حجت الاسلام و المسلمین عبدالکریم بهجت پور در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، اظهارداشت: خدا را سپاس که همیشه حافظ  و راهنمای حوزه های علمیه است و در همه  حال شرایطی را برای بهتر شدن و از نو اندیشیدن در امور مربوط به حوزه به اهالی این میدان بزرگ مرحمت می فرماید.

معاون اسبق آموزش حوزه های علمیه افزود: اگر امروز بحث از تحول و نوآوری می شود و حوزه جان تازه ای گرفته، نشانگر ظرفیت، قابلیت و امیدهایی است که با حضور آیت الله اعرافی در فضای حوزه ایجاد شده است.

استاد حوزه و دانشگاه از تلاش های آیت الله حسینی بوشهری که 14 سال مسئولیت مستقیم حوزه را داشتند، تقدیر و تشکر کرد و گفت: در دوره خدمت ایشان اقدامات شایسته ای صورت گرفته است که بر هیچ کسی پوشیده نیست.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور با بیان این که حوزه در سه زمینه نیازمند تحول است، ادامه داد: برای فهم ، کمیّت، کیفیّت و مرزهای تحول حوزه باید به اتفاقاتی که پیرامونش می گذرد و انتظاراتی که تحولات پیرامونی ایجاب می کند، توجه داشته باشیم.

نویسنده کتاب « همگام با وحی » افزود: پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی را به طور طبیعی مرهون زحمات و تلاش های متنی و حضور میدانی روحانیت در عرصه مبارزات انقلابی هستیم، اگر آن مبارزات، مجاهدت ها، حضور صادقانه و ایثارگرانه روحانیت نبود، قطعا می توان گفت به رغم وجود سایر مبارزین و مخالفین علیه نظام ستم شاهی، هیچ گاه پیروزی شیرین انقلاب اسلامی را مشاهده نمی کردیم و یا اگر پیروزی حاصل می شد، جهت گیری مناسبی برای مبارزات مردم تا رسیدن به یک حکومت اسلامی بر اساس مکتب اهل بیت(ع) را شاهد نبودیم.

عضو شورای علمای دانشنامه سیره نبوی(ص) بیان داشت: حوزه علمیه در وسط میدان بود که این فضیلت حاصل شد و مردم با اعتمادی که به روحانیت داشتند، این انقلاب را به ثمر رساندند.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور ادامه داد: بعد از انقلاب اسلامی نیز این اتفاق افتاد و شکل گیری نهادهای انقلابی، اصلاح قوانین و راهکارها در عرصه های مختلف، محصول حضور کارشناسانه حوزه در میدان تحولات بود.

وی گفت: به هر میزانی که بعد از این دوره موفق عمل کردیم، توانستیم بر پایه ارزش های اسلامی و رهبری های داهیانه یکی از مجتهدین بزرگ زمان، به عنوان رهبر انقلاب اسلامی ارزش های دینی را تثبیت و زندگی شرافتمندانه ای را در ابعاد مختلف برای مردم ایجاد کنیم و به میزانی هم که روحانیت همراهی نکرد و حضور بایسته را در میدان نداشت، مواجه با هرج و مرج، ضعف و فاصله معنادار بین انتظارات مردم از نظام اسلامی و واقعیت بیرونی و خارجی نظام اسلامی شدیم.

این کارشناس دینی رسانه ملی اظهارداشت: اگر امروز شما در عرصه های داخلی، بحث های اجتماعی، فرهنگی، مسائل مربوط به روابط سیاسی و روابط قدرت و شاکله قدرت در داخل نظام یا روابط منطقه و روابط بین الملل دچار کاستی ها یا مواجه با فاصله با انتظارات هستید، دقیقا آنجا است که نظریه اسلام شفاف، روشن و با روش های موثر و مفید در اختیار مسئولان و مردم قرار نگرفته و اینجا به سلایق و دریافت های شخصی و سلیقه ای و از غیر مکتب اسلامی مربوط می شود.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور ادامه داد: روحانیت باید در وسط میدان انقلاب بماند تا زندگی شرافتمندانه و جایگاه عالی امت اسلامی را آنچنان که باید و با شتاب مناسب تامین کند. علی رغم تلاش هایی که صورت می گیرد و خواستی که رهبران انقلاب از حوزه های علمیه داشتند، احساس می شود گاهی پیام انقلاب و مطالبات جدید به سرعتی که لازم است و باید باشد، نبوده است.

