به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام و المسلمین حجت الاسلام و المسلمین سید حمید جزایری در نشست «دانش ادبیات عربی و ترجمه در یکصد سال اخیر حوزه علمیه قم» از سلسله نشست‌های یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم که به همت دبیرخانه یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم و با همکاری معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه برگزار شد، عنوان کرد: زبان قرآن و روایات عربی است همچنین مهم ترین منابع تفسیری، فقهی، کلامی، فلسفی و تاریخی و بیشتر منابع اصیل ما که توسط اندیشمندان در طول سده های مختلف تدوین شده نیز به زبان عربی است.
وی بیان کرد: افرادی که می‌خواهند در هر کدام از این رشته گرایش ها تحصیل کنند نه‌تنها باید با زبان عربی و زبان قرآن آشنا باشند بلکه باید دقایق ادبی موجود در آیات و روایات را بدانند؛ زیرا گاهی یک مسئله فقهی یا یک مسئله مهم اصولی مبتنی بر یک بحث ادبی است که چگونه جمله را بخوانیم چون بر تحلیل و استنتاج علمی موثر است.
حجت‌الاسلام والمسلمین جزایری ادامه داد: این ویژگی ها سبب شده است حوزه های علمیه از قدیم به مسئله ادبیات توجه ویژه داشته باشند و یکی از علوم پایه، محوری، غیرقابل اجتناب و عمومی مسئله ادبیات باشد. در اولویت اول صرف، نحو، بلاغت و لغت و در اولویت دوم بقیه شاخه های علوم ادبی قرار دارد.
شخصیت های تراز
وی اظهار کرد: حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر در قلمرو ادبیات عربی خوش درخشیده است و علاوه بر شخصیت ها و اندیشمندانی که صاحب نظر و صاحب سبک بودند و آرای ادبی را مطرح کردند، مدرسان برجسته‌ای نیز در زبان عربی تربیت کرده است.
متون فاخر
کتب آموزشی
این پژوهشگر با بیان اینکه در در این سده شاهد متون تولیدی اعم از آموزشی، تحقیقی و مقالات علمی در قلمروهای مختلف ادبیات عربی نیز بوده ایم، افزود: متون آموزشی تولید شده آموزش زبان عربی را هم تسریع بخشیده و هم هوشمندانه هدفمند کرده است. در عین حال که قدما تلاش جدی داشتند و ما بر خرمن خروجی آن‌ها نشسته ایم اما شیوه‌های جدید آموزش و راهکارهای تسهیل گرایانه زیادی در یکصد سال اخیر موزه علمیه قم داشتیم.
وی ادامه داد: امروز در مهم ترین علوم ادبی عربی متونی داریم که تولیدی طلاب و فضلای حوزه علمیه قم است و هم در ایران هم خارج ایران به عنوان یک متن آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بسیاری از این آثار به زبان های مختلف ترجمه شده است. در برخی از این متون شاهد تلفیق صحیح و هوشمندانه قرآن و روایات با مباحث عربی هستیم.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: ادبیات عرب را برای آشنایی با زبان قرآن و روایات فرا می‌گیریم به همین خاطر لازم است که در متون آموزشی مثال تطبیقات از آیات و روایات بیشتر باشد و این کاری است که سابقه چندانی ندارد در این دهه های اخیر و به برکت انقلاب اسلامی و حوزه علمیه قم شکل گرفته است و ما امروز با یک منابعی مواجهیم که برخی از آن صدها آیه و روایت را در خود جا داده است.
مقالات
وی ادامه داد: برخی از مباحث علمی را میتوان در قالب کتاب عرضه کرد، اما مقالات علمی نیز یکی از ابزار انتقال نوآوری های علمی هستند که امروزه به برکت انقلاب اسلامی و حوزه علمیه قم شاهد ده ها مقاله علمی فاخر در مباحث ادبی هستیم که اتفاق برای علاقه مندان به این مباحث بسیار راه گشا است.
