به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از تهران، برنامه «مصباح» با موضوع تشریح دستاوردهای سفر آیت الله اعرافی، مدیر حوزه های علمیه کشور، شامگاه روز دوشنبه ۳۰ خردادماه، با حضور حجت الاسلام والمسلمین سید مفید حسینی کوهساری، مسئول مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه های علمیه از شبکه قرآن و معارف سیما به صورت زنده روی آنتن رفت.

مشروح گفت‌وگوی حجت الاسلام والمسلمین حسینی کوهساری، مسئول مرکز ارتباطات و بین الملل حوزه های علمیه، با مهدی صفری، مجری برنامه مصباح شبکه قرآن و معارف سیما را در ادامه می خوانید:

مجری: در خدمت رئیس مرکز ارتباطات و امور بین الملل حوزه‌های علمیه هستیم؛ خدمت جناب حجت‌الاسلام والمسلمین حاج آقای حسینی کوهساری سلام عرض می‌کنم و شب بخیر می گویم خیلی خوش آمدید.

حسینی کوهساری: سلام علیکم و رحمة الله شب‌تان بخیر، بنده هم عرض سلام دارم خدمت شما و همه بینندگان محترم شبکه‌ی قرآن.

مجری: سلامت باشید خیلی ممنونم از حضرت عالی و قبول زحمت‌تان، اگر موافقید درباره‌ی این سفر صحبت کنیم چون خود حضرت عالی هم در تیم همراه آیت الله اعرافی بودید و از نزدیک آنچه که اتفاق افتاده را رصد کردید؛ اگر موافقید از اینجا شروع کنیم که اصلا چه لزومی داشت این سفر اتفاق بیفتد و به هرحال ما از سفرهای سیاسی و دیپلماتیک تعریفی داریم که بالاخره این رفت و آمدهای سیاسی چقدر می‌تواند کمک کند، اما در حوزه‌ی دینی و مواردی از این دست شاید کمتر اتفاق افتاده باشد، اگر موافقید اول درباره‌ی لزوم این سفر صحبت مختصری داشته باشیم.

حسینی کوهساری: بله به نظرم شروع خیلی خوبی است برای این گفتگو و حالا شاید اولین خبری که شما امشب پخش کردید یک خبری در مورد حج بود؛ یک عبادت با رویکرد بین‌المللی و رویکرد جهانی، تقارن این برنامه با ایام حج را هم باید به فال نیک گرفت.

در خصوص تعاملات ادیانی مستحضرید اگر برگردیم به منابع دینی خودمان، منابع خیلی مستحکم و مبانی قوی داریم در خصوص تعاملات ادیان به‌ویژه ادیان توحیدی و به ویژه اسلام و مسیحیت در تاریخ پیامبر مکرم اسلام و همچنین سیره‌ای که از اهل بیت رسیده هم این یک فصل برجسته ای است؛ در تاریخ هم نگاه کنیم باز در تاریخ هم این تعاملات، تعاملات بسیار ریشه‌دار و قوی و مهمی است به ویژه بین ما ایرانی‌ها و واتیکان هم یک ارتباط تاریخی وجود دارد، جدیداً کتابی منتشر شده از هفتصد سال ارتباط میان برخی از شخصیت‌ها و علمای ایران و واتیکان، مکاتباتی رد و بدل شده، لذا یک امری بوده که یک سابقه‌ی تاریخی داشته و بعد از انقلاب با رویکرد جدی‌تری به آن پرداخته شده و در خلال این سال‌ها به ویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم ارتباطاتی میان حوزه و واتیکان وجود داشت، هیئت‌هایی آمدند و برخی از شخصیت‌های حوزوی در همایش‌ها و نشست‌های مشترک حضور داشتند. اتفاق شاید تازه‌ای که افتاد و حضرتعالی اشاره کردید و شاید اتفاق جدیدی بود، شاید اولین بار بود که یک دیدار کاملا رسمی از سوی یکی از مقام‌های رسمی حوزه‌های علمیه در حد مدیر حوزه‌های علمیه با پاپ رهبر کاتولیک‌های جهان اتفاق افتاد؛ این اتفاق، اتفاق جدیدی بود و ضرورت‌های مختلفی، چه ضرورت‌های دینی و مشترکاتی که میان اسلام و مسیحیت وجود دارد و چالش‌های متعدد و فراوانی که امروزه این تعاملات خیلی جدی‌تر می‌کند و شکل گیری یک جبهه واحد توحیدی امروزه بیشتر از دهه‌های قبل و سال‌های قبل خودش را نشان می دهد، لذا هم ضرورت‌های معرفتی و ظرفیت‌های تاریخی، هم ضرورت‌های امروز ما را به شکل دهی این دیدار تاریخی رساند.

