به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، شرحی را که ملاعلی قوشچی (م 879 ق) بر کتاب تجرید الإعتقاد خواجه نصیر الدین طوسی نگاشت، مشهورترین شرح بعد از شرح علامه حلی (کشف المراد) است. قوشچی از متکلمان برجستۀ اشعری بود که شرحش مورد عنایت شیعه و اهل سنت قرار گرفت. وی در این شرح، مواضع محقق طوسی را، به ویژه در مباحث امامت، نقد کرده است.
رسالۀ حاضر، در سه فصل، به تصحیح انتقادی مقصد اول این کتاب پرداخته است.
فصل اول این رساله به احکام کلی وجود اختصاص دارد؛ از جمله: بداهت مفهوم وجود و مشترک معنوی بودن آن، زیادت وجود بر ماهیت، اقسام و احکام وجود، نفی واسطه بین وجود و عدم، بساطت وجود، تمایز أعدام، مواد ثلاث و اعتباری بودن آنها، احتیاج ممکن به واجب، حدوث و قِدم، خواص واجب، حمل و امتناع اعادۀ معدوم.
در فصل دوم، احکام ماهیت کنکاش می‌شود؛ مانند اعتباری بودن ماهیت، انقسام ماهیت به بسیط و مرکب، احکام الجزء، تشخّص و اعتباری بودن آن، وحدت و کثرت، تقابل وحدت و کثرت و احکام وحدت و کثرت.
آخرین فصل، مباحث علت و معلول را در بر دارد؛ مثل علت فاعلی، ابطال تسلسل، کیفیت صدور افعال از ما، تأثیر قوای جسمانی، علت مادی، علت صوری، علت غایی و اقسام علت‌ها.
مهم‌ترین ویژگی‌های این رساله عبارت‌اند از:
رعایت آخرین استانداردهای تصحیح نسخ خطی؛ مانند تحقیق نص کتاب بر اساس نسخه‌های معتبر و متعدد، تعیین مصادر قوشچی، مستندسازی موارد انتسابی به اشخاص و فرقه‌ها، افزودن عناوین اصلی و فرعی، ترجمۀ اَعلام و فرقه‌ها، فهارس فنی (شامل فهرست آیات، اصطلاحات، اشخاص، گروه‌ها و فرقه‌ها، کتاب‌ها و اشیا).
افزودن حواشی محقق دوانی (م 830 ق) بر شرح قوشچی به عنوان مهم‌ترین و مشهورترین حواشی این شرح.
تدوین مقدمه‌ای علمی مشتمل بر تبیین ویژگی‌های شرح قوشچی و نقد مواضع انتقادی وی بر دیدگاه محقق طوسی.
