حجت‌الاسلام والمسلمین حسنی در گفت وگو با خبرنگار مرکز خبر حوزه، با اشاره به تاریخچه تاسیس موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع) اظهارداشت: این موسسه در سال 1369 به دستور مقام معظم رهبری خطاب به آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی و با هدف تدوین دائرةالمعارف  فقه اسلامی بر اساس مذهب اهل بیت‌(ع) تاسیس شد، چرا که ایشان اهمیت آن را درک کرده و جهان اسلام را نیازمند و محتاج چنین دائرةالمعارفی دانستند.

وی، تدوین این دائرةالمعارف شیعی را اولین اثر شیعی در جهان دانست و اضافه کرد: این کار در جهان تشیع برای اولین بار انجام می شود، اما اهل سنت در این زمینه پیشی گرفته و کارشان را چندین سال قبل آغاز کرده و امروز موسوعه ای معروف به موسوعه «کویتی» براساس مذهب اهل سنت تدوین کرده اند.

مدیر موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی ادامه داد: در این موسوعه از برخی کتب شیعی نیز استفاده شده که به صورت جداگانه به برخی از احکام فقهی شیعه پرداخته اند، البته از نظرات اندیشمندان، نویسندگان و فقهای اهل سنت همه کشورها کمک گرفته شده و طی مدت40 سال این موسوعه با بیش از 40 جلد تدوین گردیده است.

* دستور مقام معظم رهبری، سرآغاز فعالیت

وی با اشاره به دائرةالمعارف  فقه اسلامی بر اساس مذهب اهل بیت‌(ع) گفت: در ایران نیز برای اولین بار به دستور مقام معظم رهبری، توسط این موسسه، تحقیق، تدوین و تالیف این دائرةالمعارف  شروع شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسنی، آشنایی طلاب و محققان ایرانی را در زمینه تدوین این گونه دائرةالمعارف‌ها را بسیار کم دانسته و بیان داشت: در ابتدای کار، چون اقدام نو و جدیدی بود و بسیاری از محققان و طلاب آشنایی چندانی به کار نداشتند، بنابراین برای آشنایی با متولیان موسوعه کویتی مذاکراتی شد و تجربیاتی کسب گردید و برای آموزش محققین بنا شد موسوعه فقه جواهری به صورت الفبایی تدوین شود.

وی افزود: با اقدام به جمع آوری موسوعه فقه جواهری، علاوه بر ایجاد خروجی‌های بسیار خوب محققین و طلاب آموزش های لازم را برای ورود به تحقیق و تدوین دائرةالمعارف  فقه اهل بیت‌(ع) را آموختند.

* تدوین معجم فقه جواهری

مدیر اجرایی موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی عنوان کرد: معجم فقه جواهری در 6 جلد از سال 69 آغاز شد و در سال 74 به اتمام رسید و چاپ نخست آن در سال 1996 در بیروت چاپ شد و در سال 79 برای دومین بار در ایران به چاپ رسید.

وی تصریح کرد: با انتشار این معجم، استقبال بسیار خوبی صورت گرفت و مورد تمجید بزرگان و فقهای جهان اسلام قرار گرفته و امروز از کتب مرجع شناخته شده است.

* دائرةالمعارفی با حدود 100 جلد

حجت‌الاسلام والمسلمین حسنی عنوان کرد: از سال 1376 تحقیقات دائرةالمعارف  فقه اهل بیت‌(ع) شروع شد و متولیان علمی و فقهی موسسه این گونه برآورد کردند که این دائرةالمعارف  4 هزار مدخل فقهی داشته باشد که از نظر حجم 80 تا 100 جلد به شکل رحلی برآورد می شود.

* انتشار 17 جلد تا پایان سال جاری

وی گفت: تا پایان سال89 جلد 1 تا 17 تدوین و منتشر می‌شود که این 17 جلد دارای700 مدخل فقهی است که 500 مدخل آن اصلی و 200 مدخل آن ارجاعی می‌باشد.

مدیر موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی اظهارداشت: مدخل آغازین این دائرةالمعارف  درباره ائمه و مدخل پایانی جلد 17 درباره «انتفاع» است و امیدواریم تا جلد 19 مدخل الف به پایان رسیده و به چاپ برسد.

