به گزارش خبرگزاری حوزه، نشست علمی بررسی فقهی حکم خروج غیر مسلحانه پیش از ظهر امروز ۱۸ آذر ماه ۱۴۰۰ همزمان با هفته پژوهش در موسسه فقه و علوم اسلامی در قم به صورت حضوری و برخط برگزار شد.
حجت‌الاسلام کرانی ارائه دهنده این نشست در ابتدا عنوان کرد: قانونگذار در قانون مصوب ۲۸۷ در خصوص "بغی" آن را به گروهی نسبت داده است که در برابر اساس جمهوری اسلامی ایران اقدام به قیام مسلحانه می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه شرط مسلح بودن در تعریف بغی در کنار سایر شرایط قرار دارد افزود: منظور از خروج، صرف اعتراض مدنی مثل گلایه‌مندی افراد نسبت به کمبود آب، مشکلات برق و... که در حقیقت اعتراض به سیاست‌های نظام است را شامل نمی‌شود.
ارائه دهنده نشست علمی بررسی فقهی حکم خروج غیر مسلحانه اضافه کرد: منظور از خروج قیام‌هایی است که در برابر اصل نظام و با هدف ساقط کردن حکومت اسلامی صورت بگیرد است.
حجت‌الاسلام کرانی ادامه داد: در تعاریفی که در خصوص بغی از سوی فقها رسیده است اغلب کلمه مسلحانه عنوان نشده و تنها در چند تعریف محدود به مسلحانه بودن قیام اشاره شده است مثلا شیخ طوسی در کتابی در خصوص این موضوع به قتال اشاره کرده است.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه در عمده تعاریفی که دلالت بر خروج از حکومت اسلامی دارد قید مسلحانه نیامده است نمی‌توان ادعا کرد که در مورد مسلحانه بودن قیام نزد فقها اجماع وجود دارد.
ارائه دهنده نشست علمی بررسی فقهی حکم خروج غیر مسلحانه اظهار کرد: در روایتی که توسط بزنطی از امام صادق(ع) نقل شده آمده است: "باغی کسی است که خروج کند بر امام." در اینجا تعبدی بودن یا حقیقی بودن مصداق خدشه‌ای به مسئله وارد نمی‌کند.
حجت‌الاسلام کرانی مطرح کرد: بر اساس روایت امام صادق(ع) بغی خروج مسلحانه و غیر مسلحانه را شامل می‌شود.
وی تشریح کرد: اگر کسی ادعا کند که " خرج علی" انصراف دارد بر مسلحانه بودن قیام، در این صورت باید گفت که کثرت وجود دلیل بر انصراف نمی‌شود بلکه کثرت استعمال چنین مسئله‌ای را سبب می‌شود.
ارائه دهنده نشست علمی بررسی فقهی حکم خروج غیر مسلحانه اضافه کرد: سیره امیرالمومنین در جنگ صفین که با عنوان بغات هم مطرح است دلیل دیگری است برای اثبات تعمیم بغی به قیام‌های غیر مسلحانه.
کرانی تصریح کرد: اینکه امام علی(ع) در زمان جنگ صفین به سپاه خود دستور داد تا سپاه معاویه جنگ را آغاز نکرده شما شروع به مبارزه نکنید دلیل بر مسلحانه بودن بغی نیست بلکه بر این اساس است که تا می‌توان باید برای ارشاد و هدایت بغات تلاش کرد.
حجت‌الاسلام جلیل محبی معاون مطالعات حکمرانی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در نقد مطالب ارائه شده در این نشست اظهار کرد: بغی بر خلاف جرایم متداول در کتاب حدود جرم محسوب نشده بلکه گناهی است که خارج از دادگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد و رسیدگی به این مسئله به نوع فعل باغی و وسیله استفاده شده توسط او بستگی دارد.
وی ادامه داد: در حال حاضر مجازاتی که برای بغی در نظر گرفته شده اعدام است و این مسئله لحاظ شده است که فرد از سلاح استفاده کند.