نویسنده کتاب « مأخدشناسی قرآن و فرهنگ زمانه » افزود: اگر این رابطه بین پیشرفت جامعه اسلامی و شکل گیری نظام اسلامی بر اساس آموزه های دینی و حوزه های علمیه تحلیل درستی باشد که درست است، به طور طبیعی اگر از تحول در حوزه های علمیه سخن می گوئیم، باید بین مطالبات ملی، منطقه ای و بین المللی از حکومت اسلامی و جامعه اسلامی رابطه برقرار کنیم.

*برای تحول در حوزه باید انتظارات بیرون را رصد کرد

معاون سابق فرهنگی نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها بیان داشت: برای انجام تحول باید ببینیم در بیرون چه انتظاری است و به تناسب آن این نفس رحمانی حوزه های علمیه چه اقداماتی برای شکوفا سازی و بالندگی و انرژی دهی به این حرکت و جهت دهی به آن انجام دهند.

وی با بیان اینکه متاسفانه در بخش هایی نتوانستیم این رابطه را حفظ کنیم و به همین دلیل دچار پس رفت شده ایم، تصریح کرد: بر این اساس باید در آموزش ها تحول ایجاد کنیم و با استفاده از بهترین متدها و شناخت چالش های موجود، آموزش های مناسب را در اختیار طلاب بگذاریم و آنها را نسبت به شناخت وظیفه و راه حل مسائل مختلف متناسب با مطالبات بیرونی روشن کنیم.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور تاکید کرد: امروز مسائل از پیچدگی خاصی برخوردار شده و ما در جامعه بسیار مُصِر زندگی می کنیم، در فضایی که کاملاً این فضا شرایط چند صدایی را بر کشور و بر جامعه وارد کرده ، زندگی می کنیم و برای فهم وظیفه در این شرایط و گذر دادن مناسب جامعه از چالش ها و رساندن درست ندای اسلام به جامعه، باید پژوهش های نوینی را در عرصه دین پژوهی انجام دهیم.

وی گفت: پژوهش های معطوف به حل مسائل کلان نظام باید شکل گیرد و قاعدتا معاونت پژوهش حوزه به عنوان مدیر پژوهش های دینی وظیفه خود را به نحو شایسته انجام دهد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: امروزه استفاده از خِرد جمعی، ساختارهای چابک و همچنین استفاده از بیشترین عوامل انگیزش بخش بین حوزویان در ساختارهای که ما طراحی می کنیم، تجّلی می کند.

*ساختار موفق باید بیشترین مشارکت را داشته باشد

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور ادامه داد: اگر ساختارهای ما نتواند بیشترین مشارکت را به دنبال داشته و بیشترین انگیزه همگرایی را در جامعه حوزوی همراه خود داشته باشد و در یک توزیع مناسب، فرصت ها را در مدیریت حوزه ها و در حضور انگیزه ها در سطح کشور و منطقه و بین الملل توزیع نکند و بخواهد مثل یک مجموعه بسته و متمرکز غیر قابل اطمینان، در سطح کشور عمل کند، باز قاعدتاَ دچار مشکلات درونی نسبتاَ زیادی خواهیم شد.

وی بیان داشت: سازمان باید ساختاری باشد که در عین حال به همه مطالبات پاسخ دهد، اما خود را مسئول مستقیم اجرای همه مطالبات نبیند.

استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: ساختاری که چابک باشد، می تواند به تناسب، انتظاری که از بزرگان، مدیران حوزه ها و تاثیر گذاران تربیت در سطح کشور دارد اختیارات را توزیع کند و در عین حال مراقب هرج و مرج ها و بی سامانی ها هم باشد.

