروف است چون مذاهب اسلامی در آن عهد شناخته و تفکیک شده و فرق و مذاهب به وجود آمد تشیع نیز یک مذهب تلقی شد.

وی بیان کرد: در تقسیمات کلامی نیز از این اصطلاح استفاده شد به عنوان مذهب شیعه گویی مذهب و مسلک است، در مقابل دین والا خود دین است و البته نقش صادقین در احیای اسلام ناب و ارتقای و توسعه مکتب اهل بیت(ع) فوق العاده بوده است؛ شرایط مساعدی به وجود آمده و این دو بزرگوار این کار را انجام دادند.

استاد رشاد عنوان کرد: ما عمده مباحث کلامی و حکمی و فقهی و اخلاقی مستند به کلمات به امام باقر(ع) و بیش از آن امام صادق(ع) است این خود روشن است و اگر نمی بود کلمات امام باقر و امام صادق، کلام ما و فقه ما فقیر بود و اخلاق ما به لحاظ مذهبی فقیر بود.

وی تاکید کرد: ما در حال حاضر فاصله مان با مرام و مکتب امام صادق(ع) کم نیست، گاهی از رویه امام(ع) فاصله می گیریم؛ بنده معتقد هستم اگر با یک زاویه دید متفاوت و به انگیزه ارزیابی میزان انطباق و فاصله کلام و فقه ما خصوصا با آنچه از لسان امام(ع) صادر شد در سایر معارف اگر با این نگاه به عنوان چنین ارزیابی کنیم خواهیم دید در جایی فاصله داریم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: یکی از جهت که فاصله داریم، جهات عقلانیت است؛ در کلام و عقاید و در فقه و اخلاق و دیگر معارف امام صادق(ع) بسیار اهتمام دارند بر وجه شأن عقل و عقلانیت اما خوب به نظر می رسد ما در این جهت بیشتر نص‌گرا شده ایم؛ بعضی از فقهای ما برخی از متکلمین ما لااقل بیش از آن که عقل گرا باشند نص گرا هستند گاهی تا جایی که برخی خرده جریان هایی در تشیع پیدا شد که نه تنها نص گرا شدند که اخبار گرا شدند اخباری شدند و نه تنها گرایش چنینی بلکه به جای نص گرایی که بگوییم محور نص است و سایر منابع را نباید کنار بگذاریم یا محور اخبار است اما قرآن را نباید کنار بگذاریم در عمل نزدیک شدیم به این که سایر منابع را کنار بگذاریم و به جای نص گرایی دچار نص بسندگی شویم و به جای اخبار گرایی حتی احیا اخباربسندگی ما را مشغول کند.

وی گفت: گاهی چنین آفاتی در آثار برخی خرده جریان ها به چشم می خورد؛ ما آن چنان که امام صادق(ع) فقه را عقلایی می بیند و بیان می فرماید و به عقل اهتمام دارند؛ گاهی بعضی افراد سهمی برای عقل قائل نیستند و می گویند عقل کاربرد عالی و استقلالی دارد این فاصله گرفتن از مکتب امام صادق(ع) قلمداد می شود؛ حتی حوزه ها اهتمام کمی به امام صادق(ع) دارند و حق ایشان را ادا نکرده ایم؛ مگر ما حق امیرالمومنین را در حوزه ادا کرده ایم که گلایه کنیم حق امام صادق ادا نشده است.

استاد رشاد افزود: در حوزه علمیه ما نهج البلاغه به اندازه کدام درس بشری عادی ارزش دارد؛ در فلسفه، کلام، عرفان، فقه و اخلاق چقدر اهتمام داریم به برخی از آثار و الزام می کنیم این ها را بخوانند، حفظ کنند و فهم کنند. چرا نباید نهج البلاغه متن درسی حوزه ها شود، چرا نباید صحیفه سجادیه که متن تدوین شده امام سجاد(ع) است چون ساختارش نسل به نسل از امام سجاد(ع) به ما رسیده است، این کتاب عرفانی و اخلاقی مانند سایر کتاب ها برایش ارزش قائل نیستیم که یک جا در حوزه سراغ داشته باشیم بگویند صحیفه سجادیه درس اصلی است و طلاب باید بخوانند.

وی بیان کرد: البته در این انتقاد به عنوان کسی که در خدمت طلاب پیر شده ام من هم مقصر هستم، در این جهت کوتاهی کرده ام، طلاب باید یک دور کامل تفسیر قرآن کریم را نیز بخوانند؛ آیت الله جوادی آملی ۴۰ سال تفسیر قرآن می گوید و این جبران تقصیر امثال ماست، هر چند دروس حوزه متراکم است اما این کتب مقدس باید خوانده شود.

وی در پایان عنوان کرد: تبلیغ را به محرم و صفر و رمضان محدود نکنیم؛ در این مناسبت ها طلاب باید به کار تبلیغ بپردازند؛ هر چند در حوزه تبلیغ نیز کوتاهی هایی شده و استغفار می کنیم.

۳۱۳/۱۷