به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه، یکی از وظایف دفاتر رایزنی فرهنگی ایران در کشورهای مختلف معرفی فرهنگ، تاریخ و آداب و رسوم ملت ایران به سایر کشورهای جهان است. در این میان کشور مصر به عنوان یک کشور مسلمان در قاره آفریقا از جمله کشورهایی است که مردم آن علاقه‌مند به آشنایی با ایران هستند. از این رو دفتر حفاظت از منافع ایران در مصر طی چند سال با توجه به شرایط خاص روابط سیاسی بین دو کشور سعی در نزدیک کردن دو ملت ایران و مصر نموده است.

در همین راستا سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه با «عبدالرضا بنی علی» رایزن فرهنگی سابق ایران در مصر که به تازگی به ایران بازگشته گفت‌وگو کرده است.

متن گفت‌وگو به شرح ذیل است:

حوزه: لطفا در خصوص موقعیت استراتژیک و شرایط اجتماعی و سیاسی کشور مصر در چند سال اخیر توضیح دهید.

کشور مصر که یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشری در آنجا شکل گرفته است در شمال شرق آفریقا قرار دارد و رود نیل پس از ورود به این کشور از جنوب در شمال به دریای مدیترانه می‌ریزد. این کشور آفریقایی از سمت شرق و صحرای سینا با قاره آسیا تلاقی دارد و نزدیک به ۹۰% مردم آن مسلمان و از اهل سنت و دوست دار اهل البیت (علیهم السلام)هستند.

مصر در یک دهه اخیر هم زمان با شروع انقلاب مردمی در کشور های عربی شاهد اعتراضاتی بود که به عمر تقریبا ۳۰ ساله حکومت مبارک پایان داد و پس از آن طی انتخاباتی مُرسی به ریاست جمهوری رسید، اما عملکرد ضعیف او باعث شد تا ارتش با پشتیبانی برخی از مردم مُرسی را از حکومت برکنار و سیسی قدرت را در دست بگیرد.

سیسی که در حال طی کردن دومین دوره ریاست جمهوری خود است، پس از به قدرت رسیدن پروژه‌های زیر بنایی را در این کشور شروع کرد. برخی از آنها را به پایان رسانده و برخی دیگر همچنان در حال انجام است با توجه به اینکه به سرانجام رساندن پروژه‌ها هزینه زیادی را برای مردم مصر که شرایط اقتصادی خوبی ندارند در پی داشته، باعث سقوط ارزش پول ملی مصر به شدیدترین وجه شده است. در حال حاضر مردم مصر از دولت این کشور ناراضی هستند و چنانچه تغییر و تحول اساسی در سیاست‌های اقتصادی دولت انجام نشود ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور شاهد نا آرامی‌ها و اعتراضاتی در مصر باشیم.

بسیاری از مردم مصر علاقه‌مند به دیدار از ایران هستند

از طرفی دیگر در خصوص مردم مصر باید گفت که مردم این کشور انسان‌های فرهیخته و با فرهنگی هستند و بسیاری از آنها علاقه‌مند به دیدار از ایران هستند اما سطح نازل روابط بین دو کشور و متاسفانه نگاه امنیتی دستگاه‌های مسئول در مصر نسبت به ایران سبب شده تا مردم دو کشور ایران و مصر نتوانند به کشور یکدیگر سفر کنند و ارتباطات مردمی و فرهنگی بین دو کشور شکل بگیرد.

