حجت‌الاسلام محمد عربشاهی، پژوهشگر برتر حوزه علمیه خراسان، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، از مسیر علمی و پژوهشی خود، چالش‌ها و موفقیت‌هایش در این عرصه و همچنین نظراتش در خصوص اهمیت برگزاری برنامه‌های پژوهشی سخن گفت.

وی بیان داشت: پس از گذراندن سطوح عالی حوزه در مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام مشهد، توفیق تلمذ از محضر اساتید برجسته‌ای همچون آیت‌الله سید حسن مرتضوی، آیت‌الله رضازاده و آیت‌الله اشرفی شاهرودی در دروس خارج را یافته‌ام، و پس از دفاع از رساله سطح چهار در حوزه علمیه خراسان، در مدت دو سال موفق به اخذ مدرک دکتری فقه جزایی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی شدم و نخستین فارغ‌التحصیل این رشته در این دانشگاه هستم.

وی اضافه کرد: تاکنون شش کتاب و بیش از ۹ مقاله علمی پژوهشی، به همراه چندین مقاله علمی تخصصی تألیف و چند مقاله نیز در همایش‌های بین‌المللی ارائه کرده‌ام، همچنین به عنوان مستعد برتر آموزشی و پژوهشی در حوزه علمیه خراسان شناخته شده‌ام. در جشنواره‌های کشوری و استانی همچون علامه حلی و فراخوان‌های آثار حوزه علمیه خراسان نیز، بارها موفق به کسب رتبه‌های برتر شده‌ام، و حدود پانزده سال است که به عنوان استاد در سطوح عالی حوزه و دانشگاه به تدریس اشتغال دارم و توفیق راهنمایی، مشاوره و داوری چهل و پنج پایان‌نامه در سطح ۳ و ۴ حوزه علمیه و ارشد و دکتری دانشگاهی را داشته‌ام و در همین راستا بارها کارگاه پایان‌نامه‌نویسی و مقاله‌نویسی را تدریس کرده‌ام. در سال ۱۴۰۳، به عنوان برگزیده جایزه نخبگانی کشوری البرز در بخش طلاب انتخاب شدم و هم‌اکنون نیز عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی هستم.

حجت‌الاسلام عربشاهی در ادامه به اهمیت برنامه‌هایی همچون انتخاب پژوهشگر سال و پژوهشگران برتر اشاره کرد و گفت: برگزاری چنین برنامه‌هایی امری بسیار ضروری است زیرا به تقویت روحیه پژوهشگری، نهادینه‌سازی فرهنگ پژوهش و ایجاد رقابت سالم در میان طلاب کمک می‌کند. این رویدادها انگیزه طلاب را برای انجام پژوهش‌های عمیق‌تر افزایش داده و باعث شناسایی و حمایت از استعدادهای پژوهشی آنان می‌شود که در نهایت به ارتقای سطح کیفی پژوهش‌ها در حوزه علمیه می‌انجامد.

پژوهشگر برتر حوزه علمیه خراسان در خصوص مهم‌ترین تجربه خود در عرصه پژوهش اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین تجربیات بنده در پژوهش، درک اهمیت تلفیق تعهد علمی با برنامه‌ریزی دقیق بوده است. پژوهش، فراتر از یک فعالیت علمی، یک رسالت است که نیازمند انگیزه قوی و نگاه هدفمند است. در طول این مسیر، یاد گرفتم که توفیق در پژوهش نه حاصل استعداد خام، بلکه نتیجه ترکیب نظم، پشتکار، و بهره‌مندی از مشورت‌های عالمانه است. همچنین، تمرکز بر یادگیری مستمر یکی دیگر از عوامل کلیدی موفقیت در پژوهش بوده است. شرکت در کارگاه‌های علمی و پژوهشی، مطالعه منابع اصیل و دسته اول، و ارتباط فعال با اساتید برجسته، تاثیر شگرفی بر تجربیات پژوهشی بنده داشته است.

وی در ادامه افزود: مدیریت زمان را نیز می‌توان یکی از عوامل کلیدی در توفیق پژوهشی دانست. وظایف مختلف طلبگی از جمله پژوهش نیازمند زمان‌بندی دقیق و تقسیم وظایف است. تلاش کردم که پژوهش را در اولویت قرار دهم و به‌طور منظم به آن بپردازم. همچنین، انتخاب موضوعات مسئله‌محور یکی از نکات کلیدی در مسیر پژوهش است. پژوهش زمانی معنا و ارزش پیدا می‌کند که پاسخی به دغدغه‌های واقعی جامعه علمی و دینی باشد.

توصیه به پژوهشگران جوان

حجت‌الاسلام عربشاهی به پژوهشگران نوپای حوزه توصیه‌هایی را مطرح کرد و گفت: به نوپژوهشگران چند نکته را به عنوان هدیه تقدیم می‌کنم. نخست، شروع با متون کوتاه، به‌ویژه در مراحل ابتدایی کار پژوهشی، راهکار مؤثری برای علاقه‌مند شدن به پژوهش و شکستن موانع روانی است. این شیوه به پژوهشگر این امکان را می‌دهد تا تمرکزش را بر یک موضوع ساده و محدود معطوف کند، دوم، استمرار پژوهش است، که داشتن برنامه منظم و اختصاصی، به فرد کمک می‌کند تا به تدریج انسجام و پایداری در کارهای پژوهشی خود پیدا کند. همچنین، کمال‌گرایی را کنار گذاشته و بدانید که پیش‌نویس اولیه، صرفاً مرحله‌ای برای جمع‌آوری افکار است و نیازی نیست در همان ابتدا بی‌نقص باشد.

وی افزود: توسعه مداوم مهارت‌ها نیز اهمیت زیادی دارد. نویسندگی یک مهارت پویاست که نیاز به تمرین و یادگیری مستمر دارد. طلاب و پژوهشگران باید همواره در مسیر ارتقای دانش و توانایی‌های خود گام بردارند. در نهایت، استفاده از شیوه‌های جدید پژوهشی، همچون روش تحلیل مضمون، می‌تواند به نتایج دقیق‌تر و جامع‌تری منجر شود.

حجت‌الاسلام عربشاهی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به گسترش فناوری اطلاعات و دسترسی آسان به منابع آموزشی و پژوهشی، دیگر هیچ بهانه‌ای برای عدم انجام پژوهش وجود ندارد. امروز هر فردی می‌تواند با استفاده از ابزارها و منابع فضای مجازی، به راحتی مهارت‌های پژوهشی خود را ارتقا دهد و به اطلاعات دقیق و موثق دست یابد.

گفتنی است: دومین اجلاسیه انتخاب پژوهشگر سال حوزه علمیه خراسان دوازدهم دی‌ماه برگزار شد و حجت‌الاسلام عربشاهی به‌عنوان استاد برتر پژوهشی انتخاب شد.