مجری: تصاویری را دوستان در حین گفتگوی ما نشان می دهند از واتیکان و دیداری که اتفاق افتاد من اینجا یک سؤالی هم بپرسم خیلی تصاویر محدودی را ما با اینکه تلاش کردیم که بالاخره به دست بیاوریم، اما بالاخره ویدیوهای خیلی محدودی بود شاید مثلا همین دو سه دقیقه‌ای که پخش کردیم، ما در همین حد مثلا شاید هم یک قدری بیشتر به همین تعداد عکس‌هایی که حالا یک قدری محدود هستند که پخش می‌کنیم، آیا علت خاصی داشت که خیلی بُعد رسانه‌ای پیدا نکرد؟

حسینی کوهساری: در مجموع در این سفر حدود ۱۴ - ۱۵ برنامه اجرا شد که حالا یک دیدار، دیدار با پاپ بود؛ دیدار با وزیر خارجه‌ی واتیکان چون می‌دانید واتیکان به یک معنا یک دولت شهر است از نظر مناسبات سیاسی یک کشور مستقلی هست، اگرچه در درون ایتالیا و در شهر رم واقع شده، لذا با سه تن از به اصطلاح وزرای مجموعه‌ی واتیکان و چهار نفر از کاردینال‌های آنجا دیدارهایی برگزار شد.

دیدارهای علمی با برخی از دانشگاه‌ها هم برگزار شد، لذا برنامه های ما برنامه مفصلی بود، غیر از برنامه‌ی پاپ بقیه‌ی ملاقات‌ها طبعا تصاویر و فیلم‌های اینها است، ولی دیدار پاپ براساس پروتکلی که مجموعه‌ی واتیکان داشتند طبعا فیلمبرداری و پوشش رسانه‌ای آن توسط خود آنان انجام شد و همین فیلم کوتاهی بود که آن‌ها از آن ملاقات پخش کردند، اگرچه تقریبا مشروح مذاکرات هم از این طرف منتشر شد و در بخش‌های رسانه‌ای خود واتیکان هم منتشر شد، ولی تقریبا از آن جلسه فیلمی بیش از این در اختیار حداقل مجموعه‌ی ما نبود.

مجری: از شکل‌گیری مقدمات سفر برای ما بفرمایید،حوزه های علمیه ما رقم خورد یا به نحوی دیگر؟ چطور بود؟

حسینی کوهساری: مستحضرید ما با مجموعه‌ی واتیکان تقریبا بیش از ده دوره گفتگوی علمی داشته ایم؛ گفتگوهای اسلام و مسیحیت، البته گفتگوهای اسلام و مسیحیت محدود به مسیحیت کاتولیک نبوده، بلکه با آن گروه‌های دیگر مسیحیت مثلا با ارتدوکس و پروتستان‌ها هم دوره‌های گفتگو بوده است، اما در گفتگویی که با کاتولیک‌ها برگزار شد بیش از ده دور بود و در همه‌ی این ادوار گفتگوها، فضلایی از حوزه‌های علمیه حضور پیدا می‌کردند و در حد کاردینال‌های آنجا ملاقات‌هایی را داشتند و آنها هم در ایران با آقایان مراجع دیدارهایی داشتند، از این طرف هم به اصطلاح ارتباطاتی بود و مشخصاً حضرت آیت الله اعرافی مکاتباتی را با مجموعه‌ی واتیکان داشتند و مجموعاً بعد از این مکاتبات و مقدمات، این دیدار شکل می‌گیرد آن هم در یک سطح به اصطلاح قابل قبول. حالا به تعبیری با لحاظ پروتکل‌های سطوح ‌هم‌ترازی و همانطور که در اخبار ملاحظه فرمودید در این سطح ما بعد از انقلاب هیچ دیداری و هیچ شخصیتی در این سطح دیدارهای در سطح پاپ گرفته تا روسای مجامع؛ آنها از نظر تشکیلاتی یک سری مجامعی دارند که کارهای اجرایی واتیکان را پیگیری می‌کنند و یک سری شوراهای پاپی دارند که مباحث محتوایی‌ واتیکان را پیگیری می‌کنند.

