به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین سیدنقی موسوی، مدیر مؤسسه اشراق و عرفان، چهارم دی‌ماه در آیین معرفی مجموعه «مکاسب محرمه» آیت‌الله علیرضا اعرافی در بخش اول سخنان خود با اشاره به فعالیت مؤسسه اشراق و عرفان اظهارکرد: این مؤسسه دارای ۵ گروه پژوهشی فعال شامل؛ «اصول فقه»، «فلسفه فقه»، «فقه عقیدتی»، «فقه تربیتی» و «فقه اخلاق» است.
مدیر موسسه اشراق و عرفان افزود: هر گروه در منظومه اندیشه آیت الله اعرافی محصولاتی را عرضه کرده و در واقع عرضه محصولات به بازار اندیشه، شامل محصولات «فلسفی»، «فقه و اصول» و «فقه تربیتی» است، همچنین در این مجموعه سایت و کانال فعالی وجود دارد که افراد می‌توانند به آن مراجعه کنند.
وی بیان کرد: در نگاه ثانوی به اندیشه آیت الله اعرافی به نظر می‌رسد نگاه ثانویه به اندیشه فقها و فیلسوفان معاصر می‌تواند مفید باشد، وی به عنوان یکی از مدیران ارشد نظام که سالها تجربه در حوزه‌های سیاست‌گذاری تا اجرایی و عملیاتی برعهده دارد. اکثر مواقع مدیریت ایشان از سنخ مدیریت دانش، اندیشه، مؤسسات و مراکز آموزشی بوده است.
حجت الاسلام والمسلمین موسوی عنوان کرد: این مغتنم است، فردی در این سطح با همه کثرت مشاغل بتواند تدریس‌های خودش را ادامه دهد و پروژه‌های فکری خود را پیش ببرد، وی چند پروژه مهم را در سر می‌پروراند و به اقتضای زمان و شرایط پروژه‌های فکری را در پیش دارد.
وی ادامه داد: همین پروژه‌ها در راستای همگامی دین و شریعت برای پاسخ به سوالات دنیای معاصر اعم از نظام جمهوری اسلامی، حاکمیت تا جامعه اسلامی و خانواده است. وی، مبدع نظریات مختلفی در این زمینه عمدتا فقه‌های نو بود که محقق شده و ممکن است نظر دیگری نیز داشته باشد که هنوز کامل، عرضه و یا مدوَّن نشده است.
استاد حوزه علمیه، تصریح کرد: یکی از موضوعات پروژه آیت الله اعرافی، «فقه تربیتی» و ایده «فقه تربیتی و ورود فقه به عرصه آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت» و تلاش برای «نظام‌سازی و استخراج نظام تعلیم و تربیت آموزش و پرورش» ایده مهمی است که ۲۰ سال دنبال می‌کنند. این پروژه به شکل مدوَّن موسسه‌ای، همراه با مشارکت شبکه‌ای از نخبگان و فضلا ۱۲ سال سابقه دارد و ۱۵ جلد از موسوعه ۳۰ جلدی وی با همین عنوان «فقه تربیتی» به چاپ رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: موسوعه فقه تربیتی که از تربیت فردی و اجتماعی و مثابه بازویی از بازوان حاکمیت محل گفت‌وگو قرار می‌گیرد. پروژه فکری دیگر وی، «فقه اخلاق» و به تعبیری «روابط میان فردی» می‌باشد که چند سال است کرسی تدریس آن را بر پا کرده‌اند. پروژه‌های فکری دیگری در حوزه «اصول و روش‌شناسی فهم دین» تا «فلسفه اصول و فلسفه فقه» را در حال انجام دارد.
حجت الاسلام والمسلمین موسوی در مورد سبک تدریسی و اجتهادی آیت‌الله اعرافی، گفت: وی جزو مدیران خدومی است که تلاش می کند شکاف میان نظریه و عمل را کاهش دهد و مدیریت وی مبتنی بر دانش روز و تراث اصیل اسلامی است.
مدیر مؤسسه اشراق و عرفان افزود: البته مدیریت هر فردی قابل قضاوت است و کارنامه اشخاص در تاریخ بررسی می‌شود. معتقدم فکر کردن در مورد اندیشمندان در زمان حیات خودشان، بهتر از این است که به زمان دیگری موکول شود، بنابراین شاید یکی از مختصات اندیشه، شخصیت و سبک آیت الله اعرافی این است که در کوران حوادث و بحران مدیریتی، هیچ‌گاه تدریس درس خارج فقه و اصول و حتی یکی از فقه‌های جدید را تعطیل نکرد و هر چه فشار بیشتر می‌شد، تاکیدش بر روی جلسات القایی بود و گشودن ابواب و افق های دیگر است.
وی تصریح کرد: این امر برای پژوهشگران می‌تواند درس بزرگی باشد، مشغله‌ها و ضیق وقت نمی‌تواند مانع از اندیشیدن، مطالعه و پیشبرد اهداف پژوهشی باشد. وی، در فقه و اصول به شدت وفادار تراث است و بنابراین اصلاحات در چارچوب‌ها و کارآمدی دانشگاه و علوم حوزوی را به هیچ گاه به معنای به هم ریختن نظم موجود یا انکار همه تلاش‌های انجام شده نمی‌داند و به شدت وفادار به چارچوب‌های موجود و تراث فقهی است.