رئیس موسسه فرهنگی التمهید در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند حوزه از شیوه های سنتی فاصله گرفته، گفت: باید ببینید چرا ساختار و سازمان های آموزشی عوض می شود، قطعاً مطالبات یا ریزیش هایی است که ساختار و شیوه جدید را ایجاد کرده است.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور افزود: مثلاً در کشاورزی روزی ما نهرهایی می کندیم، بدون اینکه سیمانی کنیم، بعد دیدند از آبی که سر مزرعه می برند، بخش زیادی هدر می رود و برای جلوگیری از هدر رفت، شبکه های کشاورزی را به راه انداختند.

وی ادامه داد: وقتی سیستم آبیاری خوب مدیریت شود و دریچه ها به اندازه کافی باز شود تا آب به همه زمین ها برسد، جلوی هدر رفت آب و هزینه های اضافی را می گیرید.

نماینده شورای عالی حوزه های علمیه در شورای عالی آموزش و پرورش بیان داشت: ما در حوزه علمیه نظام سنتی داشتیم و بخش های فاخری داشت، در یک نظام آموزشی که تربیت کننده است و استاد نقش زیادی در شکل گیری شخصیت طلبه دارد، انتقال مفاهیم چهره به چهره و از نزدیک است و بیشترین فراغت برای استفاده از استاد وجود دارد.

وی اظهارداشت: رنگ و بوی تعبد و رنگ و بوی تخلق به اخلاق اسلامی کاملاً نسل به نسل منتقل می شود و فرصت انتقالش وجود دارد و همه به اصطلاح مطالب درستی است که در سنت حوزه رعایت می شد و باید بشود، طلبه ها به فراوانی درس ها را مرور می کردند و داده ها را در قالب مباحثه مشق زندگی می کردند. طلبه ها از تمرکز بیشتری بر عناوین درس ها برخوردار بوده و از تشدد در آموزه ها فاصله داشتند و میزان رشد آنان نیز بستگی به تأیید استاد داشت.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور ادامه داد: این نظام نظامی قطره ای است که دارای خلل و فرجی هم هست. مثلاً در نظام سنتی چه بسیار طلبه هایی که عبا و ردای طلبگی بر تن می کردند، اما فضل ادب و علم طلبگی را در نهایت با خود نداشتند.

*مواظب هدر رفت سرمایه ها باشیم

وی افزود: در این شیوه چون اختیار تام به دست محصلان بود و طلبه در آغاز تحصیل تصمیم می گرفت به حوزه بیابید، بعد از مدتی به دلیل کشش های تبلیغی، نیازهای مادی و امثالهم از فضای درس، بحث و حوزه نظارت استاد فاصله می گرفت و کسی نبود که بعد از آن، کنترلش کند.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور اضافه کرد: وقتی خودم کتاب در دستم است و در فیضیه چهره ای را ببینم که به نظر خوب است، در درسش شرکت می کنم و بعد که خوشم نیاید، در درس دیگری شرکت می کنم و روزی هم که خسته شدم، به تبلیغ می پردازم ، خوب چه مقدار هدر رفت سرمایه اتفاق افتاده است.

قائم مقام سابق نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های آزاد بیان داشت: نظام برای همین شکل گرفت که حداقل بیاید به دو نکته توجه کند، یکی این که بگوید « من نظارتی جامع بر طلبه ها ایجاد کنم، از کجا می آید؟ به چه دلیلی می آید؟ انگیزه اش چیست؟ و در مرحله بعد، استعدادیابی کنم.