در این سفر با حدود با هفت هشت نفر از وزرا، کاردینال‌ها و وزیر خارجه واتیکان ملاقاتی انجام شد، لذا محصول یک کار تقریبا فشرده‌ی سه چهار ساله‌ای بود که بعد از مکاتبات و هماهنگی‌هایی که انجام شد هم با آن طرف هم در داخل کشور چون دیدار، دیدار مهمی بود و لازم بود هم با وزارت امور خارجه و نهادهای بین‌المللی که داریم، هماهنگی انجام شود و به ویژه عزیزانمان در وزارت خارجه از شخص وزیر محترم و همچنین مدیران و معاونان ستادی و سفرایی که در منطقه داریم نقش خیلی برجسته‌ای داشتند برای اینکه این دیدار به شکل قابل قبولی تنظیم و برنامه‌ریزی شود.

مجری: شاید مهم‌ترین و شاخص‌ترین برنامه دیدار با پاپ فرانسیس بود و اشاره کردید که به لحاظ سطح در واقع در پروتکل‌ها سطح قابل توجهی را لحاظ کرده بودند و به هر حال گفتگوی مبسوط و مفصلی اتفاق افتاد اگر موافقید درباره جزئیات صحبت کنیم.

حسینی کوهساری: بله این دیدار ابتدا قرار بود یک دیداری در حد حالا مثلا 25 دقیقه ای برگزار شود، اما دیدار نزدیک 50 دقیقه طول کشید و با حواشی برنامه و هدایایی هم رد و بدل شد، بیش از یک ساعت طول کشید؛ دیدار طبعا دیدار شخص پاپ بود با آیت الله اعرافی؛ قرار بود مترجمی از آن طرف باشد و یک مترجم از طرف ما و بعدا آنها گفتند همین مترجم شما را می‌پذیریم، لذا دیدار بین آیت الله اعرافی و پاپ و مترجمی که مترجم سفارت ما بود برگزار شد؛ دیدار بسیار صمیمانه و احترام آمیز بود. در این دیدار آیت الله اعرافی پیام رهبر معظم انقلاب و پیام مراجع معظم تقلید و سلام آن ها را به جناب پاپ رساندند و حتما در اخبار شنیدید این پاپ اولین پاپی است که از منطقه‌ی غیر اروپا به این سِمت می‌رسد؛ ایشان اهل آرژانتین است و از منطقه‌ی آمریکای لاتین است که در مجموعه‌ی واتیکان به این رده‌ی پاپی می‌رسد.

پیام ها ابلاغ شد و گفته شد این که شما از یک منطقه‌ی آمریکای لاتین از آرژانتین هستید این برای ما خیلی قابل احترام است این که شما اقداماتی علیه اسلام‌هراسی‌ها انجام دادید برخلاف برخی از مقاطع تاریخی که بعضا خود مجموعه‌ی واتیکان اقداماتی انجام می‌داد و به اصطلاح حمایت‌هایی را انجام می‌داد از حرکت‌های اسلام‌هراسی‌ها، لذا از این کار ایشان تجلیل شد. همچنین حمایت‌هایی ایشان از دنیای اسلام و موضوعات خاص مثل فلسطین و یمن مورد تجلیل قرار گرفت و از برخی مواضع و نوع زندگی که پاپ دارند هم تجلیل به عمل آمد.

در این دیدار آیت الله اعرافی به برخی از ویژگی‌های مهم حوزه‌های علمیه اشاره کرد و گفتند آنجا که اگر چه ما جزئی از پیکره‌ی امت اسلامی هستیم و حوزه‌های علمیه همواره مروج و همواره دنبال کننده‌ی رویکرد امت اسلامی هستند، اما بالاخره انتساب این حوزه‌های علمیه به معارف اهل بیت و شیعه ‌است. در این دیدار به برخی از ویژگی‌های حوزه‌های علمیه اشاره شد اینکه حوزه‌های علمیه یک سری مکاتب فکری، معرفتی و فلسفی عمیق دارد. حوزه‌های علمیه از یک مدرسه‌ی فقهی و حقوقی و قانونی بیش از هزار ساله بهره‌مند است و مکاتب اخلاقی عرفانی قابل توجهی دارد. حوزه‌های علمیه به مطالعات میان رشته‌ای و پرداختن به نظریات اجتماعی و علوم انسانی از منظر اسلامی توجه می‌کند. همچنین به برخی دیگر از ویژگی‌های حوزه های علمیه اشاره شد. در ادامه به ۱۰ چالش بزرگ دنیای امروز اشاره شد اینکه بشر امروز از عمق معرفتی کمی بهره‌مند است و از عالم غیب، معنویت و اخلاق فاصله گرفته، مشکلات مربوط به محیط زیست، مشکلات مربوط به جنگ و اشغال، مشکلات مربوط به فقر و غنا و فاصله‌ی کشورهای غنی و فقیر و چالش‌های دیگر و در پایان هم به برخی زمینه‌های همکاری اشاره شد.