حوزه: با توجه به شرایط خاص سیاسی حاکم بر مصر در دورانی که تصدی رایزنی فرهنگی ایران در این کشور را داشتید، چه برنامه‌ها و فعالیت‌هایی را اجرا می‌کردید؟

طبیعی است که در کشورهایی با حکومت فردی، فضای سیاسی و اجتماعی فضای چندان مناسبی برای فعالیت نیست، به ویژه آنکه برخی دستگاه‌های مسئول در مصر حساسیت خاصی نسبت به هر گونه فعالیتی از جانب ایران در این کشور دارند. در ارتباط با فعالیت رایزنی فرهنگی در مصر باید ابتدا عرض کنم که مصری‌ها چنین عنوانی را به صورت رسمی قبول ندارند، در واقع ما در مصر فقط یک دفتر حفاظت از منافع داریم که وظیفه آن بیشتر رسیدگی به امور ایرانیان و گاهی برخی هماهنگی‌ها بین دولت‌های دو کشور است. لذا فعالیت بنده فقط در چارچوب کمک به آموزش زبان فارسی و ترویج شعر و ادب فارسی و گاهی دیدار با اساتید و دانشجویان بود، البته در فضای مجازی با برخی شخصیت‌های فکری و فرهنگی نیز ارتباط داشتم.

حوزه: در خصوص برنامه‌های رایزنی فرهنگی ایران در مصر در حوزه آموزش زبان فارسی چه برنامه‌هایی را اجرا کردید؟

آموزش زبان فارسی در مصر ریشه تاریخی دارد و از گذشته دور در تعداد زیادی از دانشگاه‌های این کشور کرسی آموزش زبان فارسی فعال بوده است (حدود۲۷ کرسی).

تحصیل یک هزار زبان‌آموز فارسی در دانشگاه‌های مصر به طور سالانه

در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رغم فراز و فرودهای روابط دو کشور زبان و شعر و ادب فارسی همچنان در این کشور تدریس شده و می شود و به طور تقریبی سالانه یک هزار فارسی‌آموز در دانشگاه‌های مصر به یاد گیری زبان و ادبیات فارسی مشغولند، از جمله دانشگاه‌های معروف که در آنها زبان فارسی تا سطح دکترا تدریس می‌شود دانشگاه عین شمس، قاهره و الازهر است.

سال اول حضور بنده در مصر هم زمان شد با شروع کرونا و این موضوع به رغم مشکلاتی که ایجاد کرد برای بنده فرصتی فراهم کرد تا با کمک بنیاد سعدی و دانشگاه علامه دوره‌های برخط آموزش زبان فارسی را راه اندازی کنم و جالب اینکه در اولین دوره آموزش برخط بیش از ۴۰۰ مصری در دوره ثبت نام کردند و پس از پایان دوره و امتحان به بسیاری از آنها مدرک پایان دوره اهدا شد.

همچنین بنده با بخش آموزش زبان فارسی دانشگاه فردوسی نیز هماهنگی‌های را جهت آموزش زبان فارسی انجام دادم و آنها نیز دوره‌هایی را برگزار کردند و به قبول شدگان در پایان دوره مدرک اهدا کردند. از دیگر فعالیت‌های من، برگزاری چند دوره آموزش "ترجمه از فارسی به عربی" با همکاری استاد ارجمند دکتر حیدری استاد دانشگاه علامه بود.

حوزه: در فضای مجازی چه فعالیت‌هایی برای آشنایی جوانان مصری با فرهنگ و زبان ادب فارسی داشتید؟

فعالیت در فضای مجازی و تشکیل گروه‌هایی برای آشنایی بهتر مصری‌ها با فرهنگ ایرانی و زبان و ادب و شعر فارسی از دیگر کارهایی بود که انجام شد و هم اکنون نیز برخی از این گروه‌ها فعال هستند. در این زمینه تلاش بنده بر این بود که برای از بین بردن حساسیت‌ها اعضای گروه به هیچ وجه وارد مسائل و موضوعات سیاسی و دینی و مذهبی نشوند و فقط بر موضوعات فرهنگی تمرکز کنند. الحمدلله مصری‌های عضو، نیز همکاری خوبی در این زمینه داشتند و بسیاری از آنها در مناسبت‌های مختلف مانند عید نوروز، شب یلدا، بزرگداشت شاعران مانند حافظ و سعدی و مولوی و...کلیپ‌هایی را تهیه و در گروه به اشتراک می‌گذاشتند و بنده نیز با انتخاب بهترین‌ها به آنها هدایایی از صنایع دستی ایران اهدا می‌کردم.

