به گزارش خبرگزاری حوزه، «آئین کشورداری از دیدگاه امام علی (علیه السلام) » کتابی است به قلم مرحوم آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره) که حوزه نیوز در شماره های مختلف، مباحث خواندنی این کتاب را تقدیم نگاه شما علاقمندان خواهد کرد.

درون گرایی و مالکیت نفس

از آن جا که حکومت اسلام می خواهد والیانی وارسته و آزاد از هر گونه تعلّقات نفسانی و ... داشته باشد، علی (علیه السلام) که نمونه کامل حکومت اسلام را تشکیل داده و مالک اشتر را به عنوان استاندار، به مصر فرستاده است، خطاب به وی می فرماید:

فَامْلِکْ هَوَاکَ / پس تو [ای مالک] مالک خواسته های دلت باش.

حاکمیت بر نفس، یکی از اعمال صالحه و از مهم ترین آنهاست. این اهمیت تا آن جایی است که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) می فرماید:

لَوْلا تَکْثیرٌ فی کلامِکُمْ وَتَمْریجٌ فی قُلُوبِکُمْ لَرَأَیْتُمْ ما أری وَلَسَمَعْتُمْ ما اَسْمَعُ

اگر زیاده روی در سخن گفتن و هرزه چرانی در دل شما نبود، هر چه من می بینم، شما می دیدید و هر چه می شنوم، می شنیدید. [المیزان، ج ۵، ص ۲۹۲]

تعدیل غرایز

اسلام برخلاف نظر فِروید که آزادی جنسی را عامل سازنده تاریخ می داند و برخلاف مدّعیان دروغین رهبانیت که وصول به حقیقت را در سرکوبی کامل غرایز می دانند، معتقد است که تمام غرایز انسانی که در وجود انسان از طرف خدای حکیم به ودیعه گذارده شده است، مایه شرّ و فساد و مانع از وصول به حقیقت نمی باشد و نیز انسان می تواند از تمام غرایز به طریق مشروع استفاده کند و از همه لذایذ مادی با رعایت ضوابط اسلامی بهره مند گردد. طبیعی است که رعایت اصول و ضوابط شرعی، لازمه اش تعدیل غرایز و جلوگیری از بهره مندی های نامشروع و مخالف با اصول اسلامی است.

پس در یک کلام، می توان گفت که اسلام به تعدیل غرایز و نه سرکوبی کامل آنها معتقد است. این است که می بینیم اسلام سرسختانه، هم با آزادی مطلق جنسی و بهره مندی های مادی مبارزه کرده و هم رهبانیت را مردود دانسته است.

علی (علیه السلام) برای بیان حقیقت می فرماید:

وَ شُحَّ بِنَفْسِکَ عَمَّا لا یَحِلُّ لَکَ فَإِنَّ الشُّحَّ بِالنَّفْسِ الاِْنْصَافُ مِنْهَا فِیمَا أَحَبَّتْ أَوْ کَرِهَتْ.

و خویشتن را از آنچه برایت حلال نیست، بازدار؛ زیرا خویشتن داری در رابطه با چیزهایی که دوست داشته و یا ناخوش داشته، عین انصاف است.

اسلام و اقلیت های مذهبی

مدعیان دروغین حقوق بشر که داعیه رعایت حقوق تمام افراد انسانی را به طور یکسان دارند، در عمل، نه تنها مساوات و برابری تمام افراد انسانی را رعایت نمی کنند، بلکه برای اقلیت های کشورشان ذرّه ای ارزش و اهمیت قائل نمی باشند.

اگر صفحات تاریخ را ورق بزنیم خواهیم دید در همین قرن حاضر، اشغال گران فلسطین نه تنها خانه و کاشانه و حریم و سرزمین مسلمانان را غصب کرده اند، بلکه برای صاحبان اصلی آن سرزمین، حق زندگی ساده و رنج آمیز در کشور خودشان را نیز قائل نیستند و هر چند روز یک بار، عدّه ای از آنها را قتل عام می کنند و جمعی را اخراج و آواره کوه و بیابان می سازند.