پاپ در حین صحبت بارها همراهی می‌کرد و تقریبا شاید بشود گفت همه‌ی صحبت‌های آیت الله اعرافی را تایید می‌کرد و می‌گفت چالش‌هایی که شما اشاره کردید چالش های درستی است، در واقع همانطور که اشاره شد به تاریخ و به فرهنگ غنی ایرانی اشاره کرد و گفت من از شما ایرانی‌ها آثاری را مطالعه کردم و مکاتب فکری و فلسفی شما برای من خیلی ارزشمند است.

جناب پاپ برای همکاری‌های خیلی جدی اعلام آمادگی کرد و به ویژه نسبت به پیامی که از سوی رهبر معظم انقلاب به ایشان منتقل شده بود، خیلی استقبال کرد و گفت که آمادگی داریم برای اینکه تعاملات جدی‌تری را میان حوزه و واتیکان ترسیم کنیم.

مجری: حاج آقای حسینی کوهساری من سوال خیلی زیاد دارم، اما می‌خواهم از یک منظر دیگری به این سفر نگاه کنیم حالا چون الان موج سلام فرمانده هم در کشور خیلی طنین‌انداز شده و بلکه کشورهای دیگر و کشورهای محور مقاومت منطقه و این‌ها فحوای کلی اش انتظار برای ظهور است و اینکه ما در خدمت حضرت حجت علیه السلام باشیم و لحظه شماری می کنیم برای ظهور آن حضرت؛ از دیدگاه بالعکس دیدگاه خود مسیحیان از دیدگاه اسلام شریف و قرآن کریم ما معتقدیم که حضرت مسیح علیه السلام زنده هستند و قرآن تصریح می کند که ایشان نه به صلیب کشیده شدند و نه کشته شدند بلکه کسی شبیه به او این اتفاقات درباره اش افتاد، پس حضرت مسیح علیه السلام زنده است و ما لحظه شماری می کنیم که در زمان ظهور حضرت حجت علیه السلام ایشان هم ظهور پیدا کنند، لذا به نظر می رسد ما باید شاهد یک نزدیکی بین در واقع آیین مسیحیت و مسیحیان واقعی و اسلام باشیم نظر شما چیست؟

حسینی کوهساری: گفته‌ی درستی است؛ اجازه بدهید به مقدمه‌ای اشاره کنم بعد به این نکته شما برسم؛ یکی از شاید امتیازات منظومه‌ی معارف اهل بیت(ع) و امتیازات خاص ما شیعیان این است که نقاط اتصال ما به شکل خاص با مسیحیان نقاط اتصال فراوانی است، یعنی خیلی جاها این دو به اصطلاح جریان دینی با هم یک تلاقی‌های پیدا می‌کنند. یکی از آن محورها همین نکته‌ای که شما اشاره کردید که در آن اتفاق پایانی تاریخ و در آن حکومت عدل مهدوی و حکومت عدل جهانی حضرت حجت(عج) با حضرت عیسی مسیح با هم دنیا را پر از عدل و داد می‌کنند.

