به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، علیرضا زهیری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی طی سخنانی در همایش علمی «از نفرت‌پراکنی مجازی تا خشونت اجتماعی» که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با حضور جمعی از کارشناسان و پژوهشگران عرصه‌های مختلف برگزار شد، اظهار کرد: فضای مجازی ابزار است و بدون زمینه‌های پشت‌سر آن نمی‌تواند تحول چندانی ایجاد کند. مثلاً حدود دو دهه قبل این بحث مطرح شد که فیلم‌های پورن و جنسی، جوانان را مورد هجمه قرار داده است و همان زمان برخی گفتند ۸۰ درصد فضای مجازی برای کارهای تجاری مورد استفاده است و در بدترین وضعیت، ده درصد استفاده غیراخلاقی می‌شود ولی متاسفانه این ۸۰ درصد نادیده انگاشته شد و این نشان می‌دهد که نوع نگاه ما به پدیده‌های جدید تحت تأثیر عوامل دیگر به خصوص عوامل امنیتی است.
زهیری بیان کرد: تولید خشونت اجتماعی نیازمند زمینه است و ابزارهای مجازی می‌توانند به آن کمک و آن را تسریع کنند و جهت بدهند، ولی چرا یک گام به عقب نرویم یعنی ببینیم چه زمینه‌هایی این امکان را فراهم می‌کند تا فضای مجازی بتواند از این زمینه‌ها برای نفرت پراکنی و خشونت استفاده کند. همچنین، جامعه‌پذیری مهمترین جنبه تربیت و شکل‌دهی به اخلاقیات، رفتار و ذهنیات جامعه محسوب می‌شود و فضای مجازی تشدیدکننده است، ولی مهمتر از آن، زمینه‌ها و عوامل ایجادکننده یک ماجراست. هنوز هم بیشترین وظیفه در تنظیم‌گری و اداره جامعه بر عهده دولت‌ها است؛ نظام سیاسی خودش تولید باورها و ارزش‌ها و نوعی از رفتار را دارد برخی از نهادهای دیگر او مانند تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش هم می‌تواند تأثیرگذار باشد و حتی نظام سیاسی در فیلم و سینما هم دخالت می‌کند و می‌تواند تولید رفتار و اثر کند.
وی با اشاره به چگونگی تولید خشونت تصریح کرد: دولت ابزار اجبار را در اختیار دارد و طبیعتاً برای ایجاد نظم از آن بهره می‌برد، ولی این بهره، یک اندازه نیست و در جایی این ابزار بسیار گسترده و در جایی کمتر مورد استفاده است؛ حالا هر مقدار در حل پدیده‌ها از ابزار امنیتی و خشونت استفاده شود و افراد معترض اقناع نشوند در حقیقت تولید نفرت را در جامعه بیشتر خواهد کرد و افراد دنبال آن هستند که زوری را که به آنان گفته شده است به نحوی پاسخ دهند و معمولاً این احساس زور و ظلم متراکم شده و در برخی موارد در قالب خشونت در سطح جامعه، اجرا می‌شود.
زهیری اظهار کرد: رفتار نظام سیاسی به تولید خشونت کمک می‌کند که در جایی به بحران منتهی شده و در برخی موارد به بحران منتهی خواهد شد و این بسته به میزان خشونت یا اقناعی دارد که علیه افراد به کار رفته است. وجه دیگری هم که در مورد نظام سیاسی وجود دارد، نهادهایی چون تعلیم و تربیت و فرهنگ و... مانند آموزش و پرورش و آموزش عالی و... است. لذا اگر نظام حاکم بر آموزش و پرورش و... خشونت را ترویج کند مسئولیت آن بر عهده نظام سیاسی است. مثلاً در نظام تعلیم و تربیت ما سختگیری مذهبی مانند حجاب رخ می‌دهد و ما می‌گوییم بیگانگان و دشمنان پشت پرده آن هستند، ولی چرا در این مسئله تأمل نمی‌کنیم که پیشینه و زمینه این مسائل چیست؟
وی تصریح کرد: بنده در کلاس با ده‌ها نفر از دختران، بعد از اعتراضات صحبت کردم که حامی این اعتراضات بودند و ادراکشان ادراکی نیست که در نهادهای تعلیم و تربیت ما به آنان آموزش داده شده است و وقتی از پدیده‌های مذهبی سخن می‌گوییم تفسیر ما از دین را تفسیر طالبانی و داعشی می‌دانند که قرار است به خورد ما بدهند. دختری می‌گوید من با روسری مشکل ندارم، ولی وقتی به من فشار اجتماعی وارد شود، می‌خواهم آن را بردارم؛ طبیعی است که در چنین فضای فکری ابزار فضای مجازی و رسانه هم وارد می‌شوند و آن را تشدید خواهند کرد.
زهیری گفت: اصطلاح خشونت در دهه ۷۰ در کشور و بعد از حوادث کوی دانشگاه رواج یافت، و محصول فضای مجازی هم نبود. همچنین ما هر وقت درباره شهروند سخن می‌گوییم طبیعتاً بحث حقوق شهروندی هم مطرح است ولی وقتی حق شهروندی را نفی کنیم سبب خواهد شد تا شکاف اجتماعی ایجاد شود و این شکاف‌ها باعث احساس بی عدالتی و ... شود.
وی با تأکید بر اینکه کج‌کارکردی نظام سیاسی و ناکارآمدی در عرصه اقتصاد سبب ایجاد شکاف و اعتراض خواهد شد، افزود: نباید فضای مجازی را عامل بحران بدانیم، بلکه ابتدا باید فضای حقیقی را مدیریت و اقناع کنیم تا فضای مجازی از بستر شکاف اجتماعی و نارضایتی‌ها استفاده نکند.
۳۱۳/۱۷