وی به روش تدوین این دائرةالمعارف  اشاره کرد و بیان داشت: ابتدا محققین تمام مراحل تحقیق را انجام داده و مقالات تحقیق شده را برای نظرات در اختیار معاون علمی قرار می‌دهند و کار نهایی به آیت الله هاشمی شاهرودی تقدیم شده و نظرات ایشان لحاظ می گردد؛ بنابرین همه مقالات را ایشان بازنگری و نواقص را جبران و زواید را حذف و بازنویسی می‌نماید و بعد از اجازه ایشان، کار برای صفحه آرایی آماده می شود.

* موسوعه فقه اسلامی در دست تدوین

حجت‌الاسلام والمسلمین حسنی گفت: «الموسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت (ع)» نام اصلی این دایر المعارف است و از آنجایی که مخاطبین آن مسلمانان جهان بوده و زبان عربی در میان آنها شیوع دارد؛ بنابراین به این زبان منتشر می‌شود، البته سایر زبان ها از جمله فارسی ، انگلیسی و فرانسوی در برنامه های بعدی این مرکز قرار دارد.

وی ترجمه این گونه آثار را بسیار دقیق و مهم دانست و تاکید کرد: ترجمه فقه و اصطلاحات آن به گونه ای که مفهوم اصلی خود را برساند، مترجمین و متخصصین خاص خود را می‌طلبد؛ بنابراین باید کسانی ترجمه کنند که اصطلاحات فقهی را درک کرده و بتوانند به دقت ترجمه کنند، چون در مسائل فقهی فهم احکام الهی و ترجمه رسا آن بسیار اهمیت دارد و کار هر کسی نیست.

* 12 سال زمان برای انتشار کامل موسوعه

مدیر اجرایی موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی افزود: چاپ این موسوعه 100 جلدی نیاز به زمانی حدود 12سال دارد و امیدواریم هر سال حدود 5 الی 6 جلد آن آماده و منتشر گردد.

وی گفت: نیروهایی که در این مرکز مشغول هستند بیش از ده سال تجربه کاری داشته و با برگزاری آزمون، انتخاب شده و در این مرکز مشغول به کار هستند، البته محدودیتی در جذب نیرو نداشته و آماده پذیرش از افراد توانمند می‌باشیم.

* فرهنگ فقه هم تدوین شد

حجت‌الاسلام والمسلمین حسنی به دیگر فعالیت های این مرکز اشاره کرد و بیان داشت: یکی از برنامه های تحقیقاتی این مرکز «فرهنگ فقه» است که ویژگی های خاص خود را دارد و بسیار مختصر است و تقریبا مهمترین آرای و نظرات علمای سلف و حاضر را به صورت بسیار مختصر، روان و قابل درک همه اقشار جامعه بیان می کند.

وی به تمجید مقام معظم رهبری از این فرهنگ فقه اشاره کرد و عنوان نمود: رهبری تمجید فراوانی از این فرهنگ که 3 جلد آن منتشر شده به عمل آوردند و جلد 4، تقریبا دو ماه دیگر چاپ می شود به طوری که هر دو سال یکبار یک جلد آن چاپ می‌شود که کل پروژه 7 جلد خواهد شد و امیدواریم در سال 1394 این مجموعه به پایان برسد.

مدیر موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی گفت: این فرهنگ فقهی همزمان به زبان عربی نیز ترجمه می شود و کار آن از سال 1380 شروع شده است.

* موسوعه فقه اسلامی مقارن، کار دیگری از موسسه

مدیر اجرایی موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی ادامه داد: موسوعه فقه اسلامی مقارن، از دیگر کارهای این مرکز است و ویژگی های خاصی دارد که به عنوان مثال نظرات مذاهب مهم اهل سنت و برخی مذاهب اسلامی همراه با نظرات فقه شیعی به صورت مزجی در آن بیان شده است.

وی افزود: این کار در سال 87 شروع شده و آرای فقهی و مکاتب فقهی اسلامی در آن بیان می شود و نظرات مشهور به صورت مقایسه منطقی و مستدل بیان گردیده و سعی شده مکتب های فقهی بر دیگر مکاتب ترجیح داده نشود.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسنی تصریح کرد: این کار از اختصار خوبی برخوردار بوده و ترتیب آن الفبایی است که جلد اول آن در سال جاری منتشر می شود، البته این کار 12 جلد بوده که برای تکمیل آن ده سال زمان پیش بینی شده است.

* جواهر الکلام فی ثوبة الجدید

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به برخی آثار منتشر شده این موسسه بیان داشت: از خروجی های این موسسه می‌توان به جواهر الکلام فی ثوبه الجدید که فیش برداری 43 جلدی جواهر الکلام است اشاره نمود که مباحث جواهر را جدا کرده و مدعیات صاحب جواهر را از اقوال فقها متمایز نموده و در جداولی تنظیم کرده به طوری که طلاب و محققان وقتی وارد جواهر می‌شوند خیلی زود نظر صاحب جواهر را می‌فهمند و اقوال دیگران کاملا مشخص است.

