به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نجمه صالحی، پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه، دبیر اجرایی همایش ملی کتاب سال بانوان و دبیر انجمن تاریخ معاونت پژوهش جامعة الزهرا سلام‌الله‌علیها به مناسبت عید سعید غدیر در یادداشتی با موضوع «غدیر؛ نوری در تاریخ اسلام» آورده است:
واقعه غدیر خم که در روز ۱۸ ذی‌الحجه سال دهم هجری رخ داد، چون نقطه درخشانی در تاریخ اسلام جاودانه شد و تأثیری عمیق بر تفکرات و باورهای مذهبی مسلمانان گذاشت. در این روز و در آن مکان، پیامبر مهربانی و نور، محمد مصطفی صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم، در میان انبوه حج‌گزاران، دست علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را بلند کرد و با صدای آسمانی خویش فرمود: "من کنت مولاه فهذا علی مولاه". این جمله به معنای "هر که من مولای اویم، این علی مولای اوست"، از آن زمان تاکنون چون طنین نوری در دل‌ها و جان‌ها جاری است.
معنای واژه "مولی" در میان مسلمانان همواره مورد بحث و تفسیرهای مختلف قرار گرفته است. اهل سنت، "مولی" را به معنای محبت و دوست داشتن تعبیر می‌کنند و بر این باورند که پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم از مسلمانان خواسته که علی علیه‌السلام را دوست بدارند. این دیدگاه در آثار متکلمان برجسته‌ای همچون فخر رازی و تفتازانی آمده است و در اشعار بزرگان نیز تجلی یافته است.
بررسی رویکرد دانشمندان اهل سنت و عالمان پرآوازه و تأثیرگذار این طایفه می‌تواند در تبیین حادثه و حدیث غدیر مؤثر باشد. مورخان و محدثان بزرگی از اهل سنت، کتاب‌ها و رساله‌های مستقلی در خصوص غدیر تألیف کرده‌اند و یا در آثارشان به فراخور بحث به غدیر اشاره نموده‌اند که «ذهبی» یکی از بزرگترین مورخان رجالی حدیث‌شناس اهل سنت، متخصص در دانش رجال و جرح و تعدیل راویان، اخباریان است.او صاحب کتاب پرآوازه تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام به حدیث غدیر و گزارش واقعه غدیر خم توجه کرده است.
علاوه بر حدیث غدیر، احادیث دیگری در فضائل امیر المؤمنین علیه‌السلام در کتاب تاریخ الاسلام نقل شده است که از نظر مضمونی شبیه حدیث غدیر هستند. وی روایاتی در گزارش غدیر خم و نقل حدیث نبوی مشهور " من کنت مولاه فعلی مولاه" از هشت راوی بیان کرده است که اگر بدون تعصب و وابستگی مذهبی یا خاندانی نگریسته شود، دلالت آن بر اعتقاد شیعیان، ولایت و حقانیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در خلافت بلافصل رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم مسلم خواهد بود.
ذهبی سه رویکرد را در گزارش غدیر اعمال کرده است؛ رویکرد اول وی تحریف غدیر خم است و آن را روز عرفه بیان کرده است، دیگری تضعیف راویان حدیث غدیر است و رویکرد آخر تأیید حدیث غدیر است. به اعتراف شاگردش سبکی و استادش ابن تیمیه، ذهبی، دارای تعصب مذهبی علیه تشیع بوده است و قبول نگرش شیعی به حدیث غدیر را نقد می‌کند اما در نقل حدیث غدیر و گزارش حادثه غدیر خم تا حدی منصفانه‌تر از هم کیشان معاصر خود عمل کرده است.
عالمان شیعه و شیعیان واژه "مولی" در حدیث غدیر را به معنای "اولی به امر" و "صاحب ولایت" می‌دانند. آنان بر این باورند که محبت به علی علیه‌السلام موضوعی نبود که نیاز به خطبه‌ای طولانی و جمع‌آوری مردم داشته باشد، چرا که پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم بارها پیش از آن، محبت به علی علیه‌السلام را توصیه کرده بود. از این رو، شیعیان این واژه را به معنای ولایت و رهبری تفسیر می‌کنند و معتقدند که پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم در غدیر خم، ولایت علی علیه‌السلام را به عنوان جانشین خود اعلام کرده است.
مسئله معنای "مولی" یکی از مباحث پیچیده و پرچالش در تاریخ کلام اسلامی است. متکلمانی چون شیخ مفید، به طور مفصل در آثار خود به این موضوع پرداخته‌اند. شیخ مفید در رساله‌های «رساله فی معنی المولی» و «اقسام المولی فی اللسان»، به تفصیل به معانی مختلف "مولی" در زبان عربی و کاربرد آن در احادیث و روایات پرداخته و تلاش کرده تا معنای اصلی این واژه در حدیث غدیر را "اولی به امر" و "صاحب ولایت" نشان دهد.
پس از رحلت پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم، واقعه غدیر بارها توسط امامان شیعه و پیروان آن‌ها یادآوری و مورد استناد قرار گرفت. علی علیه‌السلام در جریان شورای شش نفره و در جنگ جمل به این واقعه استناد کرد و عمار یاسر در جنگ صفین و دیگر صحابه در رحبه، به حدیث غدیر احتجاج کردند. علامه امینی در کتاب "الغدیر" تمامی این گزارش‌ها را جمع‌آوری و به اهمیت تاریخی آن‌ها اشاره کرده است.
واقعه غدیر خم، یکی از پایه‌های اساسی تفکرات مذهبی مسلمانان است که به صورت‌های مختلف تفسیر شده است. برای اهل سنت، این واقعه نمادی از محبت و دوستی به علی علیه‌السلام شد، در حالی که برای شیعیان، تأکیدی بر ولایت و رهبری اوست. این اختلافات تفسیری نشان از اهمیت و تأثیر عمیق غدیر خم بر تاریخ و اندیشه اسلامی دارد. واقعه غدیر یادآو پیوند عمیق محبت و تبیین ولایت است که هرگز فراموش نخواهد شد. این واقعه، تجدید پیمانی است با عشق و ایمان به علی علیه‌السلام و چراغی است که راه هدایت و رستگاری را برای تمامی مسلمانان روشن می‌سازد.
واقعه غدیر به وضوح جانشینی علی علیه‌السلام را توسط پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم تأیید کرد و نقش اساسی در تعیین خط مشی آینده امت اسلامی داشت. با اعلام ولایت علی علیه‌السلام، پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم تلاش کرد تا انسجام و وحدت مسلمانان را حفظ کند و از تفرقه و اختلافات جلوگیری کند و واقعه غدیر نمادی از استمرار رسالت و سنت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله شد که تلاش نمود تا آموزه‌های دینی و معنوی خود را به دست جانشینی شایسته بسپارند.
سوگ‌مندانه در همان روزگار بود که رویداد غدیر فراموش شد یا عده‌ای خود را به خواب زدند که به یاد نیاورند! دیوار انکار را چیدند و در پس آن پنهان شدند و با انتخابی نادرست مسیر اسلام از سقیفه تغییر کرد و جامعه اسلامی دارای دو دستگی شد.
این روزها نیز بوی یک غدیر و یک سقیفه دیگر به مشام می‌رسد، هنوز طعم تلخ سقیفه زیر زبان تاریخ مانده است! هر انتخابی سرنوشت این کشور را برای قرن‌ها رقم خواهد زد!
انتهای پیام
نظر شما