به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین علی همت بناری، رئیس مجتمع آموزش عالی علوم انسانی ـ اسلامی جامعه‌المصطفی امروز یکشنبه ۱۶ مهرماه در درس اخلاق که در حسینیه مجتمع امین با حضور طلاب و کارکنان برگزار شد، اظهارکرد: خداوند متعال در آیه ۱۰۰ سوره یونس می‌فرمایند؛ «وَمَا کَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَیَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَی الَّذِینَ لَا یَعْقِلُونَ»، بدان معنا که اگر عقل در کسی رشد نکند، رجس و پلیدی بر وی مسلط شده و از جهت معنوی سقوط می کند.

عضو هیئت علمی جامعه‌المصطفی افزود: عقل در فرهنگ اهل‌بیت(ع)، مسئله پر اهمیتی است و اگر کسی بخواهد در زمینه‌های معنوی رشد کند، لازم است ابتدا از جهت عقلانی رشد کافی پیدا کند. در هیچ دینی از ادیان الهی و به طور خاص، در هیچ مذهبی از مذاهب اسلامی، همانند مذهب جعفری، روی عقل تاکید نشده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین بناری ادامه داد: قرآن کریم پیرامون مسئله عقل، تاکیدات فراوانی داشته و کلید واژه‌های بسیاری را به کار برده است. از واژه‌هایی که قرآن کریم بدان اشاره دارد می‌توان تعقل، تفکر، تدبر، نظر و حتی تفقه را نام برد.

وی به بیان حدیثی از امام رضا(ع) پرداخت و بیان کرد: امتیاز انسان بر حیوانات، تعقل است. به همین جهت امام رضا(ع) در تحف‌العقول صفحه ۴۴۳ با اهتمامی ویژه می‌فرمایند: «لا یَتِمُّ عَقْلُ امْرِء مُسْلِم حَتّی تَکُونَ فیهِ عَشْرُ خِصال: أَلْخَیْرُ مِنْهُ مَأمُولٌ. وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ. یَسْتَکْثِرُ قَلیلَ الْخَیْرِ مِنْ غَیْرِهِ، وَ یَسْتَقِلُّ کَثیرَ الْخَیْرِ مِنْ نَفْسِهِ. لا یَسْأَمُ مِنْ طَلَبِ الْحَوائِجِ إِلَیْهِ، وَ لا یَمَلُّ مِنْ طَلَبِ الْعِلْمِ طُولَ دَهْرِهِ. أَلْفَقْرُ فِی اللّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْغِنی. وَ الذُّلُّ فیِ اللّهِ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ الْعِزِّ فی عَدُوِّهِ. وَ الْخُمُولُ أَشْهی إِلَیْهِ مِنَ الشُّهْرَةِ. ثُمَّ قالَ علیه السلام: أَلْعاشِرَةُ وَ مَا الْعاشِرَةُ؟ قیلَ لَهُ: ما هِیَ؟ قالَ علیه السلام: لا یَری أَحَدًا إِلاّ قالَ: هُوَ خَیْرٌ مِنّی وَ أَتْقی». عقل انسان مسلمان کامل نمی‌شود مگر اینکه ده خصلت را داشته باشد. جالب است بدانید که انسان دو نوع عقل دارد. عقل معاد و عقل معاش. عقل معاش، در فرهنگ غربی‌ها، عقل حسابگری است بدان معناست که کجا سود و منفعت بیشتری است. اما عقلی که اسلام و ائمه(ع) روی آن تاکید دارند، عقل معاد است. «اَلعَقلُ‌ ما عُبِدَ بِهِ‌ الرَّحمٰنُ‌ وَ اکتُسِبَ بِهِ الجَنان» (الکافی، ثقة الإسلام کلینی، ‌ ج۱، ص۱۱ )، از امام صادق(ع) سوال شد، عقل چیست؟ فرمود: عقل آن است که مایه عبودیت انسان شده و بهشت را برای وی به ارمغان آورد.

رئیس مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی ادامه داد:‌ تمام ویژگی‌هایی که امام رضا(ع) برای فرد عاقل می‌فرمایند، ویژگی‌هایی معنوی و اخلاقی است. به همین جهت است که، «تفکر ساعة خیر من عبادة ستین سنة»، یک ساعت تفکر از شصت سال عبادت بهتر است» است. بنابراین شایسته است که طلاب و همکاران، یک برنامه برای تفکر و اندیشیدن داشته باشند.

استاد جامعه‌المصطفی با اشاره به ده خصلت فرد عاقل از زبان امام رضا(ع)، بیان کرد: حضرت فرمودند عقل مرد مسلمان کامل نمی‌شود مگر اینکه ده خصلت در او باشد. «از او امید خیر باشد»، «مردم از بدی او در امان باشند»، «خیر اندک دیگری را بسیار شمارد»، «خیر بسیار خود را اندک شمارد»، «هر چه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود»، «در عمر خود از دانش طلبی خسته نشود»، «فقر در راه خدایش از توانگری محبوبتر باشد»، «خواری در راه خدایش از عزّت با دشمنش محبوبتر باشد»، «گمنامی را از پرنامی خواهانتر باشد»، و عرض کردند، دهمی چیست؟ امام (ع) فرمود: کسی را ننگرد مگر آنکه بگوید: او از من بهتر و پرهیزگارتر است، و به راستی، مردم (نسبت به او) دو گونه‌اند: مردی که از او بهتر و پرهیزگارتر است و مردی که از او بدتر و پست‌تر است. پس اگر مردی را بیند که از او پست‌تر و بدتر است گوید: شاید باطنش بهتر باشد و خوبی او که این خوش باطنی است برای او بهتر است امّا خوبی من آشکار است و همین آشکار بودن خوبی برای من بدتر است؛ و اگر کسی را بیند که از او بهتر و پرهیزگارتر باشد نسبت به او فروتنی کند تا به (مقام) او برسد، و چون چنین کرد، شکوهش والایی گیرد و خیرش پاکیزه شود و نامش نیکو گردد و بر مردم روزگارش سروری و سیادت کند.

۳۱۳/۱۷