به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، عصر روز جمعه، نخستین گردهمایی جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزه های علمیه با حضور مدیر حوزه های علمیه، رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس شورای عالی فضای مجازی، نماینده مجلس شورای اسلامی، مدیران فناوری اطلاعات سازمان های حوزه علمیه،نمایندگان شتاب دهنده ها، دانش آموختگان فناوری اطلاعات و دیگر مشتاقان در باغ موزه دفاع مقدس برگزار شد.

در ابتدای این گردهمایی استاد مهدی فروغی، قاری بین المللی قرآن کریم با تلاوت قرآن کریم، فضای گردهمایی را به نور قرآن کریم منور نمود.

بایستی عرصه هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات را با عمق اجتهادی و بر مبنای اندیشه اسلامی اشاعه دهیم

در ادامه دکتر محمدرضا قاسمی، دبیر ستاد راهبری فناوری های هوشمند حوزه علمیه با اشاره به شکل گیری ستادراهبری فناوری های هوشمند، چهار ضلع فعالیتی این ستاد، ضلع اول را، حوزه گفتمان سازی عنوان کرد و افزود: بایستی شناخت موضوعی دقیقی درباره ابعاد و کاربردهای هوش مصنوعی، فناوری اطلاعات و فضای مجازی شکل می گرفت، پس حرکت های گفتمانی، رویدادهای پیوند میان عرصه های کارکردی حوزه و معاونت های مختلف حوزه شکل گرفت.

وی ضلع دوم ستاد را، حوزه فعالیت های علمی عنوان کرد و گفت: برای اولین بار میزبان ۱۷ مجموعه فعال عرصه مطالعات بنیادین هوش مصنوعی بودیم با این هدف که جبهه متحد در زمینه هوش مصنوعی برای بررسی ابعاد آن شکل گیرد.

دکتر قاسمی ضلع سوم و چهارم ستاد را ضلع فنی و ضلع راهبردی و کنش گری مطرح کرد و علاوه بر بیان اینکه از مجامع تأسیس شده برای حکمرانی هوش مصنوعی در نهاد های مختلف، می توان برای انتقال گفتمان حوزه در عرصه هوش مصنوعی استفاده کرد، ادامه داد: اگر نتوانیم عرصه هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات را با عمق اجتهادی و اندیشه بنیادین برخاسته از تفکر امامین انقلاب و برمبنای اندیشه اسلامی اشاعه دهیم، این عرصه از دست حوزه علمیه خارج خواهد شد.

سپس حجت الاسلام و المسلمین قنواتی، مدیر حوزه علمیه معصومه به تبیین «اهمیت سرمایه های مختلف مخصوصا سرمایه های انسانی در عرصه فناوری اطلاعات» در حوزه های پرداخت.

وی مقصود از فناوری اطلاعات را، به کارگیری تجهیزات الکترونیکی جهت تبادل ذخیره بازیابی و ویرایش داده و اطلاعات دانست و اظهار کرد: امروزه فناوری اطلاعات موجب تاثیرات شگرف در ابعاد مختلف حتی سبک زندگی جوامع شده است و حجم قابل توجهی از فرایند های سازمانی مبتنی بر فناوری اطلاعات بوده و فقدان آن در سازمانی منجر به تعطیلی برخی از خدمات و فرایندهای آن و عدم پیشبرد مأموریت ها می شود.

مدیر حوزه علمیه معصومه توجه به مسئله کادرسازی بومی و تربیت افراد و سرمایه های انسانی در بدنه های حوزه علمیه به ویژه طلاب و فضلا را امری ضروری دانست و گفت: تشخیص تخصصی مأموریت ها، تسلط بر پروژه های فنی بین رشته ای، نیازسنجی مناسب در حوزه متن و ابزار ، کمک به معیشت طلاب، ورود طلاب متخصص به ارکان فنی و حاکمیتی حوزه فناوری اطلاعت، توسعه دانش های حوزوی به واسطه به کارگیری تخصصی ابزار و محتوا، قدم زدن در مرزهای دانش و فناوری و تأثیر مثبت آن در تلقی مردم از طلاب و حوزه های علمیه، درک فضای تخصصی و کمک به تدوین و بهینه سازی اسناد بالا دست، توسعه زیرساخت فناور پایه و توسعه خدمات در أکثر عرصه ها، از دیگر ثمرات و برکات حرکت در این مسیر است.

وی یکی از مرزهای فناوری های نوین را هوش مصنوعی دانست و کادر سازی بومی در این حوزه را ضروری برشمرد و گفت: هوش مصنوعی، بالقوه توانایی تغییر بنیان ها دارد و می تواند فرصت های را در متن و ابزار برای طلاب رقم بزند و کادرسازی در حوزه فناوری اطلاعات بدون در نظر گرفتن هوش مصنوعی ما را از افق های پیش رو باز می دارد.

حجت الاسلام و المسلمین قنواتی در پایان به ارائه پیشنهاداتی در حوزه فناوری اطلاعات پرداخت و گفت: تاسیس مرکزی با ماهیت مرکز هدایت و راهبری اسلامی که تخصصا بر روی دیتا های تولیدی پیامرسان ها کار کند و حرکت فکری جامعه را بر اساس داده کاوی فراهم کند تا بتواند به کنش های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در حوزه کمک داشته باشد، نیاز ضروری و مبرم است.

