به گزارش خبرگزاری «حوزه» ، کتاب مسیحیت به قلم سید محمد ادیب آل علی با هدف آشنایی علاقمندان با تاریخ و کلام مسیحیت در قالب پرسش و پاسخ به رشته تحریر درآمده است که حوزه نیوز این کتاب را در شماره های گوناگون منتشر خواهد کرد.

* تفاوت های پروتستان با کاتولیک و ارتدکس

مصلحان پروتستان هیچ گونه اختلافی در محور «مسیح شناسی»، «عیسی خدایی» و «الهیات تثلیثی» با سایر مسیحیان نداشتند و همه ی آنها «اعتقاد نامه ی نیقیه» و سایر اعتقادنامه ها را تصدیق می کردند و آموزه ی «تجسّد خدا» و «تثلیث الوهیت» را کاملا قبول داشتند;[37] در عوض در برخی مسائل اعتقادی و آیین های مذهبی راه خود را از دیگر مسیحیان جدا کرده بودند که ذیلا به برخی از آنها اشاره می شود:

1. یکی از مهم ترین محورهای اختلاف میان پروتستان با دو شاخه ی دیگر، مسئله ی «حجیت کلیسا» است. پروتستان ها معتقدند که «کتاب مقدس و، تنها کتاب مقدس، حجت است.» در حالی که کلیسای کاتولیک معتقد است که: «مرجع تشخیص عقایدِ صحیح و واسطه ی فیض، کلیسایی است که سلسله ی مراتب اسقف هایش، به رسولان و در نهایت به مسیح برسد».

طبق سخن کاتولیک ها کتاب مقدس باید به وسیله ی کلیسا و پاپ تفسیر گردد، در حالی که از نظر پروتستان ها کتاب مقدس به هیچ مفسّری نیاز ندارد و هر شخص مسیحی می تواند خود به کتاب مقدس مراجعه و آموزه های عقیدتی و احکام عملی را از آن استفاده کند.

کلیسا جماعت مؤمنان است و رئیسی جز مسیح ندارد; بنابراین هیچ فرد و نهادی واسطه ی فیض نیست.

کلیسای کاتولیک و ارتدکس، در بحث حجیت کلیسا دو نکته را مطرح می کردند:

ـ غیر از کتاب مقدس، تعالیم شفاهی دیگری از حضرت عیسی باقی مانده و سینه به سینه نقل شده است.

ـ کلیسا معصوم است و هرگاه در موضع فتوا دادن قرار می گیرد، با تأیید «روح القدس» از خطا در امان می ماند.

پروتستان ها هر دو امر را بی دلیل می دانند.[38]

2. کلیسای کاتولیک «فیض خداوند» و «اعمال صالح» را شرط سعادت بشر می داند. اعمال نیک عبارت اند از: احکام خدا، یعنی احکام ده گانه ی عهد عتیق و اخلاق کامل مسیحیت. اخلاق مسیحیت قوانین عملی مشخصی است که برعهده ی اشخاص گذاشته می شود; مانند حضور در مراسم کلیسایی، شرکت در عشای ربانی، حضور برای اعتراف به گناه و مواردی دیگر. اما پروتستان ها در حصول نجات، «ایمان» را کافی می دانند. مارتین لوتر معتقد بود که: «وقتی خدا فردی را می پذیرد، او را تغییر می دهد. پس اعمال صالح نتیجه ی ضروری ایمان است».[39]

3. اختلاف دیگر در مسئله ی «عشای ربّانی» است. کاتولیک ها این آیین را به منزله ی تقدیم قربانی به خداوند می دانند که لازم است تحت اشراف روحانیان انجام پذیرد.

به علاوه، بر این مطلب پای می فشارند که در مراسم عشای ربانی، «نان و شراب» حقیقتاً و ذاتاً به «خون و گوشت مسیح» تبدیل می شود و این آموزه را «تبدّل جوهر» می نامند.

