به گزارش خبرگزاری «حوزه»، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های مست‌کننده دارای احکامی است که در این خصوص توجه به چند امر لازم می‌باشد.
* امور لازم در خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های مست‌کننده
* فقها فرموده‌اند: «کل مسکر حرام؛ (این عین تعبیر روایت است «کافی/6/407») یعنی هرچیز مست‌کننده حرام است». بر این اساس، خرید و فروش خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های مست‌کننده حرام و معامله آن‌ها باطل می‌باشد.
* اگر چیز مست‌کننده، در اصل خود مایع هم باشد(نه این‌که در ابتدا جامد یا پودر بوده و بعداً آن‌را به‌صورت مایع در آورده باشند)، علاوه بر حرمت، نجس هم خواهد بود. بنابراین، شراب و هر چیزی مانند آن‌که از اول مایع بوده، حرام و نجس است؛ بدین صورت که اگر به فرش، لباس و... برسد، آن‌ها را متنجس می‌کند.
* در حرمت استفاده از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های مست‌کننده تفاوتی نیست بین این‌که:
الف) کم باشد یا زیاد؛ مثلاً فقها می‌فرمایند: اگر یک قطره شراب در یک پارچ آب بیفتد، نوشیدن آن آب جایز نیست؛
ب) پودر باشد یا جامد یا مایع یا گاز؛
ج) طبیعی باشد یا شیمیایی و مصنوعی؛
د) از انگور باشد یا خرما یا عسل یا غیر این‌ها؛
ه) شب عروسی باشد یا در شب‌نشینی‌ها یا محافل دیگر؛
و) به‌طور خصوصی مصرف شود یا در ملأ عام.
* آبجو
آبجو، نجس و نوشیدن آن حرام است و در حکم مزبور تفاوتی نیست بین این‌که در بازار مسلمان‌ها یافت شود یا در بازار کفار. همچنین تفاوتی نیست بین این‌که تولید داخل کشور اسلامی باشد یا تولید خارج.
البته فقها فرموده‌اند «ماء‌الشعیر» که در بازار مسلمان‌ها یافت می‌شود، پاک است و نوشیدن آن اشکال ندارد، مگر آن‌که یقین حاصل شود «آبجو» است.
* آب‌میوه
«آب‌میوه» دارای احکامی است:
* همه آب‌میوه‌ها پاک و خوردن آن‌ها حلال است؛ اعم از این‌که تولید داخل کشور باشند یا خارج از کشور؛
* آب‌میوه، پاک‌کننده اشیای نجس نیست و نیز نمی‌توان با آن وضو گرفت یا غسل کرد؛
* اگر آب میوه متنجس شود، قابل تطهیر نیست؛
*چنان‌چه انگور یا آب آن، به جوش آید، حرام می‌شود؛ مگر این‌که دو ثلث آب آن تبخیر گردد. از این‌رو، آشپز‌های محترم نباید داخل غذای در حال جوشیدن، انگور یا آب انگور بریزند.
توضیح مطلب، آن‌که مراجع تقلید فرموده‌اند: اگر انگور یا آب‌انگور جوش آید، چنین غذایی متنجس و مست‌کننده نیست؛ (تنها یک نفر از فقها در زمان ما بنابر احتیاط واجب به نجس شدن قائل می‌باشند که در این زمینه می‌توان از فقهایی که به طهارت قائل هستند، تقلید کرد) ولی حرام می‌شود. حرمت این غذا تا وقتی باقی است که دو سوم آب آن تبخیر نشده باشد؛ ولی پس از این‌که دو سوم آبش تبخیر شد، پاک و حلال می‌گردد.
این مطلب مختص انگور و آب‌انگوری است که جوش آمدن آن معلوم باشد؛ و لذا موارد ذیل حلال است:
الف) غوره و آبغوره جوش آمده؛
ب) سرکه جوشیده؛
ج) خرما، کشمش و مویزپخته شده؛
د) غذایی که از جوش افتاده و سپس داخل آن، انگور یا آب‌انگور ریخته شود؛
ه) لیمو و آب لیموی جوشیده؛
و) انگور و آب‌انگوری که جوشش آن معلوم نباشد.
امام خمینی می‌نویسند: اگر معلوم نشود که آب‌انگور جوش آمده، حرام نیست، پس اگر انگور را در غذایى بریزند و آن غذا جوش بیاید، چون معلوم نیست که آب داخل انگور جوش آمده، حلال است. (نجاةالعباد/340)
سؤال: چنان‌چه فرض کنیم در یک کیسه غوره، چند خوشه انگور وجود داشته باشد، اگر چنین آبغوره‌ای به جوش آید، یا داخل غذای در حال جوش ریخته شود، آیا باز حرام خواهد شد؟
پاسخ: وجود چند دانه یا خوشه انگور، اشکالی ایجاد نمی‌کند تا وقتی که به آن، آبغوره گفته شود و از صدق آبغوره بودن، خارج نگردد.
فقها می‌فرمایند: اگر مثلاً در یک خوشه غوره یک یا دو دانه انگور باشد، چنان‌چه، به آبى که از آن خوشه گرفته مى‌شود، «آبغوره بگویند» و اثرى از شیرینى در آن نباشد و بجوشد، پاک و خوردن آن حلال است. (توضیح‌المسایل محشی/1/123)
* سه نکته
اول: در حکم مزبور (حرام بودن انگور و آب‌انگور به جوش آمده و نیز غذایی که در داخل آن، یکی از این دو ریخته شود) آتش خصوصیت ندارد، بلکه به هر وسیله‌ای که جوشش حاصل شود، همان حکم مترتب می‌گردد؛ حتی اگر فرض کنیم به‌وسیله سرخ کردن انگور، جوشش پدید آید.
دوم: برخی از فقها مانند امام خمینی قدس‌سره تفاوت گذاشته‌اند بین این‌که آب انگور به خودى خود جوش آید که در این صورت (بنا بر احتیاط) باید به سرکه تبدیل گردد تا حلال شود؛ و این‌که با آتش جوش بیاید که در این صورت با تبخیر شدن دو سوم آب آن حلال مى‌شود. (نجاةالعباد/341)
سوم: اگر انگور یا آب انگور، به «شراب» تبدیل شود، حرام و نجس می‌شود؛ اعم از این‌که تبدیل شدن به شراب به‌وسیله آتش صورت گیرد یا خودبه‌خود یا به‌وسیله قرار گرفتن در نور خورشید و ضمناً حرمت و نجاست آن با تبخیر شدن دو سوم آب، از بین نمی‌رود؛ بلکه وقتی حلال و پاک می‌شود که به سرکه تبدیل گردد. در این صورت هم خودش پاک و حلال می‌شود و هم ظرفی که در آن قرار دارد، پاک می‌گردد و به شستن نیازی نیست. (توضیح‌المسایل محشی/1/127)
تهیه و تنظیم: حجةالاسلام والمسلمین سیدجعفر ربانی
