به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه» از زمان صدر اسلام و آغاز مذهب تشیع رفته رفته فرقه ها و شاخه هایی در دوره ائمه علیهم السلام و پس از آن در این مذهب ایجاد شد که یکی از این فرقه ها اسماعیلیه است که امروز بخش عمده ای از پیروان آن در کشور یمن و زندگی می‌کنند. نوشته پیش رو یادداشتی رسیده در معرفی این فرقه شیعه است.

معرفی و تاریخچه جنبش اسماعیلیه یمن:

جنبش اسماعیلیه بخشی از شیعیان جهان را تشکیل می دهند که قائل به امامت اسماعیل فرزند امام صادق (ع) پس از ایشان هستند. برخی از منابع اسلامی و شیعی ابوالخطاب که زمانی از شاگردان امام صادق (ع) بوده را پایه گذار حقیقی این جریان سیاسی و مذهبی می دانند و از لحاظ میزان جمعیت در میان فرقه های مختلف شیعه طبق ادعای خود دومین بخش از شیعیان جهان را تشکیل می دهند و در نقاط مختلفی از جهان از جمله سلسله جبال پامیر در افغانستان و کشور یمن و نقاط دیگر جهان پراکنده هستند.

در دوران عباسی و در عصر خلافت اولین امام فاطمی-اسماعیلی یعنی عبیدالله مهدی، مراکش و مصر به دست نیروهای وفادار به خلیفه فاطمی یعنی بربرها فتح شد و خلفای فاطمی به عنوان امامان اسماعیلی اقدام به تأسیس خلافت فاطمی در برابر خلافت عباسی نمودند تا دوران خلافت معاذ مستنصر که فرقه ی اسماعیلیه به دو شاخه ی بزرگ نزاریه و مستعلویه تقسیم شدند و شاخه ی مستعلویه تا پایان خلافت فاطمی ادامه یافت، اما نزاریه که امروز نماینده بزرگترین شاخه ی اسماعیلیه هستند، ابتدا در جنبش حسن صباح و امامان الموت تبلور یافت و بعد تبدیل به فرقه اسماعیلیه آقاخانیه شد که تا به امروز توسط پرنس کریم آقاخان چهارم نمایندگی می شود، یکی از بزرگترین گروه‌های اسماعیلی در کشور یمن بالید. اولین داعیان اسماعیلی یمن ابوالقاسم حسن این فرج ابن حوشب کوفی و علی این فضل بودند که توانستند برای مدت کوتاهی در سال 293 هجری صنعا پایتخت یمن را به تصرف درآورند هرچند این دولت مستعجل بود، اما موجب گرویدن بسیاری از قبایل حمیری و همدانی یمن به مسلک اسماعیلی گشت. بسیاری از این قبایل امروزه در مناطق جنوبی عربستان سعودی و بخشهایی از یمن سکونت دارند.

وضعیت کنونی و موقعیت استراتژیک اسماعیلیه یمن:

شهر حراز در استان صنعا و شهر بندری و مهم عدن در یمن دو مرکز بزرگ تجمع اسماعیلیه یمن هستند قبیله مهم بهره در عدن بیشترین جمعیت شیعیان اسماعیلی این شهر را  تشکیل می دهند در سال 2014 بخشی از اسماعیلیان عدن به منطقه کوهستانی "أب" مهاجرت نمودند.

اهمیت استراتژیک این فرقه ی مذهبی در کشور قبیله ای یمن زمانی بیشتر مشخص می شود که بدانیم اکثر قبایل اسماعیلی موجود در جنوب عربستان با اسماعیلیه یمن خویشاوند هستند این مسئله با توجه به روحیه سلحشوری و عصبیت قبیله ای که در میان قبائل یمن موجود است از اهمیت بالایی برخوردار است.

سیاست های تبعیض آمیز حکومت سعودی، انقلاب یمن و اسماعیلیان:

بدین دلیل که مناطق جنوبی عربستان قبل از اشغال توسط سعودیها متعلق به یمن بود و نیز به دلیل سیاست های ظالمانه و تبعیض آمیز حکومت عربستان علیه اقلیت های مذهبی مانند پیروان اسماعیلیه در این مناطق و در مناطقی مانند ریاض که این اقلیت حضور دارد اسماعیلیان در عربستان و یمن مدتها است که تبعات سیاست های ظالمانه عربستان را تحمل می نمایند و  با توجه به تاریخ ظلم ستیزانه و انقلابی اندیشه اسماعیلیه و روحیه قبیله ای و سلحشوری اسماعیلیه یمن می توان گفت انقلاب یمن بدون حضور این اقلیت مهم به پیروزی نمی رسید.

این مسئله فقط به انقلاب 2014 یمن محدود نمی شود، بلکه اقلیت اسماعیلی در اعتراضات گسترده سال2000 بر علیه سیاست های تبعیض آمیز شغلی عریستان به مرکزیت نجران حضور بسیار فعالی داشته و با حمایت از انقلاب مردم یمن از سال2014 به بعد به فعالیت های انقلابی خود علیه حاکمیت سعودی ادامه داده است و علی رغم تلاشهای متعدد تروریست های وهابی برای تفرقه اندازی میان اسماعیلیه و سایر شیعیان یمن که نمود کامل آن در بمب گذاری سال1394 مسجدالبرهانی وابسته به اسماعیلیان یمن در صنعا و حرکات مشابه دیگر دیده شده است این اقلیت مهم و استراتژیک به رویکرد انقلابی خویش ادامه می دهد.    

علی رحمانی