ولی اسلام این چنین نیست. گواه صدق این مدعا، برخورد عملی حکومت جمهوری اسلامی ایران با اقلیت های مذهبی [که از مساوات و آزادی راستینی برخوردارند] وکلام مولا علی (علیه السلام) است که ذیلاً می خوانیم:

وَأَشْعِرْ قَلْبَکَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِیَّةِ وَالْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَاللُّطْفَ بِهِمْ وَلاتَکُونَنَّ عَلَیْهِمْ سَبُعاً ضَارِیاً تَغْتَنِمُ أَکْلَهُمْ فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ أَوْ نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْقِ یَفْرُطُ مِنْهُمُ الزَّلَلُ وَتَعْرِضُ لَهُمُ الْعِلَلُ وَ یُؤْتَی عَلَی أَیْدِیهِمْ فِی الْعَمْدِ وَ الْخَطَإِ فَأَعْطِهِمْ مِنْ عَفْوِکَ وَ صَفْحِکَ مِثْلَ الَّذِی تُحِبُّ وَ تَرْضَی أَنْ یُعْطِیَکَ اللَّهُ مِنْ عَفْوِهِ وَ صَفْحِهِ فَإِنَّکَ فَوْقَهُمْ وَ وَالِی الاَْمْرِ عَلَیْکَ فَوْقَکَ وَ اللَّهُ فَوْقَ مَنْ وَلاّکَ وَ قَدِ اسْتَکْفَاکَ أَمْرَهُمْ وَابْتَلاکَ بِهِمْ.

شعار قلبت را مهر به مردم، دوستی آنان و ملاطفت در حقشان قرار ده. برای رعیت چون حیوان درنده مباش که خوردنشان را غنیمت شماری؛ زیرا رعیت بر دو گروه اند: یا برادرانت در دین و یا هم نوعانت در آفرینش اند که لغزش هایی از ایشان پیش می آید و علت هایی بر آنها عارض می گردد و کارهایی [ناپسند] به سهو یا عمد از آنها سر می زند. پس همان طور که تو [نسبت به گناهان خود] از خدا انتظار عفو و گذشت داری، آنها را هم مورد عفو و گذشت قرار ده؛ زیرا تو از آنها بالاتری و بالاتر از تو کسی است که به تو ولایت داده و از او بالاتر خداست و هم اوست که از تو کفایت امر مردم را خواسته و بدین وسیله تو را مورد آزمایش قرار داده است.

می بینیم که چگونه حضرت با تقسیم بندی مردمان تحت حکومت، مالک را توصیه می کند که همه افراد جامعه را با یک نگاه و به طور مساوی مدّ نظر بگیرد و حقوق آحاد ملت را به طور یکسان و بدون کوچک ترین تبعیض در اختیار آنان قرار دهد.

انگیزه های فساد و آلودگی

از جمله «وَتَعْرِضُ لَهُمُ العِلَلُ» که در جملات حضرت بیان گردیده است، به انگیزه ها و گرایش های آلودگی و گناه و خطا نیز پی می بریم؛ چرا که فساد و آلودگی در افراد انسانی، گرچه بعضاً به طور عمد و بر اساس شقاوت و ... به منصه ظهور می رسد، ولی در مواردی [که کم هم نیستند] انگیزه ها باعث بروز و ظهور فساد و تباهی ها می گردند. اگر فی المثل رواج فحشا و آلودگی افراد را به زنا در نظر بگیریم، خواهیم دید که گرچه ضعف ایمان، خود باعث پیدایش زنا وزناکاری است، ولی نقش کمبودهای عاطفی در خانواده ها و در میان زن و شوهر و نیز بی توجهی به تفاوت های خصلتی و روحی و ازدواج های تحمیلی و... را [که هر یک انگیزه ای است برای گرایش به زنا] نبایستی فراموش کرد و آنها را نادیده گرفت.