احیای نقش ادبیات عربی در آثار غیر ادبیات عرب
حجت‌الاسلام والمسلمین جزایری اضافه کرد: قلمرو دیگر احیای نقش ادبیات عربی در منابع تولیدی حوزه علمیه قم در غیر موضوع ادبیات عرب است، برای مثال تفسیر المیزان تالیف مرحوم علامه طباطبایی رحمه الله علیه به عنوان یک تفسیر ادبی شناخته نمی شود ولی اگر به صورت دقیق بررسی کنیم می‌بینیم به خوبی از مباحث ادبی استفاده شده است و در بسیاری مواقع نوآوری های ادبی دارد و نظریه های بدیع ادبی را طرح می کند که میتوان رساله های متعدد علمی در این زمینه نگاشته بشود.
وی یادآور شد: این از برکات حوزه علمیه قم است که یک فیلسوف مفسر توانمند می‌تواند به درستی بین مباحث ادبی و مباحث قرآنی گره بزند.
نظریه پردازی جدید ادبی
وی با اشاره به نظریه پردازی های جدید ادبی و نوآوری های تاثیرگذار ادبی در زمینه صرف، نحو و بلاغ در حوزه علمیه قم گفت: در گذشته طلاب گاهی باید صدها ساعت زمان برای یادگیری قواعدی که کتب آموزش می دادند می‌گذاشتند اما امروزه در حوزه علمیه قم کتب وزینی وجود دارد که همه آن مباحث را در قالب چند قاعده آموزش می‌دهد و طلاب به جای اینکه ۳۰۰ ساعت زمان بگذارند در ۵۰ ساعت همان مباحث را فرا می‌گیرند.
این پژوهشگر اضافه کرد: نحو مفهومی ابتکاری است که یک تحول در نظام ادبیاتی ایجاد خواهد کرد ما به جای اینکه مانند پیشینه هزار ساله ادبیات عربی در مباحث نحوی روی شاخص های شکلی و اعرابی با استثناهای متعدد تکیه کنیم به برکت حوزه علمیه قم طرح و ایده نحو مفهومی مطرح شد که اگر به نحو کامل و مدون ارائه شود یک انقلاب در نحو تلقی خواهد شد.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: بسیاری از منابع بلاغ حوزه های علمیه شیعه توسط سایر مکاتب نوشته شده بود، اما امروزه متون آموزشی حوزه علمیه شیعه توسط محبین اهل بیت علیهم السلام و با بهره گیری از کتبی مثل از نهج البلاغه به رشته تحریر درآمده است.
وی تربیت نسل جوان علاقمند و دغدغه مند با روحیه نوآوری و تحول در قلمرو ادبیات را از دیگر اقدامات حوزه علمیه قم برشمرد و گفت: امروزه شاهد اساتید جوان با فکر جدید و تحولی هستیم. ما هیچ گاه به دنبال حذف تراث نبوده و نباید باشیم؛ اما در عین توجه به تراث ارزشمند باید با نوآوری و تحول به سمت طرح ایده های جدید و صحیح تر چه به لحاظ محتوای علمی و چه به لحاظ ظرفیت های تعلیمی و آموزشی باشیم. امروز در حوزه های علمیه به ویژه در حوزه علمیه قم با ده ها فاضل توانمند در این زمینه مواجه هستیم که این سرمایه انسانی با هیچ معیار مادی قابل مقایسه نیست.
حجت‌الاسلام والمسلمین جزایری تاکید کرد: توفیقات حوزه علمیه قم مرهون مجاهدت و خلوص بنیانگذار این حوزه یعنی مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری(ره) و مرهون اخلاص شخصیت هایی مانند امام خمینی (ره) و اساتید دیگر بوده است. امیدواریم که این مسیر متوقف نشود. البته علی رغم تمام این پیشرفت ها، نوآوری ها و ابتکاراتی که وجود دارد هنوز در آغاز راه هستیم و حوزه علمیه قم در رشته ادبیات عربی این ظرفیت را دارد که با جهش های بیشتری مواجه شود.
انتهای پیام
