جواد افشار، کارگردان سریال «آنام» در گفتوگو با خبرگزاری«حوزه»، درباره چرایی ساخت این مجموعه تلویزیونی اظهار کرد: چند سالی بود که به دنبال طرحی بودم تا به واسطه آن بتوانم هم قصهای خانوادگی را روایت کنم، هم این که گوشهای از فرهنگ بومی و ملی خود را نشان دهم. خوشبختانه این امکان در سریال «آنام» فراهم شد، البته با توجه به هزینههایی که سریال نیاز داشت کمی زمان صرف شد تا مجموعه جلوی دوربین رود، ولی در نهایت با یاری سیما این اتفاق رخ داد.
وی افزود: سریال «آنام» همچنین تصویرگر گوشهای فرهنگی بومی این سرزمین است؛ فرهنگی که برای خود ارزشهای ظاهری و باطنی بسیار به همراه دارد. منظورم این است که ما با تکیه بر ارزشهای بومی خود هم میتوانیم ظاهر ایرانی داشته باشیم هم رفتار و کردارمان با معیارهای دینی و بومی ما همخوانی داشته باشد. این نکته به ما یادآور میشود ما بیش از اینکه بخواهیم از فرهنگ بیگانه الگوبرداری کنیم، از پشتوانهای بهره میبریم که ما را از این تقلید دور میدارد، تنها کافیست که به داشتههای خودمان توجه کنیم.
افشار درباره انتخاب بازیگران «آنام» گفت: خوشبختانه تیمی که برای بازی در این سریال انتخاب شدهاند کیفیت و پتانسیل بالایی دارند برای همین مردم توانستهاند با نقشهای مربوطه ارتباط برقرار کنند. در میان بازیگران این سریال باید از بازی گلچهره سجادیه به عنوان یک امتیاز ویژه در کارم نام برم. این هنرمند به اندازهای در ایفای نقش خود تواناست که هر نقشی را به بهترین نحو جان میبخشد، البته این بازیگر توانا بازیهای به یاد ماندنی در کارنامه خود کم ندارد که فیلمهایی نظیر «رد پای گرگ» و «دندان مار» از جمله این کارها هستند.
وی در پاسخ به این سوال که در این مجموعه شخصیتها کلیشه نیستند، اظهار کرد: در سریالهای خانوادگی اگر بخواهیم الگوهای گذشته را تکرار کنیم، شخصیتهای تکراری یا شعاری میشود. برای همین باید در شخصیتپردازیهای جدید برای تمامی نقشها از مثبت گرفته تا منفی، ویژگیهای جدید ترسیم کرد تا تماشاگر آن را باور کند. در اولین گام نیز نیاز است تا بازیگرانی که برای نقشهای مختلف انتخاب میشوند قبلاً تکرار نشده باشند، همچنین الگوهای رفتاری در نقشهای مثبت و منفی باید خصیصههای جدیدی را به مخاطب ارائه دهند، حتی از نگاه من لحن و شکل حرف زدن هم میتواند به ما در رسیدن به خواسته مورد نظرمان کمک کند.
وی با بیان این که مردم در سریالهای تلویزیونی به دنبال نشانههایی از زندگی امروز خود هستند، گفت: شاید یکی از دلایلی که باعث شده «آنام» با استقبال مردم مواجه شود، به این امر برگردد که مردم در قصه نکاتی را میبینیند که یا آن را قبلاً در زندگی شخصی خود لمس کردهاند یا اینکه در اطرافیان خود شاهد آن بودهاند، بنابراین با آن ارتباط برقرار میکنند و همین عامل هم موفقیت کار را در پی داشته است.
این کارگردان درباره برخورد منتقدان با سریال «انام» همچنین توضیح داد: در اکثر نقدهایی که من از این سریال خواندم چیزی منفی و تلخی در نقدها ندیدهام، حتی در برخی از این نقدها من تشویق خوبی را هم شاهد بودم. این امتیاز برای من علاوه بر اینکه جای خوشحالی دارد مسئولیت مرا هم بیشتر میکند، چون در کار بعدیم موظف هستم کارم کیفیت بالاتری داشته باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که وی در تمامی کارهایش تعهدات دینی و انقلابی را بهطور ویژه در کارش لحاظ میکند، تصریح کرد: اکثر مردم این سرزمین دلبسته موضوعات دینی هستند. این دلبستگی نیز محدود به قشر و طبقه خاص نیست. بنابراین من بهعنوان هنرمند این سرزمین خودم را بهنوعی وامدار ارزشهای دینی میدانم، بنابراین در کارهایم به طرق مختلف موضوعات موردنظر را در کارم لحاظ میکنم، البته ممکن است در کاری چون «کیمیا» بهصورت مستقیم به موضوعات انقلابی و دینی پرداخته شود و در کاری چون «آنام» بهصورت پنهان موضوعات مدنظر قرار گرفته باشد.
جواد افشار متذکر شد: از نگاه من فرقی میان نگاه مستقیم یا غیرمستقیم به موضوعات دینی یا انقلابی وجود ندارد، چون معیار برای خوب بودن کیفیت کار است. من این نکته را بهخوبی در سریال «کیمیا» مشاهده کردم، چون معمولاً این دیدگاه مطرح بود که نگاههای مستقیم به انقلاب هیچگاه جواب خوبی به همراه نخواهد داشت، اما اتفاقاتی که برای «کیمیا» رخ داد دریافتم که چنین نگرشی صحیح نیست و مردم اگر کار خوبی در این حوزه تولید شود آن را میپسندند.
وی در جواب به سؤال پایانی مبنی بر اینکه پرکاری وی در تلویزیون این شبهه را به وجود میآورد که وی فیلمسازی است که هر سفارشی را جلوی دوربین میبرد، گفت: این نگرش کاملاً غیر منصفانه است، چون من تا طرحی را دوست نداشته باشم آن را جلوی دوربین نمیبرم. برای همین ممکن است پیشنهاداتی را هم رد کنم، زیرا داستانش را دوست ندارم، اما وقتی فیلمنامهای چون«آنام» به دستم میرسد نمیتوانم از آن چشمپوشی کنم.