معاون مطالعات حکمرانی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: استفاده از سلاح توسط باغی به شروع جنگ با نظام تعبیر می‌شود و به همان شدت می‌شود با او برخورد کرد ولی اگر قیام مسلحانه نباشد نحوه و شدت برخورد با وی قابل بررسی است.
حجت‌الاسلام محبی افزود: در حکم قتل قصد ارتکاب قتل در واقعه بیرونی و نتیجه آن که فوت مقتول است لحاظ می‌شود و وسیله قتاله تاثیر چندانی بر اصل حکم ندارد که این نشان می‌دهد قانونگذار آن دسته از وسایلی که شرط تحقق قتل بود را کنار گذاشته و نتیجه را مورد توجه قرار داده است؛ در بحث بغی هم می‌توان نتیجه عمل را مورد توجه قرار داد.
وی تصریح کرد: اگر در بحث بغی هم مانند قتل یا محاربه، نتیجه مجرمانه مورد بحث قرار گیرد وسیله کمرنگ می‌شود.
معاون مطالعات حکمرانی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: تحمیل مجازات برای افرادی که در جریان بغی دستگیر شده‌اند و آسیبی ندیده‌اند به تعزیر مجازات یا سایر موارد روی آورده می‌شود.
حجت الاسلام محبی مطرح کرد: تبصره ماده ۲۸۶ آورده است که اگر باغی قصد افساد فی الارض داشته باشد و برخی جنبه‌های مهم قضیه مفقود باشد اعدام صورت نمی‌گیرد و به مجازات تعزیری اکتفا می‌شود.
حجت‌الاسلام علی محمدی جورکویه استادیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه این نشست در نقد مطالب ارائه شده بیان کرد: بررسی بحث بغی بدون نگاه به حکم بغی کامل نمی‌شود.
وی ادامه داد: به احادیثی که در ارائه مطالب به آن اشاره شد نمی‌توان برای تعریف بغی اکتفا کرد بلکه موارد مهم دیگری هم وجود دارند که باید مورد توجه قرار گیرند.
استادیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تشریح کرد: محقق حلی به تفکیک به بغی در عمل و غیر عمل یعنی مسلحانه و غیر مسلحانه اشاره کرده است و در خصوص هر کدام مواردی را عنوان کرده است.
حجت‌الاسلام محمدی جورکویه عنوان کرد: باید توجه کرد که قرآن و سیره معصومین به این شیوه نیست که تمام قیود و خصوصیات بحث را به صورت یکجا ذکر کرده باشند بلکه بعدا پیوست کرده‌اند.
وی افزود: روایاتی هستند که در تشریح مسئله بغی به طور کلی بحث را به سمت خروج مسلحانه برده‌اند و لازم است برای بررسی مسئله بغی تمام احادیث را مورد بررسی قرار داد.
استادیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی مطرح کرد: در ارتباط با واژه "خرج علی" گفته شد اعم از مسلحانه و غیر مسلحانه است ولی همه موارد خروج که در تاریخ است مسلحانه بوده است.
حجت‌الاسلام محمدی کورجویه تصریح کرد: در مجموع روایات اغلب بر خروج مسلحانه دلالت دارد و صرف خروج بر امام نمی‌تواند مصدق بغی باشد هر چند می‌توان جرم‌انگاری کرد.
حجت‌الاسلام کرانی در جمع‌بندی مباحث مطرح شده در این نشست عنوان کرد: آنچه اهمیت دارد نتیجه فعل است و مفاهیم قرار نیست در مصداق‌ها شرط شود.
وی ادامه داد: چون در زمان امام قیام‌ها همه مسلحانه بوده است نمی‌تواند سبب انصراف شود.
ارائه دهنده این نشست بیان کرد: اگر مسائل در مصادیق زمان معصومین (ع) منحصر دانسته شوند خیلی از موارد و احکام دچار خدشه می‌شوند.
حجت‌الاسلام کرانی افزود: اینکه گفته می‌شود با مخالفان سیاسی نباید واکنش شدید نشان داد صحیح است چون کسانی که به ساختار سیاست‌ها اعتراض دارند فرق می‌کنند با کسانی که در صدد ساقط کردن نظام هستند.
انتهای پیام/۶۳/۳۱۳