اما لوتر هر دو مطلب را رد نمود و معتقد بود که خداوند در همه جا حضور دارد و در نظریه ی «هم ذات شدن با خدا» این نکته را مطرح کرد که خداوند از همان اول در اجزای نان و شراب حضور داشته است.[40]

البته اصلاح گران سوییسی هم چون تسوینگلی به این باور رسیدند که نان و شراب صرفاً نماد حضور مسیح در آیین عشای ربانی هستند.[41]

4. یکی دیگر از موارد اختلاف، مسئله ی «اعتراف» است. شخص گناهکار مقابل کشیش می ایستد و اعتراف خود را در حالی که سرش را به موازات کمربند کشیش خم کرده، اظهار و اعلام پشیمانی می کند. کشیش نیز شخص توبه کننده را به تناسب بزرگی گناهش به دعا، روزه و زیارت های مخصوص مکلّف می سازد. کلیسای پروتستان مخالفت خود را با اعترافات و آمرزش گناهان به دست کشیش و با شفاعت خواستن از مقدسات اعلام کرده است.[42]

5. کاتولیک ها به «برزخ» اعتقاد دارند. برزخ جایگاهی است که مؤمنان گناهکار، یعنی کسانی که پس از تعمید گناه کرده و مجازات دنیوی مقرّر را تحمل نکرده اند، پس از مرگ مدتی در آن جا کفاره ی گناهان را می گذرانند.

ارتدکس ها هم به برزخ اعتقاد دارند ولی چنین اعتقادی نزد پروتستان ها پذیرفته نیست.[43]

6. کاتولیک ها مناصب کلیسایی را به 7 رتبه تقسیم می کنند، اما پروتستان ها و ارتدکس ها مناصب را تنها سه رتبه می دانند: اسقفی، کشیشی و شمّاسی.

به علاوه، لزوم تجرّد کشیشان را هم انکار می کنند. لوتر تأکید می کرد که باید به کشیشان اجازه ی زناشویی داده شود.[44]

7. دعا برای مردگان، که در کلیسای کاتولیک و ارتدکس تجویز شده است و سبب دریافت احتمالی نور الهی است، در کلیسای پروتستان فاقد ارزش است. به گفته ی لوتر، زیارت اماکن مقدس، روزه و برگزاری مراسم دعا برای مردگان، باید منسوخ شود.[45]

8. تصاویر شخصیت های مقدس کلیسایی و فرشتگان، از دیرباز مورد احترام فوق العاده ی کلیسای کاتولیک بوده و طبق تعالیم رسمی کلیسایی، احترام به تصاویر، تنها در صورتی که به قصد احترام به شخص صاحب تصویر باشد، جایز است. پروتستان ها وجود تماثیل و تصاویر در کلیسا را جایز نمی دانند و این گونه احترام را پرستش تلقی می کنند.[46]

امروزه بیش از نیمی از مسیحیان جهان پیرو کلیسای کاتولیک، حدود 30% تابع کلیسای پروتستان و 15% پیرو کلیسای ارتدکس هستند.

کشورهای آلمان، هلند، فرانسه، نروژ، سوئد، دانمارک، فنلاند، سوییس، آمریکا، کانادا، نیوزیلند، استرالیا و آفریقای جنوبی از کشورهایی هستند که پروتستان در آن جا طرف داران بیشتری دارد.

در حال حاضر تمام گرایش های پروتستانی به آمریکا راه یافته اند و این کشور از مهم ترین مراکز پروتستان به شمار می آید.

در سده ی اخیر، پروتستان ها تبلیغات مسیحیت را در ایران سازمان دهی کرده اند.[47]

-----------------------------------------

پاورقی:

[37]. دانستن لسلی، آئین پروتستان، ص 112

[38]. جیمس انس الامیرکانی، نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم، ج 1، ص 46 ـ 60

[39]. تاریخ تفکر مسیحی، ص 256

[40]. رابرت ویر، جهان مذهبی، ج 2، ص 794

[41]. تونی لین، تاریخ تفکر مسیحی، ص 259

[42]. اینار مولند، جهان مسیحیت، ص 38

[43]. تاریخ تفکر مسیحی، ص 231

[44]. پطرس بستانی، دایرة المعارف بستانی، ج 5، ص 380

[45]. توماس میشل، المدخل الی العقیده المسیحیه، ص 97

[46]. جان بی ناس، تاریخ جامع ادیان، ص 672

[47]. علی اصغر حکمت، تاریخ ادیان، ص 238