روایت‌هایی داریم برخی از روایت‌ها عجیب است که بعد اینکه حضرت ظهور پیدا می‌کنند و حضرت مسیح(ع) حضرت حجت(عج) را همراهی می‌کنند یک موج بسیار چشمگیری از مسیحیان می آیند و در زمره‌ی لشکریان و در زمره‌ی یاران حضرت حجت قرار می‌گیرند، یعنی ما در پایان به اصطلاح در عصر ظهور با یک قشر قابل توجهی از یاران مسیحی حضرت حجت مواجهیم و اساساً می‌دانید مفهوم منجی گرایی و مفهوم مهدویت که در ما مطرح است در مسیحیت هم مفهوم منجی مفهوم بسیار برجسته‌است و آن‌ها هم انتظار یک منجی در آخرالزمان می‌کشند که حضرت عیسی مسیح است. در دنیای اسلام یک موجی برای توجه به مفهوم مهدویت داریم، در دنیای مسیحیت هم موجی از گرایش به منجی گرایی را داریم و خیلی امیدواریم ان‌شاءالله این موج به اصطلاح منجی‌گری با هم پیوند بخورد و شاهد یک جهانی باشیم که در آن هم امام ما نقش‌آفرین باشد و هم پیامبر مسیحیان که این پیامبر، پیامبر ما هم هست. به یکی دیگر از نقاط تلاقی اشاره کنم؛ حضرت نرجس خاتون(س) مادر امام زمان(عج) ابتدا مسیحی بودند و اجداد حضرت نرجس می‌رسد طبق روایاتی که ما داریم به یکی از حواریون حضرت عیسی مسیح؛ طبق یک روایتی هم حالا حتی مثلا قبر جناب شمعون که در روایات ما به عنوان شمعون ذکر شده و در کتاب‌های مسیحی به عنوان پتروس؛ خود این قبر هم که شناخته‌شده است و نقل‌های تاریخی است که مورد احترام است برای مسیحیان. لذا این موجی که شکل گرفته که اوج حقیقتا وصف ناشدنی است و امیدواریم ان شاءالله این ها بشارت‌هایی باشد برای عصر ظهور.

مجری: دو –سه دقیقه ای تا پایان بیشتر زمان نداریم اگر موافقید یک جمع‌بندی داشته باشیم؛ چه چشم‌اندازی از این سفر و سفرهای از این دست متصور هستید؟ اگر فرصت شد در خلال همین دو سه دقیقه آنچه که به عنوان هدایایی داده شده یا گرفته شده به لحاظ محتوایی شنیدم کتاب‌هایی دادید و دریافت کردید، هم بفرمایید.

حسینی کوهساری: بله، یک کتابی را به پاپ هدیه دادیم از مجموعه‌ی روایاتی که از اهل بیت به ما رسیده آن جاهایی که توصیه‌ها و رهنمودهای حضرت عیسی مسیح ذکر شده مثلا حضرت عیسی به حواریون خود چه چیزهایی گفتند، این روایت‌ها جمع شده تحت عنوان "حکمت نامه‌ی عیسی‌بن مریم" توسط مجموعه‌ی دارالحدیث منتشر شده که یک مجموعه تخصصی حدیثی هست این کتاب را ما به جناب پاپ هدیه دادیم، برایشان خیلی جالب بود، اساسا این کتاب را ما به زبان‌های مختلف به افراد می دهیم برایشان جالب است و این که حالا افرادی مثل امامان ما ششصد سال بعضا هشتصد سال بعد از میلاد مسیح زندگی می‌کردند حالا یک انسان‌هایی با هفتصد هشتصد سال آن هم از یک فضای فرهنگی دیگری، اما گزارش‌های دقیقی از توصیه‌ها و صحبت‌هایی که حضرت عیسی با حواریون خودشان داشتند، جالب است؛ وقتی ما محتوای اینها را گزارش می دادیم، سوال می کردند، این ها را از کجا می‌دانستند که ما بیان می‌کردیم به عالم غیب متصلند و همان طور ما احادیثی داریم که این احادیث قدسی است و به اصطلاح فرشتگان اینها را به اهل بیت ما منتقل می‌کردند، لذا حالا یکی از هدایای که اشاره کردید، این کتاب بود.

در مجموع این سفر به نظر من یک سفر تاریخی بود نقطه‌ی عطفی در تعاملات اسلام و مسیحیت و به ویژه ایران و حوزه های علمیه با واتیکان خواهد بود و توافقات خیلی خوبی شد.

در این سفر و برنامه‌هایی تنظیم شد از جمله دو طرف اعلام آمادگی کردند هم آیت الله اعرافی هم جناب پاپ که یک سند مشترک میان حوزه‌های علمیه و واتیکان نوشته شود و یک سری برنامه‌ها و به اصطلاح همایش‌ها و نشست‌های هم طراحی شد که ان شاءالله به مرور بتوانیم این‌ها را عملیاتی کنیم.

مجری: خیلی ممنون تشکر می کنم از حضور حضرتعالی و توضیحات مبسوطی که فرمودید امیدواریم که همه‌ی این اتفاقات دست به دست هم بدهد و منتهی شود به ظهور حضرت حجت علیه السلام که آن دولت کریمه شکل بگیرد و ما تحت ان‌شاءالله هدایت و امامت مستقیم حضرت حجت علیه السلام باشیم. ممنونم از اینکه همراه ما بودید تا سلامی و سنایی دیگر بدرود، خدانگهدار.

انتهای پیام/