* 10 جلد جواهر الکلام به چاپ رسیده است

مدیر اجرایی موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی گفت: تنظیم این کتاب با استفاده از فیش برداری از سال 78 شروع شده و در سال 88 تقریبا تفکیک و استخراجات آغاز گردیده و صفحه بندی و کنترل نهایی آن تا جلد دهم تا سال گذشته انجام و تاکنون ده جلد آن به چاپ رسیده است و حدود4 سال دیگر به طول می انجامد.

وی ادامه داد: همچنین معجم فقهی شیخ طوسی با تجربه معجم فقهی جواهر به دستور رییس موسسه انجام شد که کتب شیخ طوسی از سال 78 در معجم فقهی شیخ طوسی جمع آوری گشت  و در سال 81 به پایان رسید و در سال 82 در 6 جلد به چاپ رسید و منتشر گردید.

* فصلنامه‌های تخصصی

حجت‌الاسلام والمسلمین حسنی با اشاره به فصلنامه های تخصصی این مرکز اذعان داشت: دو فصل نامه تخصصی فقه به زبان عربی و فارسی از سال 74 کار خود را آغاز نموده‌اند که در آن مهمترین مقالات، در زمینه‌های فقه القران و فقه اقتصادی، حقوقی، قضایی، پزشکی، قواعد فقهی و تاریخ فقه و ... ارائه می شود.

وی تاکید کرد: 55 شماره از مجله فقه عربی و 59 شماره از مجله فقه فارسی چاپ شده و اخیرا در سال گذشته رتبه بین المللی مجلاتisi  و شاخص علمی این مجلات بین المللی را کسب نموده است.

*تدوین موسوعه الغدیر، گامی دیگر از موسسه

مدیر اجرایی موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی اضافه کرد: یکی دیگر از اقدامات این مرکز تحقیق در موسوعه الغدیر علامه امینی است که فهرستی دو جلدی بر آن نوشته شده و همچنین 4 جلد تکمله الغدیر علامه نیز از دیگر اقدامات این مرکز بوده که با گردآوری نسخ خطی علامه در کتابخانه امیرالمومنین نجف اشرف تدوین شده است.

وی گفت: در آینده فهرست این 4 جلد تکمله و دو جلد فهرستی که تنظیم شده بر جلدهای دیگر اضافه و علاوه بر آن متن اصلی تکمله نیز به الغدیر اضافه می‌گردد و در یک مجموعه 19 جلدی با انسجام و به صورت تحقیق شده در آینده چاپ و منتشر می شود.

حجت الاسلام حسنی عنوان کرد: سایت موسسه در سال 78 با نام www.islsmicfeqh.com به زبان فارسی و عربی راه اندازی شده و نیمی از کتب در سایت ارائه شده است که البته سایت جدیدwww.new islamicfeqh .com نیز جدیداً راه اندازی شده است.

* انتشار 303 عنوان کتاب به زبان‌های انگلیسی، عربی و فارسی

وی گفت: 303 عنوان کتب تاکنون در این مرکز تالیف و منتشر شده که از این مجموع 5 جلد انگلیسی، 10 جلد فارسی و بقیه عربی است.

* دانش‌نامه آثار فقهی شیعی

مدیر اجرایی موسسه دائرةالمعارف  فقه اسلامی با اشاره به برخی دیگر از اقدامات این مرکز اظهارداشت: دانش نامه آثار فقهی شیعی که نوعی کتاب شناسی است از دیگر اقدامات این مرکز بوده که مطالب آن به صورت تحلیلی می‌باشد و رویکردهای فقهی، فقها را به مقایسه با سایر فقها گذاشته که کار بسیار ارزشمندی میِ‌باشد، همچنین پیاده کردن درس های فقهی و اصولی آیت الله شاهرودی و تنظیم آنها از دیگر اقدامات این مرکز است.

* موسوعه عقایدی، هم در راه است

وی در پایان خاطرنشان ساخت: موسوعه عقایدی از دیگر اقدامات این موسسه بوده که کتابی است که  افکار عقایدی شیعه را بیان کرده و اصطلاحات فرق و مذاهب را در آن بیان کرده تا از تحریف اصطلاحات توسط وهابیت جلوگیری شود که جلد اول آن امسال منتشر خواهد شد.