در ادامه، مسأله یکپارچه سازی سامانه ها، ایجاد شبکه داخلی فراگیر برای ارتباط مدارس و مراکز حوزوی بدون نیاز به اینترنت، ایجاد بستری هایی مثل مراکز رشد برای حمایت از تبلیغ آنلاین در قالب ارائه خدمات فرهنگی و اجتماعی، زمینه سازی برای تشکیل رشته فقه حکمرانی فناوری اطلاعات با استفاده از ظرفیت طلاب فارغ التحصیل از دانشگاه، از دیگر پیشنهادات مدیر حوزه علمیه معصومیه بود.

هنر می تواند، زمینه گفتمان سازی تبیین صحیح و اثرگذار موضوع هوش مصنوعی و فناوری های هوشمند را در جامعه بر عهده بگیرد

در ادامه این گردهمایی، دبیر جشنواره بین المللی هنر آسمانی به ارائه بیاناتی در زمینه «عرصه تبلیغ نوین» پرداخت.

وی یکی از رسالت های حوزه را تبلیغ آموزه های دینی و فرهنگ مکتب ناب أهل بیت ع عنوان کرد و با اشاره به اینکه عرصه تبلیغ نوین به عنوان یکی از عرصه های راهبردی مورد توجه مدیران حوزه های علمیه است، گفت: یکی از ابعاد مهم تبلیغ نوین، تبلیغ هنرمندانه است؛ از دهه ۶۰ جشنواره های مختلفی آغاز به کارکرده اند تا اینکه در سال ۱۳۸۴ جشنواره هنر آسمانی در حوزه های علمیه تأسیس شده و اکنون نهمین دوره از این جشنواره در حال برگزاری است.

دبیر جشنواره بین المللی هنرهای آسمانی تدوین نظام جامع هنر حوزه های علمیه و تأسیس شورای سیاست گذاری هنر حوزه های علمیه، در کنار فعالیت های هنری مختلف، را از شاخص ترین فعالیت ها در عرصه سیاست گذاری برنامه ریزی هنر دانست و ادامه داد: هنر می تواند، زمینه جریان سازی، گفتمان سازی، آموزش و تبیین صحیح و اثرگذار موضوع هوش مصنوعی و فناوری های هوشمند را در جامعه بر عهده بگیرد.

وی افزود: در دهمین جشنواره هنرهای آسمانی، یکی از موضوعات بخش ویژه آن، هوش مصنوعی و فناوری های هوشمند خواهد بود، و طلاب می توانند آثار خود را در دو بخش هنرهای تجسمی و نمایشی در قالب های مختلف به این جشنواره ارسال کنند.

اتفاق متفاوت این گردهمایی، برگزاری میزگرد با حضور مدیران فناوری اطلاعات سازمان های حوزه علمیه بود که جزئیات آن به شرح ذیل است:

برنامه مرکز مدیریت برای آینده ارائه خدمات تمام الکترونیک برای طلاب حوزه های علمیه در بستر هوش مصنوعی است

ابتدا حجت الاسلام بخشیان، سرپرست مرکز فناوری اطلاعات حوزه های علمیه به توضیحاتی درباره اقدامات مرکز خدمات حوزه های علمیه در حوزه فناوری اطلاعات پرداخت و ضمن بیان حوزه علمیه، سامانه های متفاوتی را طراحی کرده و در حال رشد آنها است، بیان کرد: پیوست هوش مصنوعی برای تمام سامانه های مرکز مدیریت در دستور کار قرار دارد.

وی از رونمایی سامانه جدید آموزشی حوزه های علمیه مطابق با فناوری های روز جامعه با پیوست هوش مصنوعی خبر داد و گفت: حدود ۳۵ سامانه بومی طراحی شده و در حال خدمت هستند و با ۴۰ شرکت خارج از مرکز در ارتباط هستیم که محصولات آنها در مرکز مدیریت در حال خدمت هستند و برنامه مرکز مدیریت برای آینده، ارائه خدمات تمام الکترونیک برای طلاب حوزه های علمیه در بستر هوش مصنوعی است.

خط مشی حوزه های علمیه تمام الکترونیک کردن حوزه های علمیه است

در ادامه مهندس خدیوی، مشاوره مدیر حوزه های علمیه در امور فناوری اطلاعات به بیاناتی در زمینه «چشم اندازها، ماموریت ها و امور فناورانه در خصوص امور مرکز مدیریت حوزه های علمیه» پرداخت و با بیان اینکه مرکز آموزش کاربردی حوزه های علمیه، آموزش مباحث سیستم عامل، امنیت سایبری، برنامه نویسی، و اجرای کارگاهای عملی در مباحث فناوری اطلاعات را در دستور کار قرار داده و ارائه می دهد، گفت: خطی مشی حوزه بنا بر بیان آیت الله أعرافی آن است که حوزه تماما الکترونیک باشد و طلبه تنها برای کسب درس و تدریس وارد حوزه های علمیه شود.

وی ایجاد پروژه های متن باز بین المللی برای آنکه طلاب حوزه های علمیه با همکاری شرکت های ملی و بین المللی بتوانند در توسعه پروژه ها فعالیت کنند، را امری مهم برشمرد.

