به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا بهروزی‌لک، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) امروز طی سخنانی در سومین نشست تخصصی «آینده‌ علوم انسانی» که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهارکرد: در آیه ۱۸ سوره حشر آمده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ؛ الا ای اهل ایمان، خدا ترس شوید و هر نفسی نیک بنگرد تا چه عملی برای فردای قیامت خود پیش می‌فرستد، و از خدا بترسید که او به همه کردارتان به خوبی آگاه است» این آیه به میزان زیادی برای ما راهگشا است چون خداوند در این آیه بر تقوای الهی تأکید کرده و فرموده هر شخصی برای آینده خود توشه‌ای داشته باشد. یکی از خصوصیات برجسته این آیه این است که خدای متعال، قبل از بیان دستوری، دو توصیه به تقوا داشته‌ است. این نشان می‌دهد که نگاه به آینده چقدر نیازمند دقت و رعایت ضوابطی است که ما از آن به تقوا تعبیر می‌کنیم بیش تقوا علاوه بر اینکه مفهومی دینی باشد دارای دلالت‌های آینده‌نگر است چون خداوند به آنچه ما انجام می‌دهیم آگاه است.

وی افزود: یکی از کارهایی که ما در رابطه با علوم انسانی می‌توانیم ارائه دهیم این است که این علوم را خالص کنیم و یکی از راه‌های خالص‌سازی علوم انسانی، پیوند دادن آن با مبدأ خلقت و علم لدنی الهی است. علوم دنبال کشف حقیقتی هستند که خدای متعال آنها را جعل و وضع کرده است. خداوند هم فرموده که حق از جانب من است و در این زمینه شکی نیست. اگر علوم انسانی ما بخواهد چشم‌انداز مطلوبی داشته باشد یکی از بایسته‌های آن هماهنگ‌سازی و متناسب‌سازی علوم انسانی با وحی الهی است و اگر چنین چیزی نباشد از اساس سست خواهد شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) ادامه داد: خوشبختانه چند سالی است موضوعی به نام مرجعیت علمی قرآن شکل گرفته و رهبر معظم انقلاب و اساتید و بزرگان ما توصیه‌های زیادی در این زمینه داشته‌اند. مراد از مرجعیت علمی قرآن طبق آنچه در منشور آن آمده، عبارت از تأثیرگذاری معنادار قرآن کریم در دانش‌های بشری است. البته دانش‌های بشری عرصه‌های مختلفی از مبادی تصوری و تصدیقی، مسائل علم، اهداف علم، غایات علم، مدیریت دانش و... و. دارند که همه اینها را در منشور مرجعیت علمی قرآن مشاهده می‌کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین بهروزی‌لک تصریح کرد: در واقع مرجعیت علمی قرآن سه پایه دارد؛ اول اینکه عرصه مرجعیت علمی در کدام علم است؟ دوم اینکه در کجای علم است و سوم چگونگی اثرگذاری است. مراد از چشم انداز که در این بحث به آن می‌پردازیم عبارت است از آینده متصور و مطلوب. ما در آینده‌پژوهی حداقل سه رویکرد برای مطالعه آینده داریم. آینده اکتشافی به معنای کشف آن چیزی که توقع می‌رود در آینده تحقق پیدا کند. مثال آن هم آینده جمعیت است که آیا رو به کاهش خواهد بود و پیری جمعیت را خواهیم داشت یا خیر؟ آینده‌پژوهی اکتشافی چیزی است که پزشکان به صورت روزمره با این بخش از آینده‌پژوهی سر و کار دارند. دومین رویکرد آینده‌پژوهی تصویرپرداز است. در اینجا فارغ از اینکه چه خواهد شد بررسی می‌شود که آینده چگونه می‌تواند باشد و سومین مورد هم آینده‌پژوهی تجویزی است یعنی آینده چگونه باید باشد؟ بحث آینده‌پژوهی ما مرتبط با بخش سوم یعنی تجویزی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) ادامه داد: به لحاظ اهداف و اولویت‌های آینده‌پژوهی لازم است اشاره کنم که در قرآن موضوع هدایتگری وجود دارد. خداوند فرموده «ذَٰلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ ۛ فِیهِ ۛ هُدًی لِلْمُتَّقِینَ؛ این کتاب که هیچ شک در آن نیست، راهنمای پرهیزگاران است» (بقره/۲) در جایی خطاب به پیامبر گرامی اسلام نیز آمده است که ای پیامبر خطاب به این مشرکان بگو که آیا هدایتگرتر از این کتاب وحیانی پیدا می‌شود؟ هدایتگری قرآن کریم عام است و علم و شناخت ما را هم در برمی‌گیرد. بزرگانی داشته‌ایم که هر وقت مشکل علمی برای آنها پیش آمده به قرآن روی آورده‌اند بنابراین یکی از راه‌کارهای حرکت به سمت خدا، حرکت به سمت دانش است. نکته دیگری که باید برجسته کنیم این است که دانش‌های سکولار بر جامعه علمی ما غلبه پیدا کرده‌اند لذا باید به سمت اسلامی‌سازی علوم برویم که مورد تأکید حضرت امام(ره) بوده است اما به رغم چند دهه از پیروزی انقلاب اسلامی هنوز به طور کامل در این زمینه موفق نبوده‌ایم.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: قرآن این ظرفیت را دارد که زمینه تأملات دانشمندان و اندیشمندان در معارف قرآن کریم را فراهم کند و ما وظیفه داریم قرآن را در جامعه اقامه کنیم. یک قرن از تجربه فرآیند اسلامی‌سازی علوم و مجاهدت‌های سید جمال الدین اسدآبادی و دیگر افراد می‌گذرد که تلاش کردند از علم سکولار فاصله گرفته و به علم اسلامی بیاندیشند در حالی‌که قبلا چنین کاری صورت نگرفته بود. تشکیل گروه‌ها و مراکز علمی در زمینه مرجعیت علمی قرآن اقدامی دیگر است که باید مورد توجه ما باشد. البته کارگروه مرجعیت علمی قرآن در دفتر تبلیغات اسلامی یا گروه اعجاز علمی قرآن در دانشگاه شهید بهشتی شکل گرفته و در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نیز مرجعیت علمی قرآن، هسته علمی پیدا کرده‌است. تهیه منشور مرجعیت علمی قرآن نیز که خوشبختانه شکل گرفته اما هنوز به تصویب نهایی نرسده است.

وی ادامه داد: امیدواریم سال ۱۴۰۲ همایش مرجعیت علمی قرآن نیز برگزار شود. انجام پروژه‌ها، تحقیقات و مقالات در زمینه مرجعیت علمی قرآن از دیگر اقداماتی است که باید در این راستا انجام شود. چون انسان مدرن به خاطر سکولاریسم دچار بحران معنویت شده است در حالی که انسان‌ها نیازمند معنا هستند و در همین راستا خدای متعال در قرآن فرموده است: «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَیٰ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ؛ و همانا ما پیغمبرانی به سوی امتان پیش از تو فرستادیم، پس (چون اطاعت نکردند) به بلاها و مصیبتها گرفتارشان ساختیم، شاید به درگاه خدا گریه و زاری کنند» (انعام/۴۲) خدای متعال در اینجا از اهمیت بازگشت بشر به سوی خودش سخن گفته است.

۳۱۳/۱۷