به گزارش خبرگزاری حوزه، چهارمین روز هفته بزرگداشت مقام معلم از سوی اداره کل امور اساتید جامعةالزهرا سلام‌الله‌علیها به نام «استاد و پیشرفت علمی پژوهشی» نامگذاری شده است.

حجت‌الاسلام‌ حسن صادقی عضو گروه علمی تفسیر و علوم قرآن و استاد جامعةالزهرا سلام‌الله‌علیها در یادداشتی به مواردی که استاد می‌تواند در پیشرفت علمی پژوهشی دانش‌پژوهان مؤثر باشد، اشاره می‌کند که در ادامه می‌خوانید:

با تبریک روز معلم و ارج‌ نهادن به مقام شامخ معلم و استاد، به ویژه استاد شهید آیت الله مطهری(ره) سخنم را با این حدیث شریف از امیرمؤمنان علیه‌السلام آغاز می‌کنم که فرمودند: «لا یَنْفَعُ اجْتِهَادٌ بِغَیْرِ تَحْقِیقٍ؛ هیچ کوششی جز بر اساس تحقیق سود نمی‌بخشد». (غرر الحکم ص۷۷۸).

رهبر معظم انقلاب نیز در این باره فرمودند: «اگر ژرف‌یابی و پژوهش نباشد، نتیجه‌اش یکجا ایستادن، درجا زدن و با دنیای پیرامون خود به تدریج بیگانه‌تر شدن است».

ضمن قدردانی از همه اساتید گرامی که بحمدالله غالبا پژوهشگر هستند، به صورت مختصر به برخی از مواردی که استاد می‌تواند در پیشرفت پژوهشی دانش‌پژوه تأثیرگذار باشد، اشاره می‌کنم:

۱. طرح موضوعات گوناگون مرتبط، به ویژه موضوعات مورد نیاز.

۲. معرفی منابع مرتبط به ویژه منابع جدید که پیشینه موضوع را نشان می‌دهد.

۳. بیان مطالب و معارف مرتبط و فراتر از کتاب درسی یا موضوع پژوهشی به ویژه در موارد مهم و بزنگاه‌ها و در پاسخ به شبهات گوناگون بسیار مفید و ضروری است. روشن است که این مورد همانند موارد دیگر، نباید از حاشیه تبدیل به متن شود.

۴. اشاره به روش‌های متناسب با موضوع نیازمند پژوهش.

۵. بیان دیدگاه‌های گوناگون و همچنین بسنده نکردن به یک دلیل و... .

۶. زمینه‌سازی برای نگاه نظام‌مند و ساختارگرا در مسائل؛ یعنی بتوان در مسائل گوناگون از جهت موضوع، مبنا، منبع، دلیل، روش و اثر به مساله نگاه کرد. به بیان دیگر، ابعاد مساله را به صورت منطقی بهم پیوند داد و از نگاه تشتت‌آمیز به مسئله دوری جست.

۷. اهتمام به نگاه مسأله‌محور و موضوع نگر؛ یعنی باید در برخی از موارد، مسئله‌محور نگاه کرد و گاهی باید کلی‌نگری داشت. رویکرد پژوهشی استاد در این موضوع بسیار راهگشاست.

۸. زمینه‌سازی بیشتر برای نگاه عمیق، دقیق و نقادانه به مسائل.

۹. دقت بیشتر در بیان مستند اقوال و دیدگاه‌ها.

۱۰. توجه به رویکرد ساختاری و چینش منطقی مباحث.

۱۱. انگیزه‌سازی برای پژوهش و تقویت روحیه پژوهشی شاگردان به صورت‌های گوناگون.

۱۲. با توجه به اینکه چگونگی پژوهش و امور مرتبط با آن همانند نویسندگی، خود، مهارت است، استاد پژوهشگر نه تنها خود به آنها توجه دارد؛ بلکه اهتمام و تلاش برای مهارت‌افزایی شاگردان در بخش پژوهش دارد. از این رو، ضمن آنکه خود، نقاط ضعف و موارد کاستی و نقصان در پژوهش را می‌داند و در پژوهش‌های خود یا دیگران (اعم از کتاب، مقاله، پایان نامه و...) دیده است، تلاش دارد شاگردان را بدان توجه دهد و زمینه را برای تربیت پژوهشگر موفق فراهم سازد.

شاید و قطعا می‌توان به موارد یاد شده، مواردی را اضافه کرد یا برخی را در همدیگر ادغام کرد. آنچه مهم است، توجه استاد به پیشرفت پژوهشی شاگرد است. همچنین نمی‌توان ادعا کرد که هر استاد پژوهشگری بتواند همواره به تک تک این موارد عمل کند و ذکر آن به صورت کلی و برای یادآوری نقش استاد در پیشرفت پژوهشی دانش‌پژوهان است.

البته موارد مطرح شده در پیشرفت‌های پژوهشی محدود نمی‌شود و در سایر عرصه‌ها مانند عرصه تبلیغ؛ آموزش و ... نیز مفید است.

در پایان باید اذعان داشت که وجود پژوهشگران کنونی در سطوح گوناگون، نتیجه زحمات اساتید پژوهشگر و تلاش، پشتکار و ابتکار خودش پژوهشگران است. از این‌رو شایسته است اساتید گرامی به جنبه‌های پژوهشی و پیشرفت‌های علمی دانش پژوهان توجه داشته باشند و بکوشند با تربیت پژوهشگران توانمند، صدقه جاریه ای برای خود مهیا کنند که «و الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا» (کهف:۴۶) ان شاءالله تعالی.