مرکز خدمات با ۳۰ پایگاه داده مختلف ارتباط آنلاین دارد

حجت الاسلام مهدوی، مدیر کل فناوری اطلاعات مرکز خدمات حوزه های علمیه نیز به بیان نکاتی در زمینه «برنامه مرکز خدمات در زمینه تسریع رشد خدمات فناوری اطلاعات به لحاظ زیرساخت، شبکه و ارتباطات» پرداخت و با اشاره به اینکه در حوزه ارتباط داده ای، امنیت شبکه، پهنای باند و در حوزه لایه زیرساخت، فعالیت ها و هزینه های خوبی را مراکز حوزوی انجام داده اند، گفت: ارتباط داده ای خوبی میان مراکز ایجاد شده و مرکز خدمات با ۳۰ پایگاه داده مختلف ارتباط آنلاین دارد و این به خدمات رسانی بهتر و ارتباطات بهتر کمک می کند و در تلاش هستیم که حوزه های علمیه با فیبر نوری متصل شوند.

حوزه علمیه می تواند در ایجاد سامانه های هوشمند، پیشتاز باشد / جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزوی می توانند در تولید ایده و محتواپردازی سامانه ها اقدامات خوبی را انجام بدهند

سپس دکتر بهروز مینایی بیدگلی، مشاور مدیر حوزه های علمیه در زمینه هوش مصنوعی، تلاش ستاد راهبری فناوری های هوشمند را در زمینه گفتمان سازی و ترویج هوش مصنوعی در میان حوزویان و مردم مطرح کرد و با اشاره به مسائلی که هوش مصنوعی از جهت اجتهادی، علمی، اخلاقی، فلسفی و فقهی می تواند ایجاد کند، گفت: با توجه به دستاوردهای جدید هوش مصنوعی، برخی کتب فقه مثل جهاد و قضا متحول می شوند.

وی برخی موسسات موجود در فضای حوزوی را پیشتاز در عرصه فناوری اطلاعات دانست و گفت: موسسه همتا (هوش مصنوعی و تمدن اسلامی)، ابعاد تولید محصول در مسیر فناوری اطلاعات را پیگیری می کند، و یکی از محصول این مرکز، محصول پرسش و پاسخی است که هوش مصنوعی می توان به پاسخگویان حوزه در مسیر نیازهای مردمی کمک می کند.

دکتر مینایی افزود: این محصول در خوانش ماشینی سوال و باز کردن و یافتن سوالات مشابه در میان یک میلیون و دویست هزار سوال توانمند است و تا آخر سوال سامانه پاسخگویی مناسبی فراهم خواهد شد.

وی با بیان اینکه همانطور که هوش مصنوعی می تواند در عرصه ذائقه شناسی وارد شود، می تواند کمک بسیار زیادی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر ایجاد کند، بیان کرد: برای ایجاد سامانه های هوشمند، حوزه علمیه می تواند پیشتاز باشد و جهادگران حاضر می توانند در تولید ایده و محتواپردازی این سامانه ها اقدامات خوبی را انجام داده و کمک کار باشند و می توان نقش حوزه را در جامعه و در راستای حل مسائل نظام فعال کرد.

مشاور مدیر حوزه های علمیه در زمینه هوش مصنوعی افزود: می توان سامانه هوشمندی را تولید کرد که به خود پایشی افراد بپردزاد.

علوم اسلامی دیجیتال مفهومی از یک دانش جدید است / بزودی لغت نامه هوش مند نور تحت پلتفرم ویندوز، اندروید و موبایل رونمایی خواهد شد

در انتهای این میز گرد، حجت الاسلام و المسلمین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور به ارائه بیاناتی درباره «چشم اندازها، و دستاوردهای مرکز علوم نور و کاربرد فناوری اطلاعات و تحقیقات علوم اسلامی و ترکیب آن با فناوری هوشمند» پرداخت.

وی با بیان اینکه مرکز علوم کامپیوتری نور با حمایت مقام معظم رهبری در سال ۱۳۶۸ و با حمایت بدنه مرجعیت، اساتید و برجستگان حوزه شکل گرفته و پرورش یافت، گفت: اگر چه مرکز تجلی همکاری حوزه و دانشگاه است اما نوع فعالیت های مرکز ترکیب انضمامی یک عالم حوزوی و یک برنامه نویس چیره دست نیست بلکه یک دانش میان رشته ای شکل گرفته است و طلابی که ظرفیت های فناوری را می شناسند و فناورانی که به پیچیدگی های علوم اسلامی مسلط شده اند که خروجی آن نرم افزار ها و سامانه های فعلی است.

رییس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور با اشاره به علوم انسانی دیجیتال، گفت: اگر بدنبال تحول در علوم انسانی هستیم، مهم ترین پیشران، علوم انسانی دیجیتال است و این عرصه، عرصه سخت افزاری نیست و قریب به اتفاق دانشگاه های معتبر علوم انسانی دنیا، بخش علوم انسانی دیجیتال، مرکز علوم انسانی دیجیتال، رویداد علوم انسانی دیجیتال را رقم زده اند؛ و علوم اسلامی دیجیتال نیز مفهومی از یک دانش جدید است.

وی اظهار کرد: اکنون بیش از ۱۰۰۰ هزار جلد در حوزه علوم اسلامی در اختیار محققان علوم اسلامی است؛ ۱ و نیم میلیون مقاله تمام متن در حوزه علوم اسلامی و انسانی از ۱۲۰ سال پیش تاکنون با قابلیت های مختلف ارائه شده است؛ ۱۰۰ نرم افزار با عناوین مختلف و رشته های مختلف در حال عرضه است و بیش از ۴۰۰ نرم افزار از آثار شخصیت ها و مراکز عرضه شده است.