همچنین در فضای مجازی به بسیاری از درخواست‌های اساتید و دانشجویان پاسخ می‌گفتم و اگر نیاز به کتابی از ایران داشتند با کمک همکاران در ایران برایشان تهیه می‌کردم و از طریق پست و یا کسانی که گاهی برای شرکت در همایشی به مصر مسافرت می‌کردند به دستشان می‌رساندم.

به علت رفت و آمد زیادی که در مدت مأموریت به مصر داشتم، بیش از ۱۵۰ کتاب آموزشی زبان فارسی بنیاد سعدی و کتاب‌های مرتبط با تاریخ ادبیات، ایران شناسی، سینمای ایران و... را با خود به مصر بردم و در اختیار علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر کشورمان قرار دادم.

حوزه: رایزنی فرهنگی ایران در مصر چه برنامه‌هایی را در راستای نشرو چاپ کتاب تاکنون داشته است؟

در حوزه نشر و توزیع کتاب تلاش شد برخی کتاب‌های مورد نیاز مصری‌ها در حوزه زبان فارسی و داستان چاپ و منتشر شود. مانند فرهنگ عربی فارسی عادل اشکبوس و کتاب "خواب دخترها چپ نیست" آقای جهانگیری و اخیرا نیز کتاب "نظام حقوقی زن در اسلام" شهید مطهری با توجه به شبهاتی که در سال های اخیر مطرح می شود باز نشر شد.

حوزه: نگاه مردم مصر به ایران و ایرانیان به طور کلی چگونه است؟

بیشتر مردم مصر نگاه خوبی به جمهوری اسلامی ایران و مردم کشورمان دارند و در بسیاری از موضوعات مورد مناقشه بین ایران و آمریکا و غرب از موضع ایران دفاع می‌کنند برخی از آنها در هنگام اتفاق افتادن برخی رویدادها به طور خاص در فضای مجازی برای بنده پیام می‌فرستادند و اظهار همدردی و یا پشتیبانی از موضع ایران می‌کردند.

حوزه: در زمان تصدی شما در رایزنی فرهنگی در مصر چه ارتباطاتی با الازهر مصر و برخی از اساتید و نخبگان دانشگاهی داشتید؟

متأسفانه به خاطر همان فضای امنیتی که پیش‌تر به آن اشاره کردم، بسیاری از شخصیت‌های دینی و مذهبی مصر مایل نبودند که با ما ارتباط داشته باشند، بلکه ترجیح می‌دادند، تنها در فضای مجازی ارتباطی در حد آشنایی و پیام‌های مناسبتی داشته باشند. البته الحمدلله در چند ماه گذشته و به ویژه پس از بهبود روابط ما با عربستان و تلاش دستگاه سیاست خارجی برای بهبود روابط با مصر فضای عمومی تا اندازه‌ای تغییر کرده است ، لذا مشاهده می‌کنیم که شیخ الازهر به نامه رئیس مجمع تقریب مذاهب اسلامی با موضوع مقابله با غرب در قضیه قرآن سوزی پاسخ رسمی می‌دهد.

استاد عبدالمومن از اساتید برجسته مصری و ایران‌شناس

حوزه: آیا امکان آشنایی بیشتر جوانان و مردم مصر از تاریخ و فرهنگ ایران از نزدیک با سفر کردن به ایران مهیا شده است؟

همانطور که پیشتر اشاره کردم مردم مصر به ویژه جوانان و فارسی‌آموزان به شدت علاقه‌مند هستند تا به ایران سفر کنند و از نزدیک با آداب و رسوم و فرهنگ مردم ایران آشنا شوند. برخی از آنها واقعا عاشق ایران هستند و بسیاری از شخصیت‌ها بویژه هنرپیشه‌ها و خوانندگان ایرانی را می‌شناسند، لذا امیدوارم که با بهبود روابط شاهد رفت و آمد بدون مشکل مردم دو کشور باشیم.

