به گزارش خبرگزاری حوزه از مشهد، محمدباقر خرمشاد، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در نخستین نشست آموزشی فرهنگی بسیج اساتید دانشگاه علامه طباطبائی با رویکرد تحول علوم انسانی، گفتمان انقلاب اسلامی و دانشگاه که در زائرسرای کرامت مشهد برگزار شد، در خصوص تعریف علوم انسانی و الزامات زیست‌بوم در جوامع مختلف، اظهار کرد: بومی‌سازی علوم انسانی در ایران ممکن است و چالش‌های بحث بوم علوم انسانی در ایران به دودسته چالش‌های ذهنی و عینی تقسیم می‌شوند. ۱۱ چالش ذهنی و عینی فراروی علوم انسانی در مسیر ارتقای خود به صورت عام و در مسیر اهتمام به زیست بوم وجود دارند.
وی افزود: امکان بومی‌سازی علوم انسانی در هر جامعه‌ای از جمله جامعه ایران وجود دارد که این پدیده، دور از ذهن نیست، بلکه امری ممکن است، با توجه به اینکه علوم انسانی زیست بوم خود را در هر جامعه‌ای مورد اعتماد قرار می‌دهد.
خرمشاد با بیان تعریف سنتی علوم انسانی اظهار کرد: موضوع علم، شناختی دقیق و عمیق است، یعنی هر نوع شناختی که تمام انواع شناختی در یک موضوع مشخص و معین شده و روش خاصی برای خود دارد که اگر با علوم انسانی تطبیق داده شود، علوم انسانی به نوع شناختی تبدیل خواهد شد که موضوع مشخص و معین آن، روش خاص خود را برای ابعاد و حوزه‌های مختلف انسانی داشته باشد.
وی با بیان دو نکته در خصوص بحث بومی‌سازی و زیست بوم‌اندیشی، تصریح کرد: اهتمام در زیست‌بوم اندیشی و بومی‌سازی در علوم انسانی، واژه انفعالی و رهایی بخشی است که سلسله سؤالاتی را در این رابطه می‌توان مطرح کرد که به بومی‌سازی و زیست بوم‌اندیشی در علوم انسانی کمک می‌کند. چه کسانی در جغرافیای جهانی فعلی از بومی‌سازی و زیست‌بوم اندیشی علوم انسانی صحبت می‌کنند؟آیا در غرب هم از بومی‌سازی صحبت می‌شود و اگر نمی‌شود چرا؟ آیا مراد از بومی‌سازی، غرب‌زدایی از علوم انسانی است؟ آیا بومی‌سازی یا بوم‌اندیشی در علوم انسانی امری مختص ایران است و آیا موضوع علوم انسانی غربی با موضوع علوم انسانی غیر غربی یکی است؟
استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در علوم انسانی هر جامعه غیر غربی، چون علوم انسانی، حاکم بر هر انسان در هر جامعه‌ای شده است، این تلقی یا نگاه غربی وجود دارد که در همه جوامع غرب مستقیم و غیرمستقیم و آشکار و پنهان، موضوع غیر غربی اندیشی در علوم انسانی از جمله در کشور مالزی و کشورهای دیگر رواج پیدا کرده است.
وی ادامه داد: در سنوات اخیر غرب کتابی به عنوان نظری در روابط بین‌الملل منتشر شده، درحالی که یک دهه قبل از آن چنین عنوانی برای چنین کتابی قابل تصور نبود که در واقع فضا در این گونه اندیشیدن در جهان بسیار متفاوت شده است.
خرمشاد با بیان چالش‌های علوم انسانی(۱۱ چالش عینی و ذهنی)، اظهار کرد: اولین آسیب ذهنی این است که علوم انسانی در جامعه چه توسط جامعه علمی کشور به صورت کلان و چه توسط کل جامعه و توده‌های مردم عام دانسته نمی‌شود، یعنی تصور اینکه علوم انسانی علم است در دو گروه توده‌های مردم و محققان و دانشمندان غیر علوم انسانی وجود دارد. جامعه ما به دلیل حکومت‌های قاجار و پهلوی آنقدر از گردانه تمدن عقب ماند که دردهای ملموس‌تر که پاسخ عینی ملموس می‌دهد، بیشتر علم تلقی می‌شود.
وی در خصوص علوم انسانی، بیان کرد: برای ساخت یک پروژه فنی یا مهندسی یا برای شفا و درمان یک بیمار نظر کارشناس و متخصص لازم است، اما برای علوم انسانی یک تخصص لازم نیست، بلکه فرد باسوادی هم می‌تواند اظهار نظر کند، بنابراین، آگاهی عمومی و شناخت کلی به همین دلیل است.
خرمشاد با بیان مانع ذهنی در جامعه، افزود: مانع ذهنی که در ذهنیت‌های سایه جامعه عمل می‌کند، نوعی ضعف و فقر فرهنگی در فرهنگ عمومی در نگرش به علوم انسانی است که مانع بسیار بزرگی به شمار می‌رود. یکی از موانع عینی در جامعه، مسئله محور نبودن علوم انسانی حداقل در ایران است که بتواند نافع بودن خود را اثبات و حفظ کند. به عبارتی دیگر اگر این رویکرد باشد که هر آنچه که بخش قابل توجهی از علوم انسانی که سراغش می‌رود، مسئله مبتلا به انسان است، بنابراین، چون مسئله‌محور نیست جایی برای او هم باز نخواهد شد.
وی با بیان مقایسه در رویکردهای دانشجویان ایرانی و غیرایرانی در مقاطع دکتری، گفت: دانشجویان غیرایرانی بیشتر به مسائل عملی و سیاسی می‌پردازند، درحالی که دانشجویان ایرانی کمتر به این مسائل توجه دارند، بنابراین، این عدم مسئله‌محور بودن باعث می‌شود که علوم انسانی در ایران به سمت انتزاعی شدن پیش رود و نتواند به‌طور ملموس در حل مسائل اجتماعی و مدیریتی مؤثر باشد.
انتهای پیام