*نظارت بر طلبه موجب شکوفایی حوزه می شود

وی افزود: یعنی نباید هر کسی وارد حوزه شود که مثلاً خود را نماینده روحانیت معرفی کرده،  هر کاری خواست انجام دهد و یا یک نفر بی دین چند صباحی درس بخواند و بعد به عنوان نماینده دین معرفی شود، پس وقتی با نظام کنترلی پذیرش می شود و درس خواندنش منضبط باشد و خیالمان راحت باشد که مقاطع را خوب می گذراند، باعث می شود تا حوزه به رشد و شکوفایی برسد.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: بر اساس استعدادیابی ها، فرصت هایی که وجود دارد را  دائما در اختیارش قرار داده و از او همچنین حمایت مالی و جانبی کند تا به دلیل بعصی از نیازها، از حوزه فاصله نگیرد.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور تصریح کرد: نظام سنتی حوزه با تمام ارزش هایی که داشت، دارای نواقصی هم بود و برای رفع آن، ساختار جدیدی شکل گرفت، حالا این ساختار از مدل های مختلف آموزشی در سطح دنیا استفاده کرده، مدل هایی مانند نظارت تحصیلی، نظارت بر اساتید، نظارت بر انتخاب و گزینش؛ در واقع اقدامی معمولی بود که به طور طبیعی صحبت از نظارت، ارزشیابی و گزینش می کنید، به سوی روش های مرسوم می روید ، مشکلی که در این وسط وجود دارد، این که گاهی در این انتقال داشته ها به حوزه، با ضعف مدیریت مواجه می شویم ، یعنی به شکل منفعل برخورد نموده و می­گوییم، چون اینها این گونه عمل می کنند، پس ما برای این که وجاهت داشته باشیم، باید این گونه عمل کنیم، ما خودمان را در قالب هایی گرفتار می کنیم که گاهی چالشی برای ارزش های دیرینه حوزه است، مثلاً مدل کلاس از نظر مدیریت کلاس به گونه ای می شود که سازمان های غیر مستقیم، نقش مستقیم استاد را به چالش می کشند.

*هر نظام جدیدی برای حوزه باید با حفظ سنت ها باشد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: در نظام سنتی، استاد نقش اصلی را ایفا می کرد و بیشترین تاثیر مثبت را نیز او داشت، اما خواستیم مثل مدل های آموزش و پرورش، نقش نظام را قوی تر از استاد کنیم، البته نظام لازم بود اما نه افراط در آن، بنابراین بایستی سنت حوزه حفظ شود.

*نقش اساتید را حذف نکنیم

وی افزود: مثلاً باید بگویم استاد برای این که این نقش را حفظ کرده و نقشی تاثیر گذار داشته باشد، باید یک ساعت تدریس و یک ساعت هم تاثیر جانبی بر شاگرد داشته باشد، فرض کنید من به جای این که به ایشان بگویم روزی 6 ساعت تدریس داشته و سه ساعت هم حضور و مشاوره تحصیلی داشته باشد و نقش تاثیر گذار مشورتی را مستقیما به استاد بدهم، نه اینکه مسئولیت های مسقیم را از دوش استاد برداشته و به مدیریت یا معاونت مدرسه بسپارم.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور ادامه داد: نظام آموزشی باید استاد را در ایفای نقش هایش یاری کند، نه اینکه سهم او را در آموزش تقلیل دهد، این اتفاقی است که امروز شاهد آن هستیم، لذا پس ما مشکلی با پذیرش نظام جدید نداریم، اما نظام های آموزشی دانشگاهی نواقصی دارد و ما باید کمک می کردیم که آنها این نواقص را رفع کنند، با این حال آمدیم آن نظام ها را با ضعفشان وارد حوزه کردیم.

مدیریت سابق مدارس حوزه علمیه قم اظهارداشت: وقتی این کار را انجام دادیم، نگرانی در حوزه ایجاد می شود، پس استاد کجاست، نقش استاد کجا رفت، چرا طلبه ها به طور طبیعی در حوزه می مانند، ولی تعبدشان رنگ بایسته را نمی گیرد؟

*نظام آموزشی نباید رقیب استاد باشد

وی بیان داشت: این که انگیزه های برخی از طلاب متوالی نمی شود، از کجا حاصل شده؟ از اینکه ما نظام را رقیب نقش های استاد کردیم، نه حامی و یاور استاد!

معاون سابق آموزش حوزه های علمیه تاکید کرد: رفع نواقص چالش ما است. با این حال نباید گفت که چون نظام سنتی نیز معایبی دارد، بنابراین ارزش های نظام سنتی با توجه به تجربه های آموزشی، تربیتی و مدیریتی، عجین شود و یک سبک نوی متناسب با حوزه ایجاد گردد.

*نیازمند بازخوانی سنت های حوزه هستیم

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور ادامه داد: بایستی کاملاً در مطالعه ای میدانی و کارشناسی شده بفهمیم سنت های حوزه چیست؟ و این نظام چه مقدار وارد شود؟ تا نواقص سنتی حوزه را رفع و سنت های مطلوب حوزه را برای ما نگه دارد. در این بخش نیز مطالعه کافی صورت نگرفته، چرا که بنده مدتی در خدمت مدیریت حوزه بودم و الان نیز در مشاوره هایی حضور دارم و آنچه می فهمم این است که تاکنون مطالعه دقیقی نداشته ایم.

