خبرگزاری حوزه | آیت الله شهید سید حسن مدرس یکی از شخصیت‌های برجسته و تاثیرگذار روحانیت شیعه در تاریخ معاصر ایران و از پیشگامان مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی بود که نقش کلیدی در انقلاب مشروطه و تحولات سیاسی ایران ایفا نمود.
روز ۱۰ آذر در جمهوری اسلامی ایران، به مناسبت شهادت او، به نام «روز مجلس» نامگذاری شده است که در این نوشتار به تعدادی از ویژگی‌ها و مبارزات این اسطوره مقاومت و شهادت می‌پردازیم.
۱- روحانی متعهد و سیاستمداری شجاع و مبارز علیه استبداد قاجار و سپس رضا شاه پهلوی وتبدیل شدن او به عنوان نمادی از ایستادگی در برابر ظلم و بی‌عدالتی
۲- باور عمیق به اهمیت استقلال و حاکمیت ملی و نقش مردم در تعیین سرنوشت کشور
۳- تأکید بر لزوم تقویت نهادهای قانونی و نقش علما و روشنفکران در هدایت جامعه به سوی پیشرفت
۴- ایستادگی در برابر استبداد محمدعلی شاه قاجار برای اجرای صحیح قانون اساسی و نظارت مردم بر سلطنت
۵- حمایت از جنبش مشروطه و تقویت آن
۶- تشکیل انجمن ملی
۷- یکی از پنج عضو مجتهد ناظر بر مصوبات مجلس شورای ملی
۸- نمایندگی مردم تهران در مجلس سوم
۹- رد اولتیماتوم روس و انگلیس مبنی بر عزل مورگان شوستر
۱۰- تشکیل کمیته ملی دفاع با همراهی ۲۷ نماینده مجلس و عزیمت به قم برای دفاع از ایران در جنگ جهانی اول
۱۱- زندانی شدن سید حسن مدرس بعد از تشکیل کابینه سید ضیاء طباطبایی در دوره پهلوی به خاطر ترس از نفوذ و قدرت مدرس
۱۲- ممانعت و مخالفت با قرار داد ۱۹۱۹ و بسیج افکار عمومی علیه این قرارداد برای جلوگیری از نفوذ و سلطه انگلیس
۱۳- ممانعت از تصویب اعتبارنامه برخی از نمایندگان وابسته به استعمار و استکبار
۱۴- مخالفت با طرح جمهوری رضا خانی و بیان ماهیت این طرح
۱۵- استیضاح رضا خان به دلیل سوء سیاست داخلی و خارجی، قیام و اقدام بر ضد قانون اساسی و حکومت مشروطه و نیز تحویل ندادن اموال مقصران به دولت
۱۶- مخالفت علنی و مستدل با اقدامات دیکتاتوری رضا خانی
۱۷- نماینده مردم تهران از دوره سوم تا دوره ششم برای چهار دوره در مجلس شورای ملی
۱۸- شهید مدرس از پیشگامان ایده جمهوری اسلامی در ایران بود. امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران که خود از روحانیون مبارز بود، در سخنرانی‌ها و نوشته‌های خود بارها به شخصیت‌هایی چون مدرس اشاره کرده و از آنها به عنوان الگوهایی برای مقاومت و مبارزه یاد کرده است. امام خمینی که مانند مدرس مخالف سلطنت و استعمار بود، در دوره مبارزات علیه شاهنشاهی از مفاهیم مشابهی برای وحدت میان مردم و روحانیون استفاده کرد که همان مفاهیم مدرس بودند.
۱۹- شهادت با سم و خفه کردن با عمامه سر: شامگاه ۱۶ مهر ۱۳۰۷ سرتیپ درگاهی، رئیس شهربانی تهران و همراهانش به منزل مدرس هجوم آوردند و وی را ابتدا به یکی از روستاهای اطراف مشهد و سپس به شهر دورافتاده خواف تبعید کردند. شهید مدرس در خواف در قلعه‌ای نظامی زندانی شد و تحت نظر شدید مأموران امنیتی قرار گرفت و ممنوع‌الملاقات شد. دوران تبعید او بیشتر از نه سال طول کشید. سرانجام غروب ۲۶ رمضان سال ۱۳۵۷ق برابر با ۱۰ آذر سال ۱۳۱۶ هجری شمسی سه مأمور نزد مدرس آمدند و چای سمی را به اجبار به او خوراندند. ماموران که دیدند خبری از اثر سم نیست، عمامه سید را در هنگام نماز از سرش برداشتند، برگردنش انداختند و او را خفه کردند. وی در شهر کاشمر به خاک سپرده شد.
۲۰- شهادت شهید مدرس تأثیر عمیقی بر جامعه ایران گذاشت و خاطره ایثار و مقاومت او را در ذهن مردم جاودانه کرد. پس از انقلاب اسلامی، با توجه به اهمیت شخصیت و فداکاری‌های مدرس، روز شهادتش به عنوان روز مجلس در تقویم رسمی ایران نامگذاری شد تا یاد و خاطره او و تلاش‌هایش برای ایجاد حکومتی بر پایه عدالت، استقلال و حاکمیت قانون، همیشه زنده بماند. شهید مدرس به عنوان یک سمبل مقاومت در برابر ظلم و ستم، همواره مورد احترام و قدردانی قرار دارد. یادشان گرامی و راهشان پر رهرو باد.
علیرضا احمدی قره زاغ