حجت الاسلام و المسلمین بهرامی با بیان اینکه، بزودی لغت نامه هوش مند نور تحت پلتفرم ویندوز، اندروید و موبایل رونمایی خواهد شد، خاطرنشان کرد: نورمگز تنها بانک اطلاعات درون کشور است که بجز دانشگاه ها و حوزه های علمیه کشور پیرامون، بیش از ۱۵ دانشگاه معتبر آمریکا شمالی و اروپا مشترک آن هستند تا محققان آنها به این بانک اطلاعات دسترسی داشته باشند.

مهمترین مسئله امروز کشور ما در فضای مجازی، نظام یکپارچه حکمرانی فضای مجازی است

در ادامه نخستین گردهمایی جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزه های علمیه، دکتر رضا تقی پور، نماینده مجلس شورای اسلامی و رئیس فراکسیون هوش مصنوعی و حکمرانی داده مجلس شورای اسلامی، کارکرد اصلی فضای مجازی را بعد قدرت و نقش آن در قدرت ملی عنوان کرد و گفت: قدرت سایبری به عنوان عرصه پنجم قدرت ملی، پس از قدرت های (زمین، دریا، هوا، فضا) ارزیابی می شود.

وی افزود: سال ۱۳۸۸ آقای اوباما می گوید: اگر تکنولوژی تغییر می کند، رهبران، به خصوص ابرقدرت ها، باید جغرافیای سیاسی را مطابق با این پیشرفت ها تغییر دهند؛ و از سال ۱۳۸۸ به بعد در کشورهای مقابل آمریکا، شکل درگیری ها عوض شده است، و از این سال به بعد درگیر مباحث جنگ نرم در فضای کشور هستیم.

دکتر تقی پور با اشاره به تفاوت قدرت های سایبری با قدرت های دیگری، گفت: در ایجاد و تقویت قدرت های نظامی تنها دولت ها سهیم هستند ولی در فضای مجازی سکو ها و افراد دخیل هستند و فراوانی و آسانی ورود به این عرصه موجب توزیع قدرت در این عرصه شده است.

وی حول مبحث تهدیدات نرم در جنگ نرم بیان کرد: امروز فضای سایبر یا فضای مجازی دسترسی به محیط های مستعد برای جنگ نرم را آسان و فراهم کرده است.

نماینده مجلس شورای اسلامی افزود: مبحث دیگر فضای مجازی جنگ رسانه است؛ مقام معظم رهبری که فرمودند امروز نیاز به افسران جنگ نرم داریم این افسران قطعا در پادگان ها تربیت نمی شود و یکی از جایگاه تربیت آنها حوزه است؛ اگر قرار است در جنگ نرم مشابه آنچه در دفاع مقدس اتفاق افتاد پیروز شویم نیاز به این سرتیپ ها و سرلشگر ها و سپهبد ها داریم.

وی با اشاره به اینکه امروز در هر لحظه درگیر جنگ نرم هستیم، اظهار کرد: مهمترین مساله امروز کشور ما در فضای مجازی، نظام یکپارچه حکمرانی فضای مجازی است.

رئیس فراکسیون هوش مصنوعی و حکمرانی داده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ۴ مدل حکمرانی فضای مجازی در دنیا موجود است، بیان کرد: نظام حکمرانی ما باید در سه حوزه ساختار، اصول و حیطه حکمرانی بحث شود.

وی افزود: در حکمرانی فضای مجازی باید ۵ عملکرد اصلی (تحقیق و توسعه مدل حکمرانی فضای مجازی، قانون گذاری، تنظیم گری و رگولاتوری خرد، اجرا، نظارت و ارزیابی، سیاست گذاری) را مورد توجه قرار دهیم.

دکتر تقی پور ضمن درخواست از حوزه های علمیه برای تلاش در زمینه تحقیق و توسعه مدل حکمرانی فضای مجازی و گفت: گفتمان انقلاب اسلامی در فضای مجازی را باید تدوین، ترویج و تبیین کنیم؛ نگاه دنیا به اینترنت و فضای سایبر روشن است ولی ما به عنوان انقلاب اسلامی از فضای مجازی چه می خواهیم.

در ادامه نماینده شتاب دهنده صدران و نماینده مرکز نوآوری اشراق به توضیح نکاتی درباره فعالیت های خود پرداختند.

میانگین سرمایه گذای جهانی در اکو سیستم استارتاپی و زیست بوم فناوری میلیارد ۴.۵ میلیارد دلار است

مهندس هادی نواب، مدیرعامل صدران و مدیر کارخانه نوآوری قم، در ارائه نکاتی درباره وضعیت اکوسیستم استارتاپی و زیست بوم فناوری و نوآوری در قم و حوزه های علمیه، با اشاره به عملکرد دشمن در زیست بوم فناوری گفت: شاخصه اصلی در اکوسیستم ، سرمایه گذاری است؛ میزان سرمایه گذاری و تربیت نیروی انسانی و توجه افکار ما و دشمنان ما حاکی از میزان توجهات به این عرصه ها است.