نویسنده کتاب « آیا مدعی تحریف قرآن، مرتد است؟ » اظهارداشت: در شرایطی که وارد مسئولیت حوزه شدم احساس کردم مرکز مدیریت یک مدرسه بزرگ شده و کاملاَ سبک ها و شیوه به گونه ای اتفاق می افتند که حتی المقدور قدرت تصمیم گیری را از مدرسه در شهرستان ها گرفته و در مدیریت مرکزری حوزه محدود سازند.

*ساختارهای های ما در حوزه چالش زا شد

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور اظهارداشت: اگر بخواهیم از روزآمد شدن حوزه در ساختارها دفاع کنیم، باید این اتفاق بیفتند، اما مدیریت خوبی بر این روزآمد شدن اتفاق نیفتاده و در این فرایند نه تنها چالش ها و نقص ها را حل نکردیم، بلکه خود تبدیل به چالشی در درون حوزه شدیم، به طوری که ساختارهای ما در حوزه چالش ساز شد.

*نگاه بین المللی فقط در ساختار نمی گنجد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود به فعالیت های بین المللی حوزه های علمیه و عملکرد آن اشاره کرد و گفت: آیا حوزه در این چند سال اخیر بخش بین المللی داشته ایم؟ آیا شورای عالی مصوبات مربوط به بخش بین الملل داشته؟ آیا دفاتر مراجع عزیزمان بخش بین المللی داشته اند؟ برای فعالیت بین المللی نگاه بین المللی نیز لازم است، حتی ممکن است نگاه بین المللی موجب نشود که ساختار بین المللی تشکیل دهیم، اما رفتار معطوف به بین الملل باید داشته باشیم و مطالعاتی را انجام دهیم و نظام های آموزش و پژوهشی را به خوبی بشناسیم، تحولات اجتماعی و فرهنگی را در جهان رصد کرده و دقیقا بفهمیم امروز مکتب اهل بیت(ع) کجا قرار دارد.

*چرا آثار شیعه در کتابخانه های اروپایی نیست

وی اضافه کرد: مثلاً در یک مطالعه از شرق شناسی با توجه به تخصصی در حوزه مطالعات قرآنی می بینیم که هیچ وقت شیعه در اروپا به عنوان مکتبی که خودش، خودش را معرفی کرده باشد و در کتابخانه های اروپایی وجود داشته باشد، نبوده و همواره شیعه را از زبان مخالفینش، آن هم وهابی ها به اروپا معرفی کرده اند.

حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور ادامه داد: خوب اگر من این نگاه را داشته باشم، در مدیریت و نظام آموزشی حوزه چه کاری انجام می دهم؟ در همین راستا یک سهم از تولید را معطوف به دیده شدن اندیشه اسلامی در اروپا می کنم. امروز چرا داعش را طراحی می کنند؟، برای فاصله دادن مردم اروپا از مسلمانان، چقدر هزینه می کنند؟

وی گفت: انقلاب اسلامی جاذبه ایجاد کرد، اما جریان طالبان و داعش برای اینکه ضد جاذبه را شکل داده و تنّفر اسلامی را ایجاد کنند، طراحی می شود چرا این اتفاق می افتد، به خاطر این که فکر اسلامی در دنیا ترجمه نشده، تا این که بفهمند داعش ربطی به اسلام ندارد.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: این عروسک دست ساز همین طراحان اروپایی است و خیمه شب بازی های خودشان است، برای این که مردم را از اسلام دور نمایند و مردم نمی فهمند، چون خود اسلام را ندیده اند.

وی بیان داشت: امروز باید چهره منطقی اسلام به زبان های بین المللی، به زبان ساده و به وسیله طلبه ها منتقل شود و ثانیاً به واسطه شبکه های ایرانی خارج از کشور  باید تعامل و همکاری داشت تا معرف اسلام باشند و بعد به سمت تولید کتاب، منابع و ادبیات بروند تا بتواند جلوی آن رهزنی ها را بگیرد.