خبرگزاری «حوزه»پاسخ های آیت الله مصباح یزدی به سوالات مرکز ارتباطات و  بین الملل حوزه های علمیه در زمینه مباحث آموزشی و تبلیغ حوزه علمیه در عرصه بین الملل را منتشر می کند.

* ضرورت نگاه بین المللی در حوزه امری انکار ناپذیر است، چگونگی تحقق منویات مقام معظم رهبری برای تقویت رویکرد بین المللی حوزه را بیان فرمائید.

باید اهداف فعالیت حوزه در عرصه بین المللی مشخص باشد، عرصه هائی که باید همکاری و توسعه انجام شود،هم چنین روش ها و برنامه ها نیز تبیین گردد، حوزه به عنوان مرکز روحانیت شیعه رسالت مهمی دارد که همانا ترویج اسلام و تشیع است و چون اسلام و تشیع اختصاص به شهر و کشور خاص ندارد این رسالت بعد جهانی خواهد داشت.

این رسالت ،رسالت دینی و در تعبیری عام رسالت فرهنگی است،چون اساس فرهنگ باورها و ارزش هاست.اساس دین نیز چنین است،سایر مباحث فرهنگی ابزار است ،روح فرهنگ باورها و ارزش هاست.

هدف اصلی، توسعه و ترویج فرهنگ اسلامی است و سایر مسائل در حاشیه این محور تعریف می گردد.از جمله ارتباط با مراکز فرهنگی و دینی جهانی،لذا ما باید با ساختار و لوازم و نمادهای فرهنگی غرب آشنائی داشته باشیم تا درست ارتباط صورت گیرد در غیر این صورت با دو مشکل مواجه خواهیم شد:

1-حملاتی تند و بی جا به فرهنگ آنها صورت خواهد پذیرفت،در صورتی که برای گرفتن ارتباط باید از نقاط مشترک اقدام نمود.

2-نسبت توافق یا تضاد آن فرهنگ را با فرهنگ خودمان نمی سنجیم .

اگر عناصر مشترک فرهنگی شناسائی گردد می توان زمینه ارتباط را فراهم نمود.

این بخش اول برای جهانی شدن فعالیت حوزه و شناسائی فرهنگ های دیگر برای دست یابی به هدف، ضروری است.

امروزه به خصوص در عالم اسلام،ارتباط بالعرض مسائل بیداری اسلامی و مسألۀ فرهنگ اسلامی با مناسبات سیاسی ادغام گردیده است.

به عنوان نمونه مصر که نقش مهمی در فرهنگ اسلامی دارد، بدون در نظر گرفتن مسائل سیاسی، ارتباط ممکن نیست کما اینکه تضاد مناسبات سیاسی سابق نیز مانعی برای ارتباط بود.

ناچار باید ارتباط این مسأله را با بعد فرهنگی و لوازم این کار بابعد سیاسی و لو بالعرض مورد شناسائی قرار گیرد تا در هر مکان و با شرایط سیاسی خاص بتوان ارتباط فرهنگی را تصور نمود،لذا باید اولویت ها بررسی گردد.

برای ارتباط با شیعیان بسیاری کشورها از زمینه های مسائل اقتصادی می توانیم استفاده های فراوان داشته باشیم متأسفانه در بسیاری از موارد غفلت گردید. مانند گروه خوجه ها در قاره آفریقا در تانزانیا و ماداگاسکار،کنیا... حضور این گروه شیعه را شاهد هستیم که ذوق اقتصادی دارند،می توان با ارتباط اقتصادی با این گروه های شیعه در تربیت عواطف و رفع بدبینی ها موفق عمل نمائیم.

ارتباطات و تکنولوژی

امروزه بهترین رابطه و و سیلۀ ارتباط،نرم افزار ها و تکنولوژی جدید و رسانه ها ،اینترنت...است، لیکن ما هم از نظر شکلی و ساختاری و هم از نظر محتوائی ضعیف هستیم.

حوزه باید در این زمینه ها بررسی هائی داشته باشد این امر دارای دو بعد است.

1-بعد مضمون که قابل عرضه باشد.

2-شکل و قالب عرضه

بی شک اسلام و مکتب اهل بیت(ع) از غنای عمیق  در این زمینه برخوردار می باشد. اما این ثروت باید استخراج و فرآوری گردد تا قابل استفاده باشد.حوزه تاکنون به خاطر شرایط فشار100سالۀ اخیر از تأمین نیازمندی های داخلی مردم نیز عقب ماندگی هائی دارد لذا برای این امر باید برنامه ریزان حوزه در  برنامه های درسی و پژوهشی تجدید نظر نمایند. و لاأقل بخشی را به فعالیت های جهانی اختصاص دهند،در طول چند دهۀ انقلاب در این زمینه فعالیت هائی صورت گرفت که عمدتا حوزه نقش چندانی نداشت علاوه بر اینکه حوزه آمادگی برای مشارکت نداشته است.