وی با بیان اینکه رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، در اکوسیستم استارتاپی خود، ۳۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده است که ۶۷ درصد آن در تل آویو سرمایه گذاری شده است و گفت: میانگین جهانی این سرمایه گذاری ۴.۵ میلیارد دلار است و عددی که ما سرمایه گذاری کردیم، حدود ۳۰۰ میلیون دلار است.

مدیرعامل صدران حکومت پلتفرم ها و تاثیر امروز این پلتفرم ها در زندگی انسان ها را مسئله ای مهم برشمرد و گفت: شتابدهنده ها و مراکز رشدی همچون خانه نوآوری اشراق دفتر تبلیغات، پارک علم و فناوری، مجموعه مبتدا، شتابدهنده صدران و برخی مجامع دیگر فعالیت های زیرساختی دارند و حدود ۳۵ استارتاپ طلبگی داریم که محصولات دینی دارند و فعالین این عرصه کمتر از ۵۰۰ نفر هستند.

مرکز نوآوری اشراق، سعی بر اقامه دین در جامعه با روش فناورانه و نوآورانه دارد / هوش مصنوعی حکمرانی ۳۶۰ درجه مطلق بر کل دنیا بدون مرز است

سپس حجت الاسلام والمسلمین قطبی، نماینده مرکز نو آوری اشراق، با بیان اینکه برای تحقق دین در جامعه ابتدا بایستی احکام استنباط شده و سپس با مناهج و روش ها، دستورات در جامعه اقامه شوند، گفت: در مرکز نوآوری اشراق، سعی بر اقامه دین در جامعه با یک روش فناورانه داشته ایم؛ یک روش تبلیغ شفاهی بر شناخت، آگاهی و انگیزه بخشی است، روش فضای مجازی و هنری براساس کنشگری است و روش دیگر ما خدمت و محصول نو آورانه است.

وی با بیان اینکه ایده های منجر به محصول و خدمت نوآورانه را پذیرش می کنیم و آموزش، مشاوره، راهبری و خدمات و مکان استقرار را در اختیار صاحبان ایده بصورت رایگان قرار می دهیم، گفت: تا کنون ۱۰۰ ایده را پذیرش کرده ایم و بیش از ۲۰ ایده، قامت شرکت خدمات نوآور دارند که دو نمونه آن شرکت ماهک و واژگان است؛ و بقیه ایده ها در حال رشد هستند.

حجت الاسلام والمسلمین قطبی کار در حوزه هوش مصنوعی را کار پیچیده ای دانست و با استناد به بیان مقام معظم رهبری که باید جزو ده کشور برتر در حوزه هوش مصنوعی باشیم، گفت: هوش مصنوعی حکمرانی ۳۶۰ درجه مطلق بر کل دنیا بدون مرز است و هرکس بتواند زودتر الگوریتم ها و زیرساخت های هوش مصنوعی را به دست بیگرد، حاکم است و تردیدی در این نیست.

پیام آیت الله العظمی نوری همدانی به نخستین گردهمایی جهادگران عرصه فناوری اطلاعات حوزه های علمیه

در ادامه رئیس اندیشکده مطالعات بنیادین هوش مصنوعی به قرائت پیام مرجع عالیقدر، آیت الله العظمی نوری همدانی پرداخت که متن آن به شرح ذیل است:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَالصَّلَاهُ وَالسَّلَامُ عَلَی سَیِّدِنَا وَ نَبِیِّنَا أَبِی الْقَاسِمِ المصطفی مُحَمَّد وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ سَیِّمَا بَقیَّه اللَّهِ فِی الأَرْضِینَ.

با سلام و تحیت؛

یکی از مسائل مهم و نیاز امروز دانش پژوهان محترم آشنایی با فناوری اطلاعات و ارتباطات است که موجب شکوفایی در عرصه های مختلف آموزشی، اقتصادی و فرهنگی است.

موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات امروز به سرعت در حال پیشرفت است و در زندگی انسان، نقش مهمی دارد؛ خصوصاً در عرصه آموزش یک نیاز اساسی محسوب می شود؛ بر این اساس آشنانی با آن یک ضرورت است و یکی از ویژگیهای مهم فناوری اطلاعات سرعت توسعه آن است.

باید توجه داشت که زمانی فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب رادیو و تلویزیون و بعدها کامپیوتر و نرم افزار و سخت افزار و شبکه های ماهواره ای و امروز نیز فناوری روز جدید، بُروز و ظهور کرده است و در این میان حضور طلاب محترم با حفظ هویت و شأن طلبگی و با توجه به نیاز جامعه و رسالت حوزه های علمیه در ابعاد مختلف بسیار مناسب است؛ به این موضوع توجه کنند و تقویت نمایند.

إن شاء الله با توجه به فرصتها و تهدیداتی که در دنیای امروز مشاهده می شود بتوان از جانب حوزه های علمیه به بهترین وجه بهره برداری نمود.

در پایان توفیق همگان از از خداوند متعال خواستارم.

حسین نوری همدانی – ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲

عقب افتادگی در حوزه هوش مصنوعی آسیب های جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت

پس از آن دکتر سید محمد امین آقامیری، دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی یکی از محورهای کلیدی چندساله آینده است و مطالعات در حال انجام نشان دهنده اتفاقات شگرفی است که در این حوزه در حال رخ دادن است، گفت: هوش مصنوعی اهمیت کلیدی داشته و عقب افتادگی در این حوزه آسیب های جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت.

دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به موضوعاتی که در فضای موجود بوده و در فضای حقیقی نیست، گفت: در فضای حقیقی داده های دیجیتال را نداریم، رمز ارزها، زمین های مجازی، مالکیت مجازی، انسان رسانه ها، اینها موضوعاتی اند که در دنیای حقیقی نداشتیم و در دنیای مجازی پدیده های جدیدی برای ما شکل گرفته است.

وی با اشاره به اینکه موضوعاتی که در فضای مجازی پدید آمده اند که در فضای حقیقی موجود نیستند و جایگاه آنها در زندگی انسان ها در حال رشد است گفت: فضای مجازی امروز در حال تبدیل شدن به محل زندگی مردم شده و بخشی از زندگی مردم است؛ و فرهنگ و آداب و رسوم زندگی در فضای مجازی باید در میان مردم جا افتد.

آقا میری ضمن بیان اینکه امروز علاوه بر اینکه فضای مجازی در دسترس انسان ها قرار دارد، ما نیز در دسترس فضای مجازی هستیم، گفت: دستیارهای هوشمند یکی از حوزه هایی است که ابزار های هوش مصنوعی ایجاد کرده اند؛ دستیار هوشمند همیشه همراه شما است، اطلاعات شما را می شناسد و می تواند به شما کمک کرده و پیشنهاداتی به شما بدهد و این محصول بشدت مورد استقبال جامعه خواهد بود، و در فرهنگ، سبک زندگی و تعاملات تأثیر گذار خواهد بود.

وی با اشاره به دانش و مهارت فناوری هوش مصنوعی گفت: در فضای مجازی فرم بر روی محتوا موثر است؛ سکو، محتوایی که بر روی آن قرار می گیرد موثر است، زیرا هر سکو مناسب کارهای مخصوصی است، سکویی مختص کارهای رسانه ای است، سکویی برای کارهای تصویری و دیده شدن است، سکویی برای پیام های کوتاه جامعه پذیر است و فرم کاملا بر روی محتوا تأثیر است و صرفا نمی توان با کارهای محتوایی بر کارهای فرمی غلبه پیدا کرد؛ در جلسه تیک تاک بخشی از سوالات بر روی الگوریتم ها و فرم متوجه بود.

دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی افزود: ما بایستی صاحب فناوری باشیم، باید صاحب فرمی بر اساس ارزش های خودمان از قبیل اخلاق، خانواده و ایثار باشیم و فرم باید بتواند مقوم این ارزش ها باشد.

وی با بیان اینکه در فضای مرسوم کشورهای متعددی حضور دارند، اما در فضای مجازی چندکشور معدود حضور دارند، گفت: کشور در فضای مجازی کسی است که دارایی، حرف نو، مخاطب و کاربر داشته باشد و اگر اینها را نداشته باشد دیده نمی شود تا کشور نامگذاری شود، و امروز فرصت بزرگی برای ما است که اگر دارایی، محتوا و مخاطب فراگیری داشته باشیم، بیان حرف هایی که قبلا بیان آنها سخت بود، به سادگی قابل بیان است.

امروزه انقلاب پلتفرم ها است/حوزه علمیه نیازمند آن است که مدل و الگوی حکمرانی هوش مصنوعی خودش را مشخص کند

سپس حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه فناوری یا تکنولوژی یکی از سه قسم فلسفه در یونان و رم بوده است، گفت: فلسفه را به علوم نظری، عملی، تولیدی تقسیم می کرده اند و مصداق بارز علوم تولیدی در آن زمان شعر بوده است.

وی افزود: این تقسیم ثلاثی پس از ورود به تفکر و فلسفه اسلامی، به تقسیم ثنائی، یعنی فلسفه نظری و فلسفه عملی تبدیل شد؛ در فلسفه نظری که الهیات و ریاضیات و طبیعیات بود در ادامه طبیعیات به تکنولوژی پرداختند و حکیمان آن زمان متوجه این نکته بودند که باید علوم توحیدی و فناورانه در ادامه علوم طبیعی قرار گیرند و این الگو را در علوم طبیعی مدرن نیز پذیرفته اند، لذا علوم مهندسی زاییده علوم طبیعی و علوم پایه است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه هر بحث فناورانه پیوندی با علوم طبیعی و علوم انسانی دارد، خاطرنشان کردند: هنگام ورود به فناوری های اطلاعات یا فناوری هوش مصنوعی باید به دو بال علوم طبیعی و علوم انسانی توجه شود و علوم فناوری با استفاده از شناخت اشیا طبیعی و شناخت انسان می خواهد به خلق اشیا مصنوعی بپردازد و شناخت چگونگی خلق اشیا مصنوعی مبتنی بر این دو دانش طبیعی و انسانی است.

وی با بیان اینکه در آغاز انقلاب صنعتی پنجم هستیم، عنوان کردند: اگر بخواهیم در حوزه های علمیه به عرصه فناوری هوشمند ورود کنیم، باید بدانیم در آغاز انقلاب صنعتی پنجم هستیم؛ در انقلاب صنعتی اول که از ۱۸۴۰ تا ۱۸۶۰ میلادی بود، دگرگونی در صنعت و کشاورزی و تولید و ترابری رخ داد و صنعتی شدن یعنی استفاده از نیروی ماشین بجای استفاده از نیروی حیوان.

حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه افزود: در انقلاب صنعتی دوم که از ۱۸۶۰ تا ۱۹۱۴ اتفاق افتاد، تولید خط آهن، مواد اولیه برای پیشرفت صنعت شکل گرفت؛ سومین انقلاب صنعتی که انقلاب دیجیتال نام دارد، پس از پایان جنگ جهانی دوم شروع شد و تولید اولین رایانه Z۱ شکل گرفت و چهارمین انقلاب صنعتی با تغییرات سریع فناوری، صنایع و الگوهای اجتماعی و امنیتی در قرن ۲۱ به منظور افزایش اتصال های متقابل و اتوماسیون های هوشمند و فراگیر که از آن به هوش مصنوعی می توان یاد کرد، شکل گرفت و ویرایش ژن، رباتیک پیشرفته، رایانش ابری از جمله اتفاقات این دوره بوده است.

وی با اشاره به اینکه انقلاب صنعتی پنجم بازگشتی به محوریت انسان است، اظهار کرد: انقلاب صنعتی اول تا چهارم به دنبال جانشینی ابزار به جای انسان است؛ در انقلاب صنعتی پنجم که در آغاز آن هستیم و هنوز شکل نگرفته است، شاهد فناوری های نرم اجتماعی مبتنی بر علوم انسانی از قبیل انسان شناسی، روان شناسی، جامعه شناسی و مردم شناسی هستیم؛ و فناوری های آموزشی، فناوری حکمرانی، فناوری گردشگری و... از فناوری های نرم اجتماعی هستند.

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه فناوری اطلاعات ترکیبی از فناوری نرم و سخت صنعتی و فناوری نرم اجتماعی است، بیان کرد: حوزه های علمیه اگر می خواهد ورود به فناوری های هوشمند کند صرفا یک فناوری نرم و سخت مهندسی نیست که یکسری ابزار و امکاناتی را به کار بگیریم و در اهداف حوزوی استفاده کنیم و قطعا نیاز به فناوری های نرم اجتماعی است؛ و همه فناوری های نرم اجتماعی که در دنیا شکل گرفته اند، اومانیسیتی سوبژکتیویستی و سکولاریستی هستند.

وی افزود: اگر بخواهیم ورود حکیمانه در عرصه فضای مجازی داشته باشیم باید علاوه بر فناوری نرم و سخت مهندسی به فناوری نرم اجتماعی توجه کنیم و این فناوری نرم اجتماعی به ما جهت می دهد که چگونه ورود کنیم و دچار آسیب نشویم.

حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه ادامه داد: در فناوری گردشگری در تفکر انقلاب اسلامی ایران، فناوری نور و راهیان پیشرفت شکل گرفت، راهیان نور، فناوری اجتماعی نوینی است؛ مردم سالاری دینی نیز فناوری نرم اجتماعی است؛ فناوری آموزشی مبتنی بر تربیت عقلانی نیز فناوری نرم اجتماعی است؛ در گذشته هم این فناوری بوده است، استعمار گری فرعون نسبت به بنی اسرائیل بواسطه همین فناوری اجتماعی بوده است لکن دیسیپلین وجود نداشت ولی اصلش بوده است، فناوری تحقیر، فناوری تحریم، و مقابلش فناوری مقاومت است؛ شهدا از فناوری نرم اجتماعی مقاومت استفاده کردند و توانستند بر دنیای استکبار غلبه پیدا کنند.

وی با اشاره به اینکه امروزه انقلاب پلتفرم ها است، گفت: اینکه گمان کنیم با مدل حکمرانی هرمی که مجمعی از بالا دستور دهد و اتفاقاتی رخ دهد، باور ندارم که این مدل در مدیریت و حکمرانی فضای مجازی و هوش مصنوعی بتواند موفق باشد بلکه باید به فکر معماری حکمرانی نوین باشیم، و تعبیر کردم به حکمرانی هوش حکمی.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: حوزه علمیه بیش از آنکه نیاز داشته باشد به هوش مصنوعی در راستای اهدافش بپردازد، نیازمند آن است که مدل و الگوی حکمرانی هوش مصنوعی خودش را مشخص کند.

وی با بیان اینکه علت نام گذاری هوش مصنوعی آن است که در تفکر فلسفه غرب زادگرایی مطرح نیست و حتی در اشیاء حقیقی هم به زادگرایی قائل نیستند، گفت: وقتی غرب، زادگرایی را قبول نداشته باشد، می گوید هوش مصنوعی ومی گوید هوش مصنوعی صنعت است نه خلقت؛ ولی ما معتقد به هوش حِکَمی هستیم که محتاج به حکمرانی است که بهترین مدل آن حکمرانی حکمی ولایی است.

پیشگامی درست حوزه، جلوی بسیاری از خطاها و آسیب ها را می گیرد / حوزه عصر انقلاب مطالبه گر و پاسخگو است

در پایان آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه با بیان اینکه حوزه بیدار و پیشرو، حوزه ای است که بر اصالت خود تکیه کرده و بر مقومات حوزوی بودن خود اصرار می ورزد و به هیچ نحو در کش و قوص درگیری با مسائل نو وجدید، مقومات و اصالت ها را از دست نمی دهد، گفت: البته حوزه پیشرو و در تراز انقلاب و تمدن اسلامی حوزه ای است که بی باکانه و هوشمندانه وارد قلمروهای نو و جدید می شود تا مبادا منفعلانه با امواج مواجه گردد.