حوزه: در زمینه علاقه مردم مصر به سریال حضرت یوسف و واکنش مردم و الازهر توضیح دهید.

کشور مصر از دیر باز در زمینه ساخت فیلم و سریال در جهان عرب پیشرو و پیشگام بوده است و جشنواره فیلم این کشور در رده بندی جهانی در ردیف (A) قرار می‌گیرد. لذا زمینه همکاری‌های مشترک فیلم‌سازی فراهم است به شرط آنکه سطح روابط سیاسی ارتقاء پیدا کند. سریال یوسف پیامبر(ص) مرحوم سلحشور در مصر طرفداران زیادی دارد و به رغم اینکه الازهر با نمایش آن از تلویزیون مصر به خاطر به تصویر کشیدن صورت حضرت یوسف مخالفت کرد، اما این سریال توسط شبکه‌های ماهواره‌ای و خانگی پخش شد و مخاطبان زیادی را جذب کرد.

حوزه: در زمینه برگزاری مسابقات قرآنی مشترک و ارتباط قاریان مصری و ایرانی چه برنامه‌هایی داشتید؟

متاسفانه چند سالی است که قاریان مصری برای شرکت در مسابقات بین المللی قرآن به ایران سفر نکردند، البته بنده امیدوارم امسال با تغییر فضای حاصل شده زمینه حضور قاریان مصری که در ایران نیز محبوب هستند فراهم شود. در چند سال گذشته به جهت شیوع کرونا و فضای حاکم بر مصر، با همکاری سازمان اوقاف زمینه شرکت برخط قاریان مصری را در مسابقات فراهم کردم و برخی از آنها نیز با کسب رتبه جوایزی را دریافت کردند.

قاری مصر صاحب رتبه در مسابقات بین المللی اوقاف

حوزه: با اینکه اکثریت مردم مصر شیعه نیستند نگاه مردم مصر به شیعیان و بویژه ایرانیان چیست؟

در اواخر دوره مبارک و اوایل ریاست جمهوری مُرسی، سلفی‌های وهابی به شدت در مصر فعال بودند و تبلیغات زیادی را ضد شیعیان رقم زدند و تصویر نادرستی از شیعه در اذهان مصری‌ها ایجاد کردند.

اما الحمدلله در سال‌های اخیر به تدریج تأثیر تبلیغات مخرب آنها از بین رفته است و عده کمی هنوز نگاه غلطی نسبت به شیعیان دارند. من در مساجد مختلفی در مصر حضور پیدا کردم و نماز خواندم بدون آنکه کسی متعرضم شود و یا رفتار نامناسبی نشان دهد. باید توجه داشت که اصولا مردم مصر از قدیم دوست دار خاندان پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) بودند و به ویژه ارادت خاصی نسبت به پنج تن آل عبا دارند و الازهر نیز به عنوان بزرگترین نهاد دینی اهل سنت، مذهب تشیع را به عنوان یکی از مذاهب اسلامی اعلام کرده و مسلمانان می‌توانند از این مذهب پیروی کنند. تنها مشکلی که وجود دارد تبلیغات نادرستی هست که توسط عده‌ای نسبت به عقاید شیعیان مطرح می‌کنند و ما باید برای مقابله با آن ابتدا با دوستان نادان برخورد کنیم و سپس به روشن‌سازی حقیقت عقاید تشیع بپردازیم.

به طور کلی مصری‌ها علاقه‌مند به اهل بیت(ع) هستند و اگرچه شیعه نیستند، اما به زیارت حرم‌های سیده نفیسه، سیده زینب(س) و مسجد رأس الحسین(ع) اهتمام دارند و در مناسبت‌های مختلف به مدیحه سرایی می‌پردازند .همچنین در مناسبت‌های میلاد پیامبر(ص) و امام حسین(ع) در مساجد حضور پیدا می‌کنند.

گفت‌وگو از وجیهه سادات حسینی