مسألۀ سازمان فرهنگ و ارتباطات و مجمع جهانی اهل بیت(ع) و مجمع تقریب ،مجمع جهانی علوم اسلامی،جامعه المصطفی... فعالیت های مهمی که انجام شد، لیکن کارها پراکنده و موازی بود و تداخل در کارها صورت می گیرد.

*چگونه می توان نگاه بین المللی را در عرصۀ مدیریتی حوزه ارتقاء بخشید؟

باید طرحی برای ارتقاء فرهنگی حوزه داشته باشیم تا رسالت های جهانی انجام بدهد،باید درس های جنبی  حتی اختیاری طراحی شود تاطلاب با جغرافیای اسلام و جهان و فرهنگ های مختلف آشنا گردند.

اولاً باید به فعالیت های حوزه بعد بین المللی بدهیم، تغییر شرایط و برنامه های بلند مدت الان پاسخ نمی دهد لذا باید نیروهائی تربیت کنیم تا بتوانند در پروژه مشارکت داشته باشند،لاأقل به عنوان فاز اول برای بین المللی کردن حوزه اقدامی صورت گیرد.

هم چنین باید گفت؛ واقعیات و دارایی های حوزه چیست؟ آنچه مشخص است مرکز جهانی المصطفی دارای ظرفیت فراوان در این زمینه می باشد، عده زیادی از دانشجویان خارجی این مرکز را می توان برای این هدف  استفاده نمود،آن چیزی که الان موجود است این است که باید سعی کنیم در برنامه ها حتما تغییراتی ایجاد شود .

ثانیاً استفاده از برنامه های مجازی، در این مسیر، آسیب ها کمتری دارد و تأثیرات بیشتر، باید گروهی را آماده نمود تا کسانی که علاقه بیشتری به این مسائل دارند  طرحی را ارائه کند، لذا برنامه ریزی کرد برای نوشتن و تعیین محتوا در سطح استاندارد کتاب های بین المللی که چگونه در همۀ دنیا از آن استفاده شود.

این امر نیازمند برنامه ریزی و نیز تولید محتوا بر مبنای استحکام مطالب می باشد. لذا برخی گرایشات سطحی که برخی شیعیان دارند نباید در تبلیغات مطرح گردد و نیز برای جذب برخی گرایش های غیرشیعی سعی و اقدام نمود.

*با توجه به سفرهای خارجی و نشستی که با اساتید مختلف  داشته اید ،حوزه چگونه می تواند از روش های آنان استفاه نماید؟

به طور کلی  کسانیکه می خواهند برای برنامه ریزی شرکت کنند خیلی خوب است از افراد دارای تجربه خارجی استفاده نمایند، زیرا بدون شناخت فرهنگ آنها و مشاهدات عینی از شرایط زندگی آن جامعه نمی توان به درستی عمل نمود.

*وضع ترجمه درحوزه برای عرصۀ بین المللی بعضاً دارای برخی آسیب ها می باشد، برای تقویت بعد بین المللی حوزه و مقولۀ ترجمه چه راهی را پیشنها د می فرمائید؟

وقتی که با فرهنگ مخاطب آشنا نیستیم قطعا اثر معکوس را باید انتظار کشید، لذا در تألیف کتب و نشریات و...خصوصیات فرهنگی آنجا لحاظ گردد، لیکن همۀ اینها سطح ایده ال دارد، در عمل نمی توان به قله رسید وباید با آزمون و خطا پیش رفت تا به تدریج نواقص برطرف گردد و اشکال را برطرف کرد.

*بسیاری از نخبگان موسسه حضرت عالی را به عنوان الگو مطرح می سازند چطور می توان بحث زبان و شناخت مخاطب را به همۀ حوزه تسری داد؟

در طرح  باید ایده آل آن را در نظر گرفت ولی واقعیت را نباید فراموش کرد، حوزه مسلمات خود را دارد که باید با احتیاط اقدام نمود تا با موانع بیشتر ی مواجه نشود، خداوند توفیق داد در طول بیش از 40 سال که مشغول این برنامه ها هستیم طوری رفتار نکردیم که مانعی جدی در کار ایجاد بشود علیرغم موانع و تهدیداتی که وجود دارد لذا

1-طرح ایده آل باید مطرح گردد.

2-واقعیات نیز فراموش نگردد.

رهنمودهای مقام معظم رهبری برای بدنۀ حوزه راهگشا خواهد بود، امید داریم با توکل بر خدا و اخلاص و توسل به اولیای خدا در این مسیر گام برداریم.