حجت الاسلام والمسلمین موسوی بیان کرد: اما در عین حال ویژگی سوم وی، «نگاه انتقادی، نظریه پردازی و اصلاحی در نظریه‌های موجود چون فقه و اصول و تفسیر» است، بنابراین ویژگی سوم، درون‌زایی اندیشه فقهی و اصولی ایشان که اختصاص به وی، هم ندارد، اما در شخصیتی با این جامعیت می‌تواند چشمگیر باشد درون‌زایی اندیشه است، بدین معنا که اگر بخواهیم وارد عرصه‌های مدرن موجود شویم درون‌زایی اندیشه و اتکا به تراث حوزوی یکی از بایسته‌های اساسی است که بارها تاکید دارد و عملا نیز، نشان داده.
وی عنوان کرد: نکته چهارم، تلاش ایشان برای «توسعه علم اصول» است به مثابه روش‌شناسی فهم دین و روش‌شناسی اجتهاد و براساس ضوابط، چارچوب‌ها و خط کشی‌هایی که وی، طراحی می‌کند. اذعان به توسعه اصول در فقه‌های نو و البته با همه احتیاط‌ها و روش‌مندی که در این کار پیش برده است در اندیشه ای وی،دیده می‌شود و تا بخش زیادی نیز ورود داشته‌اند. وی، توسعه اصول فقه را در فقه‌های نو، فقه تربیتی، فقه مدیریت، فقه سازمان تا فقه‌های نوع دیگر را مورد توجه قرار داده‌اند. تا لازم است توسعه ایجاد شود اما توسعه‌ای منضبط و علمی، چرا که توسعه بدون معیار و منطق جز انتقاد و خارج شدن ازمسیر فقهی و اصولی چیزی به دنبال ندارد.
مدیر موسسه اشراق و عرفان اظهار کرد: ایده طراحی و اجرای دفتر «فقه معاصر» که خود برکات زیادی را به دنبال داشته و کتاب‌های متعددی همچون فقه پول و چند جلد دیگررونمایی شده ... یا کتاب الفائق جز ایده‌های وی، است که به نظرم شاید کسی به غیر از وی، نمی‌توانست اجماع را بین فقهای معاصر و فقهای جوان معاصر که دل در گرو نیازهای جامعه اسلامی و انقلاب دارند، با راه اندازی دفتر فقه معاصر در این سطح عرضه کند.
وی تصریح کرد: نکته بعدی تاکید ایشان بر «تنقیح موضوع و مفهوم شناسی» در ابتدای هر بحث است که ما از آیت الله مصباح یزدی(ره) که در ایام سالگرد رحلت ایشان قرار داریم، یاد گرفته‌ایم که تنقیح موضوع به فقیه کمک دو چندانی می‌کند، به خصوص ورود در موضوعات پیچیده انسانی و حوزه‌های روابط انسانی که علوم اجتماعی و انسانی به آن پرداخته است. تنقیح دقیق موضوع و تبیین چارچوب مفهومی یک موضوع می‌تواند در جستجو به ما کمک کند.
حجت الاسلام والمسلمین موسوی خاطرنشان کرد: نکته دیگری که در سبک شناسی اجتهادی وی، می‌توانم اشاره کنم، تلاش برای نگاه منظومه‌وار به معارف اسلامی است. به این معنا که اگر در فردی‌ترین موضوعات فقهی که رابطه خود با خداست، فقیه وارد می‌شود نمی‌تواند این موضوعات را بدون گره زدن به اجتماعی‌ترین موضوعات و رفتارها مورد توجه قرار دهد. وی، در کتابی به نام «اجتهاد تمدن‌ساز» که موسسه اشراق چاپ کرده است، ایده اصلی خود را در باب لزوم نظام‌سازی و توجه به نظام و شبکه معارف اسلامی مطرح کرده‌اند که قابل پیگیری است.
وی بیان کرد: در بخش سوم، اشاره به کتاب مکاسب محرمه می‌کنم، این کتاب یکی از مجموعه‌هایی است همانطور که از نامش بر می‌آید در حوزه کسب و اکتساب است. اما با توجه به اینکه مرحوم شیخ انصاری در جلد اول مکاسب، خودش به موضوعات مرتبط و پیرامونی مسائل مالی و اقتصادی پرداخته‌اند، نامش را مکاسب محرمات گذاشت، به رغم اینکه نام کتاب مکاسب محرم است، اما می‌بینیم ایشان در ساختار محتوایی ابداعات متعددی داشتند و متناظر با نیازهای روز جامعه گام برداشته اند.
مدیر موسسه اشراق و عرفان عنوان کرد: در واقع از دل آن فقه هنر، فقه روابط اجتماعی، فقه الاجتماع، فقه اخلاق، فقه اداره و سازمان، ایده‌هایی است که از سلسله مباحث برخاسته و خود منشأ تولید دانش‌ها و ابواب دیگری شده است. مانند ایده فقه تربیتی که سابقه ۱۵ ساله دارد و تلاش جمعی از محققان و شاگردان وی، است و به پختگی رسیده و عرضه شده است. این فقه امروز در درختواره رشته‌های حوزوی جای خودش را تثبیت کرده است.
انتهای پیام ۳۱۳/۱۷