وی افزود: حوزه ای که ما باید سربازان آن باشیم و میراث گذشته را صیانت کنیم و به عرصه های جدید ببریم و پاسخگوی دنیای جدید قرار دهیم، حوزه ای است که در کتاب و سنت و تراث عظیم تاریخی ریشه دارد و حوزه ای است که چشمی به آفاق جدید دارد و آفاق نو را می بیند و این دو را در کنار هم قرار می دهد و اصالت را در آفاق نو منعکس می کند و پاسخگویی او پاسخگویی ریشه دار و عمیق است.

مدیر حوزه های علمیه بیان کرد: حوزه در تراز تمدن اسلامی و حوزه در تراز انقلاب در مقام تصویر نظری را آسان می شود طرح کرد اما وقتی بخواهیم این ایده و مولفه ها را اجرا کنیم باید هوشمند بود.

وی با اشاره به اینکه پرهیز از ورود برخی در عرصه هوش مصنوعی از سر احتیاط و حساسیت و ورود بی دقت برخی، کار ناصحیحی است، گفت: حوزه عصر انقلاب نباید حوزه پرهیز و ترس از ورود به قلمرو های نو باشد، اما در عین ورود، باید حوزه ای دقیق و هوشمند و بسیار بیدار باشد و از این جهت باید به مسائل گوناگونی که در قلمروهای گوناگون حوزه ورود می کنند، اولا ورود و ثانیا ورودی هوشمندانه داشت؛ بدانیم که پیش گامی درست حوزه، جلوی بسیاری از خطا ها و آسیب ها را می گیرد.

عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به اینکه حوزه علاوه بر مطالبه گری باید پاسخگو هم باشد، خاطرنشان کرد: حوزه در مقابل مردم خادمی است که باید پاسخگو باشد و مطالبه حوزه، مطالبه آن چیزی است که خدا می گوید و اگر روحانی شانیتی برای خود منهای آنچه خدا می گوید قائل باشد روحانی نیست.

وی با بیان اینکه در حوزه علمیه قم پس از یکصد سال از بازسازی و بازتاسیس، به ویژه چند دهه بعد از انقلاب، ضمن افتخارات بزرگ حوزه، در ۲۰ محور شاهد تحولات بزرگی هستیم که به دست حوزه رقم خورده است، گفت: در عین تحولات و پیشرفت ها، نباید کاستی ها را مغفول قرار دهیم؛ حوزه می تواند با سرمایه های بزرگ خود و علی رغم همه سختی ها و چالش هایی که با آنها مواجهه است، ظهور و بروز برای تولید و پاسخگویی داشته باشد و این امکان در حوزه است؛ از توان های موجود در بدنه حوزه تا بخش های نهادی می توانند زنجیره ای شوند و هوشمندانه تر در ترمیم ضعف ها و کاستی ها گام بردارند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به سند آمایشی حوزه و ده ها طرح بزرگ تحولی طراحی شده که به تصویب شورای عالی حوزه رسیده اند و برخی با هماهنگی نهاده ها در شورای هماهنگی شکل گرفته اند، گفت: حوزه دستی نسبتا پر دارد و در حد توان هم در خدمت جامعه و مردم است و هم می تواند به دستگاه های مسئول خدمتی ارائه دهد؛ و منظومه فکری حوزه تصویر شده و گام های نخستین بر اساس طرح های تعاملی حوزه برداشته شده است؛ ستادهای راهبری حرکتی درون زا، خودجوش و درون حوزوی است که شکل گرفته است.

وی با بیان اینکه در ارتباط با همه فناوری هایی که در دنیای جدید مطرح می شود، باید یک داد و ستد هوشمندانه و حکیمانه برقرار شود، گفت: یک بخش مهم سایه راهبری فکری و معنوی الهی است که از طریق اندیشه فلسفی و کلامی یک، اندیشه های فقهی و حقوقی دو و اندیشه های اخلاقی و ارزشی سه، بایستی بر این جریان های جدید افکنده شود؛ و این سه زاویه پرتو بیافکند بر فناوری های جدید تا نظام ساز شوند و این جریان ها جهت دهی شده و جلوی آسیب های آن ها گرفته شود و خود او تولید کننده محتواهای نو شود و از چند زاویه باید راهبری انجام گیرد.

آیت الله اعرافی در پایان افزود: از طرف مقابل، علوم اسلامی، معارف اسلامی، مدیریت و حکمرانی اسلامی زوایای دیگری است که باید از فناوری ها بهره گیرند؛ تنظیم داد و ستدهای متقابل میان تحولات جدید با اندیشه متعالی دینی اسلامی انقلابی، کار بزرگی است که حوزه باید به آن توجه کند.

در بخش پایانی گردهمایی، از آقای دکتر بهروز مینایی بیدگلی و حجت الاسلام والمسلمین سیدحسن شبیری زنجانی تجلیل شد.

پایان این گردهمایی با تأسیس انجمن دانش آموختگان فناوری اطلاعات حوزه های علمیه همراه بود.

گفتنی است: رونمایی از سامانه جامع ایده ها و نیازهای حوزه های علمیه در عرصه فناوری، و نمایشگاه دستاورد ها و توانمندی ها از دیگر برنامه های این گردهمایی بود.